احمدزاده سید علی، پارساپور محمدباقر، بادینی حسن، عزیزی ابراهیم. افول قاعده «مصونیت والدین از مسؤولیت مدنی در برابر فرزندان» و شیوههای جبران خسارت مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و انگلیس. پژوهشهای حقوق تطبیقی. 1394; 19 (4) :1-23
URL: http://clr.modares.ac.ir/article-20-10308-fa.html
1- دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2- استادیار دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3- دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده: (10395 مشاهده)
سیر تاریخی و تکامل مسؤولیت مدنی والدین در مقابل فرزندان در دو نظام حقوقی ایران و انگلیس حکایت از پذیرش اختیار مطلق برای والدین درخصوص فرزندان دارد تا جایی که میتوان از منظر تاریخی از اقتدار بی قید و شرط والدین بر زندگی فرزندان سخن راند. رهاورد این رویکرد تاریخی در حوزه مسؤولیت مدنی، مصونیت از مسؤولیت مدنی برای والدین بود که از آن تحت عنوان «قاعده مصونیت از مسؤولیت مدنی والدین در برابر فرزندان» یاد میشود؛ امّا با گذر زمان و تحولاتی که درحوزه حقوق مسؤولیت مدنی رخ داد، بار دیگر تاریخ ورق خورد و قاعده مصونیت از مسؤولیت مدنی والدین در مقابل فرزندان، از حالت مطلق و بدون قید و شرط خود خارج گردید تا فرزندان نیز در پناه حقوق فردی مستقل و حمایتهای ویژه آن قرار گیرند و به این ترتیب در موارد عدیدهای مصونیت به مسؤولیت تبدیل شد. پژوهش حاضر نشان میدهد که در حقوق کنونی، مسؤولیت مدنی والدین در مقابل فرزندان از «شخصی» بودن مسؤولیت مدنی به سمت «جمعی» شدن و حتی به مرحله «جبران دولتی» خسارت فرزندان پیش رفته است. در حقوق ما با بهرهگیری از دیدگاه مترقی فقه اسلامی در باب «ضمان عاقله» که بخشی از آن شامل ضمان جریره و جبران خسارت توسط بستگان میشود و همین طور جبران خسارت از طریق بیتالمال، یعنی جبران توسط دولت، طرز تلقی جدیدی به جبران خسارت به وسیله قراردادهای اجتماعی از قبیل بیمه و تأمین اجتماعی از یک طرف و دولت از طرف دیگر شکل گرفته است. به این ترتیب، قانونگذار میتواند از طریق تصویب قانون، در مواقعی که منبع جبران خسارت وجود ندارد یا منبع قانونی توانایی مالی برای جبران خسارت را ندارد، با تشکیل «صندوقهای بیمه مسؤولیت مدنی» جبران را بر عهده حکومت بگذارد. مقاله حاضر نشان از تخصیص اکثر خوردن این قاعده در حقوق انگلیس و استثنایی بودن آن در حقوق ایران دارد؛ به طوری که در حال حاضر میتوان گفت: قاعده «مصونیت والدین از مسؤولیت مدنی” از حالت مطلق آن خارج شده و به تاریخ حقوق پیوسته است.
دریافت: 1394/8/7 | پذیرش: 1394/12/8 | انتشار: 1394/12/28