تحلیل دلایل قابلیت جبران «مخاطرات احتمالی درمان» در مسؤولیت مدنی پزشک (نظام حقوقی ایران و فرانسه)
نویسندگان
1
دانشجوی دکتری فقه و خصوصی، دانشکده حقوق دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
2
دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
چکیده
منظور از مخاطرات احتمالی درمان، آن دسته از مخاطراتی است که ناظر به اقدامات درمانی به معنای خاص بوده، این مخاطرات در هنگام انعقاد قرارداد درمان بین پزشک و بیمار قابل پیشبینی نباشد. البته مفهوم متعارف این مخاطرات مربوط به جایی است که ورود آن، نه نتیجه تقصیر پزشک است و نه نتیجه تقصیر بیمار. در این مقاله، دلایلِ قابلیت جبران مخاطرات احتمالی درمان در مسؤولیت مدنی پزشک در حقوق ایران و فرانسه، مورد تحلیل قرار گرفته و در پایان این نتیجه به دست آمده که از یک طرف، پزشک از بابت چنین مخاطراتی، به دلیل رعایت موازین علمی و رفتار پزشک متعارف در شرایط و اوضاع و احوال خاصِ درمان، مسؤول نیست و نیز در حقوق ایران مانند فرانسه باید مقررات خاصی در این باره پیشبینی گردد و از طرف دیگر، در بحث جبران زیان ناروا به بیمار در این خصوص، از آنجایی که او نیز در ورود این زیان به خود دچار تقصیری نشده، منطقی است که قانونگذار ایرانی با تأسیس «صندوق تضمینی مربوط به جبران خسارت زیاندیدگان اقدامات تروریستی، جرائم و حوادثی که عامل آن مشخص نیست یا به هردلیلی امکان گرفتن دیه از زیانزننده ممکن نیست»، از منافع بیمار حمایت کند؛ همانگونه که در حقوق فرانسه چنین زیانی از محل صندوق تضمینی معینی با رعایت شرایط و تشریفات ویژهای قابل جبران است.
کلیدواژه‌ها
Welsch, Sylvie, Responsabilité du médecin, 2e éd, Paris, Litec Groupe Lexisnexis, 2003.
[2] ژوردن، پاتریس، تحلیل رویه قضایی در زمینه مسؤولیت مدنی، ترجمه مجبد ادیب، چ 2، تهران، بنیاد حقوقی میزان، 1391.
[3] Genicot, Gilles, Faute, risque, aléa, sécurité, Bruxelles, Larcier, 2005.
[4] موسوی بجنوردی، محمد، «مسؤولیت کیفری و مدنی پزشک»، پژوهشنامه متین، ش14، بهار 1381.
[5] Penneau, Jean, La responsabilité du médecin, 2e éd, Paris, Dalloz, 1996.
[6] Mazeaud (Henri et Léon), Mazeaud (Jean) et Chabas (Francois), Leçons de droit civil: Obligation Théorie générale, T. II, 9e éd, Montchrestien DELTA, 2000.
[7] Stark, Boris, Droit civil: Obligations, Paris, Libraries Techniques, 1972.
[8] کاتوزیان، ناصر، مسؤولیت ناشی از عیب تولید: مطالعه انتقادی و تطبیقی در تعادل حقوق تولیدکننده و مصرفکننده، چ 3، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1390.
[9] صفایی، حسین، «مبانی مسؤولیت مدنی پزشک با نگاهی به قانون جدید مجازات اسلامی»، دیدگاههای حقوق قضایی، ش58، تابستان 1391.
[10] Terré (François), Simler (Philippe) et Lequette (Yves), Droit civil: Les obligations, 9e éd, Paris: Dalloz, 2005.
[11] Deakin (Simon), Johnston (Angus) and Markesinis (Basil), Markesinis and Deakin’s Tort Law, 6thed, New York, Clarendon Press, 2007.
[12] Carbonnier, Jean, Droit civil: Les obligation, T. 4, 22e éd, Paris, Puf, 2000.
[13] Viney (Geneviève) et Jourdain (Patrice), Traité de Droit Civil: Les conditions de la responsabilité, 2e éd, Paris, L. G. D. J, 1998.
[14] کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی: وقائع حقوقی ـ مسؤولیت مدنی، چ 8، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1391؛
[15] صفایی، حسین و رحیمی، حبیبالله، مسؤولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد)، چ 5، تهران، سمت، 1392.
[16] سنهوری، عبدالرزاق احمد، الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید: نظریه الالتزام بوجه عام ـ مصادر الالتزام، ج 1، قاهره، دار النهضه العربیه، بیتا.
[17] Weill (Alex) et Terré (François), Droit civil: Les obligations, 2e éd, Paris, Dalloz, 1975.
[18] Nys, Herman, Medical Law in Belgium, Bruxelles, Kluwer Law International, 1997.
[19] منصور، محمدحسین، المسؤولیه الطبییه، اسکندریه، دارالجامعه الجدیده للنشر، بیتا.
[20] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 14، چ 1، قم، دارالحدیث للطباعه و النشر، 1429.
[21] طوسی، محمدبن حسن، تهذیبالاحکام، ج 10، چ 4، تهران، دارالکتاب الإسلامیه، 1407.
[22] حر عاملی، محمدبن حسن، وسائلالشیعه، ج 29، چ 1، قم، مؤسسه آلالبیت علیهمالسلام، 1409.
[23] سکیکر، محمدعلی و مرسی، معتز کامل، شرح القانون المدنی: الالتزامات فی مصادر الالتزام ـ شرح المواد 162 الی 198، اسکندریه، منشأه المعارف، 2005.
[24] Porchy – Simon, Stéphanie, Droit civil: Les obligations, 2e éd, Paris, Dalloz, 2002.
[25] Cabrillac, Rémy, Droit des obligations, 7e éd, Paris, Dalloz, 2006.
[26] کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: الزامهای خارج از قراردادـ ضمان قهری، ج 1، چ 8، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1386. [27] عرفه، عبدالوهاب، المسؤولیه الجنائیه والمدنیه والتأدیبیه للطبیب والصیدلی: مقارن بالشریعهالإسلامیه، الطبعهالاولی، قاهره، 2009.
[28] السجستانیالأزدی، ابیداود، سُنَنُ ابیداود، تحقیق: محمد محییالدین عبدالحمید، ج 4، [بینا]، داراحیاء السنهالنبویه، بیتا، حدیث 4587.
[29] سابق، السید، فقهالسُّنّه، ج 2، الطبعهالاولی، بیروت، دارالکتابالعربی، 1969.
[30] نجفیخوانساری، موسی، رساله فی قاعده نفیالضرر، تهران، المکتبهالمحمدیه، 1373 ق.
[31] کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی (ط ـ الاسلامیه)، تحقیق: علیاکبر غفاری، ج 6، چ 4، تهران، دارالکتبالاسلامیه، 1407.
[32] حرعاملی، محمدبن حسن، تفصیل وسائلالشیعه الی تحصیل مسائلالشریعه، ج 21، چ 1، قم، مؤسسه آلالبیت علیهمالسلام، 1409.
[33] بادینی، حسن، فلسفه مسؤولیت مدنی، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1384.
[34] شاهی دامنجانی، احد و بادینی، حسن، «راهکارهای جبران خسارت ناشی از اقدامات قانونی مقامات صالح»، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران، س64، ش1، بهار و تابستان 1392.
