چالش‌های حقوقی گسترش صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی به جنایت تجاوز
نویسنده
استادیار گروه حقوق دانشگاه پیام نور، یزد، ایران
چکیده
چکیده پذیرش اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی در کنفرانس 1998 رم که جنایت تجاوز را به‌عنوان یکی از جنایات بین‌المللی، مشمول صلاحیت این دیوان قرار داد و همچنین پذیرش مقررات لازم برای «تعریف جنایت تجاوز و تعیین شرایط اعمال صلاحیت دیوان درخصوص این جنایت» در کنفرانس بازنگری کامپالا در سال 2010، نمایانگر نقاط عطف حقوق بین‌الملل کیفری هستند. این دو رویداد، عدالت‌طلبان و حامیان حقوق بشر را امیدوار کرده است که در آینده‌ای نزدیک، افراد متهم به ارتکاب جنایت تجاوز ـ که مهم‌ترین جنایت بین‌المللی و منشأ بسیاری از جنایات دیگر همچون نسل‌کشی، جنایات جنگی و جنایات ضد بشریت است ـ در معرض محاکمه دیوان کیفری بین‌المللی قرار خواهند گرفت؛ اما عواملی که پس از دادگاه‌های نورمبرگ و توکیو مانع شمول جنایت تجاوز در صلاحیت دیوان‌های کیفری بین‌المللی ویژه شده بودند، به طور مستقیم یا غیرمستقیم در دو رویداد فوق نیز آثار نامطلوبی به جا گذاشتند؛ از جمله این‌که آیین اصلاح اساسنامه جهت افزودن مقررات لازم برای اعمال صلاحیت دیوان درخصوص جنایت تجاوز، به شکلی مبهم تدوین شده است و از این رو، مقررات مربوط به جنایت تجاوز که در کنفرانس کامپالا پذیرفته شدند نیز از بعضی جهات مبهم ویا با اساسنامه دیوان در تعارض هستند. از همه مهم‌تر این‌که آیین لازم‌الاجرا شدن اصلاحیه‌های کامپالا آن‌گونه که در این اصلاحیه‌ها پیش‌بینی شده، با آنچه در خود اساسنامه پیش‌بینی شده در تعارض است. در هر حال، می‌توان گفت اگر ابهام‌ها و تعارض‌های فوق‌الذکر رفع نشوند، قانونی بودن اصلاحیه‌های کامپالا و امکان اتکای دیوان به آن‌ها برای اعمال صلاحیت درخصوص جنایت تجاوز دچار چالش جدی خواهد بود. * نویسنده مسؤول مقاله: Email: soudmandi.jd@gmail.com
کلیدواژه‌ها
7. منابع
[1] ضیائی بیگدلی، محمدرضا، حقوق بین‌الملل عمومی، چ28، تهران، گنج دانش، 1386.
[2] O’Connell, M., Niyazmatov, M., "What is Aggression? Comparing the Jus ad Bellum and the ICC Statute", Journal of International Criminal Justice, Vol. 10, 2012.
[3] بلدسو، رابرت، بوسچک، بلسلو، فرهنگ حقوق بین‌الملل، ترجمه بهمن آقائی، چ1، تهران، گنج دانش، 1375.
[4] The Covenant of the League of Nations (Including Amendments adopted to December 1924), available online at:
http://avalon.law.yale.edu/20th_century/leagcov.asp (last visited: September 2013).
[5] Charter of the United Nations, Done at San Francisco on 26 June 1945, Entered into force on 24 October 1945, available online at: http://treaties.un. org/ doc/ Publication/ CTC/ uncharter.pdf(last visited:September 2013).
[6] موسی‌زاده، رضا، فروغی‌نیا، حسین، «تعریف جنایت تجاوز در پرتوی قطعنامه کنفرانس بازنگری اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی در کامپالا (ژوئن 2010)»، راهبرد، ش 63، 1391.
