1- 1. دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرمشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2- 2. دانشیار گروه حقوق کیفری و جرمشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ا یران
چکیده: (13997 مشاهده)
چکیده
رسیدگی بدون کیفرخواست یا اختصاری یکی از ساز و کارهایی است که نظامهای حقوقی به منظور تأمین سرعت در رسیدگیهای کیفری با حذف پارهای از تشریفات رسیدگی، پیشبینی کردهاند. این شیوه عمدتاً ناظر به جرائم سبک بوده، حذف این تشریفات به گونهای صورت میپذیرد که به اصول دادرسی عادلانه خللی وارد نکند. دادرسی بدون کیفرخواست در نظام حقوقی ایران شامل دادرسی مستقیم در دادگاه، جلب به دادرسی توسط دادگاه و ادعای شفاهی دادستان در دادگاه است که در این میان دادرسی مستقیم که بحث برانگیزترین شیوه دادرسی بدون کیفرخواست به شمار میآید ناظر به عدم مداخله نهاد دادسرا در امر تحقیقات مقدماتی بوده، در این شیوه، تحقیقات مقدماتی نیز به عهده مرجع رسیدگی است. عدم تفکیک نهاد تحقیق از نهاد رسیدگی، بیطرفی نهاد رسیدگی را با تردیدهای جدی مواجه میسازد. از سوی دیگر، توسعه قلمرو دادرسی بدون کیفرخواست در نظام حقوقی ایران به مجازاتهای شرعی مانند حد زنا و لواط که بعضاً منتهی به سلب حیات و رجم میگردد و همچنین اعطای صلاحیت گستره به دادگاههای بخش که در جرائم خارج از صلاحیت دادگاه کیفری استان به شیوه بدون کیفرخواست مبادرت به رسیدگی و صدور حکم میکنند گستره این نوع دادرسی را در ایران از منظر دادرسی عادلانه مواجه با ابهامات قابل توجه کرده است.
این امر در حالی است که در نظام حقوقی انگلستان دادرسی بدون کیفرخواست ناظر به حذف هیأت منصفه از رسیدگی کیفری دادگاه صلح در برخی جرائم نسبتاً سبک و بدون نقض بیطرفی مرجع رسیدگی است.
در این مقاله ضمن بررسی ویژگیهای این الگوی دادرسی به چرایی گستره و تمایزات این الگوی دادرسی در نظامهای حقوقی ایران و انگلستان خواهیم پرداخت.
* نویسنده مسؤول مقاله: Email: Farid Zarghami@gmail.com:
دریافت: 1392/12/26 | پذیرش: 1393/6/22 | انتشار: 1393/6/31