گفتمان سیاست جنایی قانونگذار و رویه قضایی ایران در قبال جرم تحصیل مال از طریق نامشروع؛ با رویکرد تطبیقی بر گفتمان سیاست جنایی سازمان ملل متحد در ماده ٢٠ کنوانسیون مبارزه با فساد
نویسندگان
1
دانشجوی دکتری حقوق جزا ،دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2
استاد گروه حقوق جزا، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3
دانشیار گروه جزا، دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
4
استادیار گروه حقوق جزا ، دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
رویه قضایی در اعمال ماده 2 قانون مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری (مصوب 15/9/1367 مجمع تشخیص مصلحت نظام)، برخلاف گفتمان سیاست جنایی قانونگذار، موضوع جرم و نتیجه مجرمانه را به تحصیل منافع مالی توسعه می‌دهد. همچنین رفتار مجرمانه را به تحصیل مال از هر طریقی که قانونگذار شیوه تملیک مال را قانونی اعلام نکرده باشد، گسترش می‌دهد و در نتیجه آن، رفتار مجرمانه با ترک فعل و داشتن و نگهداری نیز قابل تحقق است. بدین‌سان این ماده با قاعده دارا شدن ناعادلانه انطباق پیدا می‌کند. بنابراین، رویه قضایی در اعمال ماده 2 برخلاف گفتمان سیاست جنایی قانونگذار در ماده ٢ در مورد موضوع جرم، رفتار مجرمانه، نتیجه مجرمانه، رابطه سببیت، با ماده 20 کنوانسیون مبارزه با فساد شباهت‌هایی پیدا می‌کند. اشاره به ماده 2 در قانون تشدید و ماده 1 قانون ارتقای سلامت نظام اداری و ماده 20 در کنوانسیون مبارزه با فساد، بیانگر افتراقیسازی سیاست جنایی توسط قانونگذار ایران و سازمان ملل متحد حسب مورد در قبال این جرائم در چارچوب سه معیار 1) گونهﺷﻨﺎﺳـﻲ ﺟـﺮائم، 2) ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎسی ﺑﺰﻫﻜﺎران، 3) گونهﺷﻨﺎسی وضعیت پیش‌جنایی است. در بررسی تطبیقی گفتمان سیاست جنایی قانونگذار ایران در ماده ٢ با گفتمان سیاست جنایی سازمان ملل متحد در ماده 20، در مورد افتراقیسازی سیاست جنایی براساس سه معیار پیشگفته، ملاحظه می‌شود بین آن‌‌ها مشابهت‌هایی وجود دارد؛ لکن رویه قضایی با توسعه این ماده به انحرافات مالی در برخی موارد برخلاف افتراقیسازی مورد نظر قانونگذار اقدام می‌کند.
کلیدواژه‌ها
الف: کتاب‌ها
[1] آقازاده، علیرضا؛ بررسی تحلیلی و کاربردی سیاست جنائی ایران در قبال قاچاق کالا؛ چاپ اول، تهران، انتشارات آثار اندیشه، 1385، ص 33
[2] امیدی، جلیل، تفسیر قانون در حقوق جزا، جاپ نخست، تهران، نشر مخاطب. 1394
[3] پیتر لانگست و دیگران، برنامه‌های جهانی مبارزه بافساد، مترجم امیرحسین جلالی فراهانی و دیگران،چاپ اول، تهران. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. 1387.
[4] حبیب زاده، محمد جعفر. تحلیل جرائم کلاهبرداری و خیانت در امانت در حقوق کیفری ایران، چاپ چهارم. تهران. انتشارت نشر دادگستر، 1393.
[5] حبیب زاده، محمدجعفر؛ سرقت در حقوق کیفری ایران، ویراست دوم، تهران، انتشارت نشر دادگستر، 1389
[6] دادخدایی، لیلا. فساد مالی-اداری و سیاست جنایی مقابله با آن با تکیه بر کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد، تهران، میزان. 1390
[7] گلدوزیان، ایرج. محشای قانون مجازات اسلامی، تهران: مجد. 1394
[8] ﻋﻠﯿﺎن ﻧﮋاد داﻣﻐﺎﻧﯽ، ابوالقاسم؛ بازاریابی شبکه‌ای یا کلاهبرداری مرموز، قم. چاپ اول. مدرسه الام علیا بن ابی طالب (ع)، 1384.