[7] Kreß, C., Holtzendorff, L., "The Kampala Compromise on the Crime of Aggression", Journal of International Criminal Justice, Vol. 8, 2010.
[8] Rome Statute of the International Criminal Court, Signed on 17 July 1998, Came into force on 1 July 2002, available online at: http://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf (last visited September 2013).
[9] United Nations Diplomatic Conference of Plenipotentiaries on the Establishment of an International Criminal Court, 15 June- 17 July, 1998, Final Act, Annex I, Resolution F, available online at:
http://untreaty.un.org/cod/icc/rome/proceedings/E/Rome%20Proceedings_v1_e.pdf (last visited September 2013).
[10] UN Doc. PCNICC/2002/WGCA/RT.1/Rev.2, 11 July 2002, available online at: http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N02/475/13/PDF/N0247513.pdf?OpenElement (last visited September 2013).
[11] ICC-ASP/I/Res.1, 9 September 2002, available online at: http://www.icc-cpi.int/iccdocs/asp_docs/Resolutions/ICC-ASP-ASP1-Res-01-ENG.pdf (last visited September 2013).
[12] ICC-ASP/7/SWGCA/2, 20 February 2009, Annex I, Appendix, available online at: http://www.icc-cpi.int/iccdocs/asp_docs/ASP7R2/ICC-ASP-7-SWGCA-2-ENG.pdf (last visited September 2013).
[13] Review Conference of the Rome Statute of the International Criminal Court, 31 May- 11 June, 2010, Kampala, Uganda, RC/Res.6, available online at: http://www.icc-cpi.int/iccdocs/asp_docs/ASP9/OR/RC-11-ENG.pdf (last visited September 2013).
[14] شریعت‌باقری، محمدجواد، حقوق کیفری بین‌المللی، چ2، تهران، جنگل، 1384.
[15] ارسنجانی، ماه‌نوش، «اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی رم»، دیوان کیفری بین‌المللی و جمهوری اسلامی ایران، به اهتمام اسحاق آل حبیب، چ1، تهران، وزارت امور خارجه، 1378.
[16] آقایی جنت مکان، حسین، «تعریف، عناصر و شروط اعمال صلاحیت دیوان بین‌المللی کیفری نسبت به جنایت تجاوز با نگاهی به موافقتنامه کامپالا»، مجله حقوقی بین‌المللی، ش 44، 1390.
[17] Status of the Rome Statute of the International Criminal Court, available online at:
http://treaties.un.org/doc/Publication/MTDSG/Volume%20II/Chapter%20XVIII/XVIII-10.en.pdf (last visited September 2013).
[18] Zimmermann, A., "Amending the Amendment Provisions of the Rome Statute", Journal of International Criminal Justice, Vol. 10, 2012.
[19] Clark, R.S., "Ambiguities in Articles 5(2), 121 and 123 of the Rome Statute", Case Western Reserve Journal of International Law, Vol. 41, 2009.
[20] Heller, K., "The Uncertain Legal Status of the Aggression Understandings", Journal of International Criminal Justice, Vol. 10, 2012.
[21] Press Release: Liechtenstein first country to ratify the Kampala amendments on the crime of aggression, Permanent Mission of Liechtenstein to the United Nations, 8 May 2012, available online at: http://www.icc-cpi.int/iccdocs/asp_docs/MediaCoverage/2012/LIE-PR2012-05-08-CoA-ENG.pdf (last visited September 2013).
[22] Coracini, A.R., "The International Criminal Court's Exercise of Jurisdiction over the Crime of Aggression - at Last … in Reach … over Some", Gottingen Journal of International Law, Vol. 2(2), 2010.
[23] ICC-ASP/6/20/Add.1, 6 June 2008, Annex II, available online at: http://www.icc-cpi.int/iccdocs/asp_docs/SWGCA/ICC-ASP-6-20-Add1-AnnexII-ENG.pdf (last visited September 2013).
[24] فلسفی، هدایت‌الله، حقوق بین‌الملل معاهدات، چ1، تهران، فرهنگ نشر نو، 1379.
