ویژگی‌های حمایت از نرم‌افزارهای اختراعی
نویسندگان
1
دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2
دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق مالکیت فکری دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
نرم‌افزار به مجموعه‌ای از اظهارات و دستورالعمل‌های به کار گرفته شده مستقیم یا غیرمستقیم در رایانه برای نیل به هدفی مشخص، تعریف می‌شود. نرم‌افزارها برگرفته از افکار پدیدآورنده خود هستند و کارآمدترین روش حمایت از آن‌ها، از مجرای حقوق مالکیت فکری است.
در ابتدا، نرم‌افزارها به صورت نوشته ایجاد می‌شوند که می‌توان رایج‌ترین روش حمایت از آن‌ها را حمایت از طریق کپی‌رایت دانست. در دستورالعمل‌های اروپایی، نرم‌افزارها صراحتاً اثر ادبی شناخته شده‌اند.
اما با توجه به موافقتنامه تریپس و قوانین اختراعات آمریکا و انگلستان، می‌توان دریافت که امکان ثبت نرم‌افزار به‌عنوان اختراع نیز وجود دارد. نرم‌افزارها بعضاً ابزارهای اقتصادی قدرتمندی هستند و امور حیاتی کشور، توسط آن‌ها انجام می‌گیرد. بنابراین باید این امکان را داشته باشند تا با رعایت ضوابط مربوط، به‌عنوان اختراع ثبت شوند. به همین دلیل، اداره اختراعات اروپا هم که در آغاز مطابق کنوانسیون اختراعات اروپا، نرم‌افزارها را از شمول ثبت به‌عنوان اختراع خارج می‌دانست، با انعطاف بیش‌تر، نرم‌افزارهای دارای اثر فنی قابل اعتنا را به‌عنوان اختراع ثبت کرد. با حمایت از نرم‌افزار به‌عنوان اختراع، حق استفاده، ساخت و عرضه انحصاری برای پدیدآورنده وجود خواهد داشت. در اختراعات از ایده مجسم در نرم‌افزار نیز حمایت می‌شود که از تفاوت‌های اساسی اختراعی شناختن نرم‌افزار یا اثر ادبی دانستن آن محسوب می‌شود.
در حقوق ایران هم نرم‌افزار در صورت وجود شرایط لازم، اختراع شناخته می‌شود که تا حدی با حقوق کشورهای آمریکا و انگلیس هم‌سو است.
در ابتدا، نرم‌افزارها به صورت نوشته ایجاد می‌شوند که می‌توان رایج‌ترین روش حمایت از آن‌ها را حمایت از طریق کپی‌رایت دانست. در دستورالعمل‌های اروپایی، نرم‌افزارها صراحتاً اثر ادبی شناخته شده‌اند.
اما با توجه به موافقتنامه تریپس و قوانین اختراعات آمریکا و انگلستان، می‌توان دریافت که امکان ثبت نرم‌افزار به‌عنوان اختراع نیز وجود دارد. نرم‌افزارها بعضاً ابزارهای اقتصادی قدرتمندی هستند و امور حیاتی کشور، توسط آن‌ها انجام می‌گیرد. بنابراین باید این امکان را داشته باشند تا با رعایت ضوابط مربوط، به‌عنوان اختراع ثبت شوند. به همین دلیل، اداره اختراعات اروپا هم که در آغاز مطابق کنوانسیون اختراعات اروپا، نرم‌افزارها را از شمول ثبت به‌عنوان اختراع خارج می‌دانست، با انعطاف بیش‌تر، نرم‌افزارهای دارای اثر فنی قابل اعتنا را به‌عنوان اختراع ثبت کرد. با حمایت از نرم‌افزار به‌عنوان اختراع، حق استفاده، ساخت و عرضه انحصاری برای پدیدآورنده وجود خواهد داشت. در اختراعات از ایده مجسم در نرم‌افزار نیز حمایت می‌شود که از تفاوت‌های اساسی اختراعی شناختن نرم‌افزار یا اثر ادبی دانستن آن محسوب می‌شود.
در حقوق ایران هم نرم‌افزار در صورت وجود شرایط لازم، اختراع شناخته می‌شود که تا حدی با حقوق کشورهای آمریکا و انگلیس هم‌سو است.
کلیدواژه‌ها
[1] http://en.wikipedia.org/wiki/Software (visited: 1/20/2014).
[2] Guadamuz Gonzales, Andres, Patentability Of Computer Software And Business Methods, power Point, UK, 2011, www.wipo.int /edocs/ mdocs/... /wipo_ip_cm_07_www_82574.ppt
[3] Guadamuz Gonzales, Andres, The Software Patent Debate, Journal of Intellectual Property Law & Practice, UK, 2006, www.wipo.int /... /wipo_unido_smes_msk_07_www_73624.pdf
[4] www.wikirahnama.com (تاریخ مراجعه: 29/10/94).
[5] زرکلام، ستار، محوری، محمد‌حسن، حقوق نرم‌افزارهای رایانه‌ای، جزوه کلاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، نیمسال دوم سال تحصیلی 92-91.
[6] صادقی، محسن، «حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای در موافقتنامه تریپس و حقوق ایران»، نامه مفید، ش49، شهریور 1384.
[7] WIPO Intellectual Property Handbook, Geneva, 2004
[8] میرحسینی، سید حسن، حقوق اختراعات، تهران، میزان، 1387.
[9] امانی، تقی، قوانین و مقررات حقوقمالکیتفکری، چ2، تهران، بهنامی، 1387.
[10] امامی، اسدالله،حقوقمالکیتصنعتی، ج2، تهران، میزان، 1390.
[11] Pila, Justin, University Of Oxford, Faculty Of Law, International Review Of Intellectual Property And Competitive Law, Vol 36, 2005.
[12] Gundersdorfer, Michael, Software Patent Law, United States And Europe Compared, Duke Law & Technology Review 1-12, 2003.
[13] www.roboeq.ir، (تاریخ مراجعه: 29/10/94 ).
[14] http://www.wipo.int/sme/en/documents/software_patents_fulltext.html visited: 10/22/2015.
[15] صادقی، محمود، «مالکیت حق مؤلف»، در تأملات حقوقی، تهران، سمت و دانشگاه تهران، 1386.
[16] Goldstein, Paul, International Copyright Principles, Law And Practice, USA, Oxford, University Press, 2001
[17] http://www.nosoftwarepatents.com/en/m/dangers/index.html.Visited: 1/05/2014.
[18] http://www.wipo.int/sme/en/documents/software_patents_fulltext.html. Visited: 1/05/2014.
19] Freibrun, Eric, (Intellectual Propert Rights In Softwares), 2009 http:// www.freibrun.com/articles/articl2.html.
[20] معینی، حامد، نظام حقوقی حمایت از نرم‌افزار به‌عنوان اختراع، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، شهریور 1390.
[21] Harding, Bill, (software,Picking Your Protection), 2012 http://www. legalteamusa.net/tacticalip/2012/10/18/software-picking-your-protection
