1- دانشجوی کارشناسی ارشد، حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2- استادیار، حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران ، mdjalali@gmail.com
چکیده: (408 مشاهده)
نخستین قانون اساسی نوشته ایران، متشکل از نظامنامه اساسی و متمم آن، پس از پیروزی جنبش مشروطه در سالهای ۱۲۸۵ و ۱۲۸۶ شمسی نگاشته شد. این سند به عنوان نقطه عطف جنبش قانون اساسیگرایی در ایران، حاصل سرمشقگیری از قوانین اساسی کشورهایی چون بلژیک، فرانسه، بلغارستان، آلمان و عثمانی بوده که میزان و شیوه این الگوگیری در نوشته دیگری بررسی گردیده است. حال، مقاله پیشرو در پی آن است تا از بعدی دیگر و با نگاهی ماهوی، به بررسی قوانین اساسی الگو و قیاس آنها با قانون اساسی مشروطه بپردازد. پرسش اینجاست که قانون ایرانی تا چه حد و به چه نحوی از مفاهیم و اصول قوانین سرمشق خود پیروی کرده و در چه مسائلی، دست به تغییر آنها زده و یا اصولی جدید و خاص خود ایجاد نموده است. در این راستا، ابتدا با نگاهی تحلیلی و با بهرهگیری از دو معیار حقها و آزادیها و قوای عمومی، قوانین الگو مورد کنکاشت قرار گرفته و سپس، ضمن مطالعهای تطبیقی، جایگاه قانون اساسی مشروطه نسبت به آنها سنجیده میشود. در نتیجه این تحقیق روشن میگردد که قانون ایرانی در دستهبندی انواع قوانین اساسی همانند اکثر قوانین الگوی خود در گروه قوانین نیمهاقتداری قرار گرفته و از میان آنها، با پیروی از کشورهایی چون بلژیک و بلغارستان، دارای گرایش بیشتری به سمت قوانین دموکراتیک است. همزمان، تأثیرپذیری از اوضاعواحوال خاص ایران عصر قاجار و لزوم توجه به مباحث شرعی و اسلامی، مصادیق ویژه بسیاری را در قانون اساسی مشروطه ایجاد نموده که آن را از تمامی الگوهای خود متمایز میکند.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
حقوق تطبیقی دریافت: 1402/10/25 | پذیرش: 1403/3/16 | انتشار: 1403/6/10