سید علی اضغر موسوی رکنی استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم در این مقاله، دیدگاه علمای علم اصول نسبت به چگونگی اثبات جرم و اجرای مجازات در فقه و شریعت مطرح شده است. در روشهای تحقیقی متداول، ان گونه موضوعات را در مباحث فقهی – جزایی جستجو می کنند و نسبت به بررسی بعد اصولی قضیه اهتمام کمتری دارند، اما در این مقاله بطور فشرده با تقسیم بحث به دو بخش "شرایط تکلیف" و "رفع تکلیف و مجازات" دیدگاه شارع در مورد مجرم واقعی و چگونگی اجرا یا اسقاط محازات مطرح گردیده سات. بخش نخست گویایی دقت نظر علم اصول به عنوان پشتوانه تفکر یک فقیه در شناخت مجرم واقعی است، چراکه پیش فرض تحقق عنوان مجرم، شمول خطاب شرع و قوانین الهی نسبت به وی می باشد و این مهم در سایه بحث شرایط تکلیف تحقق می پذیرد. در بخش دوم نیز به بحث از توجه خاص شارع به حقوق مجرم پرداخته ایم و با لحاظ شرایط خاصی که برای عاصی یا مجرمپدید می آید، نساله تخفیف یا رفع مجازات از او مطرح شده است، یعنی همان مساله مهمی که تحت عنوان کلی برائت قرار می کیرد و ظرافت قضیه در این است که حقوق تضییع شده بزه دیدگان نیز باید مورد توجه قرار گیرد. ناگفته پیداست که گنجایش مختصر مقاله، مجال بهره برداری از تمامی مباحث فقهی – اصولی در این زمینه را ندارد و تنها به بخشهایی از آن بسنده شده است.

واژه‌های کلیدی: بلوغ، تکلیف، عقل، مجرم، مجازات