TY - JOUR T1 - A Search about the Necessities of Applying the Obviation Rule in Punishment ExecutionIn View of Penal Jurisprudence and Statute Law TT - کاوشی در بایسته‌های اعمال قاعده درأ در اجرای مجازات از منظر فقه جزایی و حقوق موضوعه JF - mdrsjrns JO - mdrsjrns VL - 22 IS - 3 UR - http://clr.modares.ac.ir/article-20-26500-fa.html Y1 - 2018 SP - 57 EP - 82 KW - The obviation rule KW - Inherent Dignity KW - Doubt of Establishment KW - Fair Trial N2 - قاعده درأ، مهم­ترین قاعده کاربردی در قواعد فقه جزایی است و در گستره حدود و سایر مجازات­­ها، نقش عمده­ای ایفا می­کند. مفاد قاعده که منطبق با شاخصه­های جهان­شمول حقوق بشر، اصل کرامت ذاتی انسان و ضامن دادرسی عادلانه است، گویای آن است که هرگاه اصل وقوع جرم، انتساب بزه به متهم یا وجود سایر شرایط اثبات اتهام مورد تردید و شبهه قرار گیرد، دادرس می­باید مقررات را به نفع متهم تفسیر نماید. در این پژوهه، ضمن تبیین پشتوانه­های حقوقی و مستندات فقهی قاعده، تعاریف و ضوابط «شبهه» بررسی می­شود تا چارچوب کلی برای قاعده درأ ترسیم گردد. قانونگذار در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 قانونگذار، مفاد قاعده درأ را ضمن مواد 120 و 121 بیان نموده است که شبهه در وقوع اصل جرم و شرایط آن، شبهه در ارکان جرم و شبهه در شرایط مسؤولیت کیفری را شامل می­شود. برخی از فقها، بویژه فقهای حنفی، قاعده را در دامنه وسیعی به کار گرفته­اند و برخی دیگر همچون فقیهان ظاهری و امامی، از جمله ابن حزم اندلسی و محقق خویی، تأملاتی حاکی از عدم پذیرش نشان داده­اند. باید دید که محتوای قاعده مقوله­ای جز فرض برائت کیفری را در پی دارد یا اینکه اصولا تنها باید به پذیرش آن در حد اصول عقلایی همچون اصل برائت اکتفا نمود. بی­شک محدودیت بی­مورد در گستره قاعده درأ که برخاسته از کرامت ذاتی غیر قابل سلب از متهمان ­است، پیامد­های منفی در پی دارد؛ چرا که گستره قاعده، علاوه بر قوانین شکلی و ماهوی، حتی حقوقی همانند حق فرار از مجازات و حق عدم اعمال مجدد کیفر حدی را برای افراد به اثبات می­رساند. M3 ER -