شروط تحقق خسارت مشترک دریایی در مقررات یورک آنتورپ با مطالعه تطبیقی در حقوق انگلستان و ایران
نویسندگان
1
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2
استاد دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3
دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
در جریان سفر دریایی مسافر، کشتی، بار و کرایه در خطر است و ممکن است به هریک از این‌ها خساراتی وارد آید. چنانچه خسارات وارد تنها به حساب کشتی و آن قسمت از کالا یا سایر اموال روی کشتی که خسارت دیده ویا ایجاد هزینه کرده منظور گردد، خسارت خاص و چنانچه در این خصوص، تقسیم یا تسهیم میان سایرین وجود داشته باشد، خسارات مشترک خواهد بود.
مطابق قاعده a از مقررات یورک آنتورپ 2004 که با تغییر اندکی از ماده 66 قانون بیمه دریایی انگلستان (مصوب 1906) اقتباس شده است، «عمل خسارت مشترک تنها زمانی تحقق مییابد که فدا کردن یا هزینه‌های فوق‌العاده عمداً و به صورت معقول برای امنیت مشترک و حفظ اموال از مخاطراتی که در یک سفر مشترک دریایی پیش میآید انجام شده باشد». شروط تحق خسارت مشترک گاه موجب حدوث اختلافات و در پس آن طرح پروندههای متفاوتی گشته که بررسی آنان ضمن این‌که شروط تحقق مذکور در قاعده a را تشریح میکند، شروط دیگری را نیز که قاعده a بیانگر آن نیست، تبیین میکند. تعریفی که از خسارات مشترک دریایی در ماده 185 قانون دریایی ایران (مصوب 1343) به عمل آمده با تعریف مذکور در قاعده a کاملاً تطبیق نمیکند. در ماده 185 اشارهای به کلمات فدا کردن، مناسب و معقول و سفر دریایی مشترک نشده است؛ حال آن‌که هریک از این کلمات و اصطلاحات در حوزه حقوق خسارات مشترک دارای مفهوم و اهمیت خاص است که لزوم تجدیدنظر در این مقررات را ایجاب میکند.
مطابق قاعده a از مقررات یورک آنتورپ 2004 که با تغییر اندکی از ماده 66 قانون بیمه دریایی انگلستان (مصوب 1906) اقتباس شده است، «عمل خسارت مشترک تنها زمانی تحقق مییابد که فدا کردن یا هزینه‌های فوق‌العاده عمداً و به صورت معقول برای امنیت مشترک و حفظ اموال از مخاطراتی که در یک سفر مشترک دریایی پیش میآید انجام شده باشد». شروط تحق خسارت مشترک گاه موجب حدوث اختلافات و در پس آن طرح پروندههای متفاوتی گشته که بررسی آنان ضمن این‌که شروط تحقق مذکور در قاعده a را تشریح میکند، شروط دیگری را نیز که قاعده a بیانگر آن نیست، تبیین میکند. تعریفی که از خسارات مشترک دریایی در ماده 185 قانون دریایی ایران (مصوب 1343) به عمل آمده با تعریف مذکور در قاعده a کاملاً تطبیق نمیکند. در ماده 185 اشارهای به کلمات فدا کردن، مناسب و معقول و سفر دریایی مشترک نشده است؛ حال آن‌که هریک از این کلمات و اصطلاحات در حوزه حقوق خسارات مشترک دارای مفهوم و اهمیت خاص است که لزوم تجدیدنظر در این مقررات را ایجاب میکند.
کلیدواژه‌ها
[1] Laurence R. Baily, general average and the losses and expenses resulting from general average act, second edition, London, Liverpool: Webb and hunts, 1856.
[2] Force-Robert, Admiralty and maritime law, federal judicial center, 2004.
[3] Stevens And Benecke, treatise on Average and adjustment of Losses in marine insurance, Boston: Lilly, Wait, Colman and Holden,1833.
[4] اعلائی فرد، محمد علی، حقوق دریایی حمل و نقل بین‌المللی دریایی، تهران، نخل دانش، 1387.
[5] امید، هوشنگ، حقوق دریایی، ج2، تهران، مدرسه عالی بیمه تهران، 1353.
[6] lord Chorley and C. T. Giles, Shipping Law, London, pitman, 1970.
[7] E. R. Hardy Ivamy, Marine Insurance, 4th ed. , London, Butterworth, 1985 .
[8] Wilson, D. J, Lowndes and Rudolf: the law of general average and the York-Antwerp rules, 12Ed. , Sweet & Maxwell, 1997.
[9] Baughen, Simon, Shipping Law, second ed. , London/Sydney: Cavendish, 2001.
[10] Kent, James, Commentaries on American law, 12th ed. ,2008.
[11] Susan Hodges, Cases & Materials on Marine Insurance Law - Susan Hodges, London: Cavendish Pub. , 1999.
[12] رمضانی، عباس، حقوق حمل و نقل دریایی، تهران، مؤسسه آموزشی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، 1371.
[13] کاتوزیان، امیر ناصر، حقوق مدنی (وقایع حقوقی)، چ13، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1387.
[14] J. kenneth Goodaere A. C. L. L, marine insurance claims,2nd ed. ,Witherely and co. Ltd, London, 1981.
[15] صادقی نشاط، امیر، حقوق بیمه دریایی، تهران، مؤسسه آموزشی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، 1370.
[16] William Tetley, international maritime and admiralty law ,edition Y. Blais, 2002.
[17] ابوعطا، محمد، «خسارت مشترک دریایی»، مجله حقوق، دوره 38، ش 3، 1387.
[18] فرمانرواییان، ابوالبشر، حقوق دریایی، چاپخانه خرمی، 1349.
[19] ستوده تهرانی، حسن، حقوق دریایی و هوایی، انتشارات دانشگاه تهران، 1344.
