بررسی نظریه استاپل ناشی از وعده
نویسنده
استادیار و عضو هیأت علمی گروه حقوق خصوصی، دانشگاه قم، قم، ایران
چکیده
براساس قواعد کامن‌لای انگلستان، برای این‌که تعهد شخص لازم‌الاجرا باشد، طرف مقابل یا باید عوض فراهم کند یا این‌که قرارداد با تشریفات خاصی منعقد شود. سختگیری و انعطاف‌ناپذیری نظریه عوض موجب شد که دادگاه‌ها درصدد یافتن معیارهای دیگری برای لازم‌الاجرا بودن تعهدات برآیند که بتواند نقایص و اشکالات نظریه عوض را جبران کند یا حتی جایگزین آن باشد. مهم‌ترین این گونه معیارها در انگلستان، نظریه استاپل ناشی از وعده است که بر اساس آن، اگر شخص وعده‌ای دهد که طرف دیگر بر آن اعتماد و براساس آن عمل کند، وعده‌دهنده نمی‌تواند از وعده خود عدول کند؛ هرچند در مقابل این وعده عوضی دریافت نکرده باشد. این مقاله درصدد بررسی نظریه استاپل ناشی از وعده و معرفی نهادهای فقهی و حقوقی قابل مقایسه با آن است. در فقه و حقوق ایران نمی‌توان معادل دقیقی برای این نظریه یافت. با این حال به نظر می‌رسد می‌توان آن را با شرط ابتدایی و اسقاط حق مقایسه کرد.
کلیدواژه‌ها
[1] Treitel, Gunter, The Law of Contract, London, Sweet & Maxwell, 11th edition, 2003
[2] Cheshire, Fifoot and Furmston’s, Law of Contract, London, Butterworths, 12th edition, 1991
[3] Richards, Paul, Law of Contract, London, Pearson Education Limited, 9th edition, 2009
[4] Chloros, A. G. , «The Doctrine of Consideration and the Reform of the Law of Contract. A Comparative Analysis», The International and Comparative Law Quarterly, Vol. 17, No. 1, 1968
[5] Stone, Richard, Contract Law, London, Cavendish Publishing Limited, 5th edition, 2003
[6] Garner, Bryan, Black’s Law Dictionary, U. S. A. , Thomson Reuters, 9th edition, 2009
[7] افتخار جهرمی، گودرز و مرتضی شهبازی‌نیا، «بررسی قاعده استاپل در حقوق انگلیس و آمریکا»، مجله حقوقی، ش 30، 1383.
[8] Beatson, J. , Anson’s Law of Contract, New York, Oxford, 27th edition, 1998
[9] Chitty, Chitty on Contracts, vol. 1, London, Sweet & Maxwell, 29th edition, 2004
[10] نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، ج 35، چ 9، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1368.
[11] شهید اول، زین الدین بن على، الروضه البهیه، ج3، قم، کتابفروشى داورى، 1410 هـ. ق.
[12] محقق حلى، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام، ج4، چ 2، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1408 هـ. ق.
[13] شهید ثانی، زین الدین بن على، مسالک لافهام، ج 10، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1417 هـ. ق.
[14] نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، ج43، چ 9، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1368.
[15] علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکره الفقهاء، ج1، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، بی‌تا.
[16] یزدى، سید محمد کاظم طباطبایى، حاشیه المکاسب، ج2، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1410 هـ. ق.
[17] نائینی، میرزا محمد حسین، المکاسب و البیع، ج2، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1413 هـ. ق.
[18] شهیدی، مهدی، تشکیل قراردادها و تعهدات، چ 2، تهران، مجد، 1380.
[19] نائینی، میرزا محمد حسین، منیه الطالب، ج2، تهران، المکتبه المحمدیه، 1373 هـ. ق.
[20] محقق داماد، سید مصطفى، قواعد فقه، چ 12، تهران، مرکز نشر علوم اسلامى، 1406 هـ. ق.
