مطالعه تطبیقی مسؤولیت کاهش‌یافتهدر حقوق کیفری ایران و انگلستان: مفهوم، مبناها و جلوه‌ها

چکیده
امروزه بیش تر نظام­های عدالت کیفری، با کمک گرفتن از مفهوم حقوقی «مسؤولیت کاهش یافته» در تلاشند چرایی و چگونگی رفتار دسته­ای از بزهکاران را که مبتلا به نوعی نابهنجاری در عملکرد روانی هستند، تبیین کنند، حال آن­که به جرأت می­توان این فرضیه را طرح کرد که مسؤولیت کاهش­یافته جایگاهی در گفتمان قضایی حقوق ایران ندارد و مسؤولیت کیفری در دو وضعیت کامل یا عدم مسؤولیت مطرح شده است. در مقابل، حقوق انگلستان همانند بیش تر نظام­های حقوقی، با به رسمیت شناختن دفاع مزبور، گام مهمی در جهت حمایت از این افراد برداشته است. بر همین اساس در این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی، مفهوم، مبناها و جلوه­های مسؤولیت کاهش­یافته، مورد بررسی و با رویکردی تطبیقی، نظام عدالت کیفری ایران از نظر نادیده­ انگاشتن نهاد مسؤولیت کاهش­یافته، مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتیجه مطالعه حاضر، عملکرد گفتمان تقنینی و قضایی ایران را در این حوزه، چه در قانون مجازات سابق و چه در قانون مجازات اسلامی جدید، به دلیل عدم توجه به دستاوردهای حقوق تطبیقی در زمینه مسؤولیت ­کاهش یافته، مثبت ارزیابی نمی­کند.








* نویسنده مسؤول مقاله: E-mail: Habibzam@modares.ac.ir