[9] مهدوی پور، اعظم. سیاست کیفری افتراقی در قلمرو بزهکاری اقتصادی، چاپ اول. تهران، انتشارات میزان. 1390
[10] میرمحمدصادقی، حسین. حقوق کیفری اختصاصی2جرائم علیه اموال و مالکیت، چاپ سی و دوم. تهران: میزان. 1392
[11] همدمی خطبه سرا، ابوالفضل؛ فساد مالی؛ علل زمینه‌ها و راهبردهای مبارزه با آن، چاپ دوم. تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی. 1387.
ب: مقالات
[12] آزمایش، علی. « عدم صراحت مصادیق در قانون محدودیت بی‌‌جهت اصل اباحه را فراهم می‌آورد» متن سخنرانی، ماهنامه قضاوت، شماره 46. 1386
[13] آقایی نیا، حسین. « با تفسیر رایج از قسمت اخیر ماده 2 به کجا می‌رویم؟ ». مجله ماهنامه قضاوت، شماره 71- 72. 1390
[14] ابراهیمی، شهرام. صادق نژاد نایینی، مجید. « تحلیل جرم شناختی جرائم اقتصادی» پژوهش حقوق کیفری. سال دوم. شماره پنجم. 1392
[15] ابراهیمی، شهرام. صفایی آتشگاه، حامد. « رویکرد قانونگذار به پیشگیری از جرم در قانون ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد» . پژوهشنامه حقوق کیفری. سال ششم. شماره دوم. پاییز و زمستان 1394
[16] لواسور، ژرژ. « سیاست جنایی »، مترجم نجفی ابرندآبادی، علی حسین؛ مجله تحقیقات حقوقی، شماره 11 و 12. پاییز و زمستان 1371 و بهار و تابستان 1372
[17] فرح بخش، مجتبی. « تأملی در رکن مادی کلاهبرداری و تحصیل مال به طریق نامشروع ». مجله فصلنامه حقوق، دوره 39. شماره 2. 1388
[18] غیاثی، جلال الدین؛ نیک نسب، عباسقلی؛ « تحصیل متقلبانه خدمات ». پژوهش نامه حقوق کیفری. سال پنجم. شماره دوم. پاییز و زمستان 1393
[19] منصور آبادی، عباس.« موضوع جرم در باب جرائم علیه‌اموال». مجله اندیشه‌های حقوقی. سال 1. شماره4. 1382
[20] نجفی ابرندآبادی، علی حسین. « سیاست کیفری تا سیاست جنایی» دیباچه در لازرژ، کریستین؛ سیاستجنایی، چاپ چهارم، تهران. انتشارات بنیاد حقوقی میزان، 1392.
[21] نجفی ابرند آبادی، علی حسین.« درآمدی بر پژوهش در نظام عدالت کیفری ». بایسته‌های پژوهش در نظام عدالت کیفری (مجموعه مقالات). چاپ اول. تهران. نشر میزان. 1392.
ج: پایان نامه‌ها
[22] باقرزادگان، امیر. تحصیل مال از طریق نامشروع، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه تهران. 1389
[23] بهره مند بک نظر، حمید. گفتمان سیاست جنایی قانونگذار در ماده ٢ ایران در قبال فساد و مطالعه تطبیقی آن با کنوانسیون ملل متحد برای مبارزه با فساد، رساله دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، تهران. دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران. 1389
[24] محمود، محمودخانی؛ سیاست کیفری ایران در قبال فساد اداری با رویکردی به اسناد بین‌المللی، پایان نامه کارشناسی ارشد، پردیس قم، 1384.
[25] نجارزاده، حجت. سیاست جنایی ناظر به تحصیل مال از طریق نامشروع در حقوق ایران و کنوانسیون مبارزه با فساد، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی. 1389
[26] نوروزی، مهدی. تحصیل مال نامشروع، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، تهران مرکزی: دانشگاه آزاد اسلامی. 1387
د: تقریرات درسی
[27] نجفی ابرند آبادی، علی حسین. تقریرات جرم‌شناسی (بزه‌دیده‌شناسی علت شناختی). دانشگاه شهید بهشتی. مقطع کارشناسی. رشته حقوق جزا و جرم‌شناسی. 1387. قابل مشاهده در سایت www.lawtest.ir
[28] نجفی ابرند آبادی، علی حسین. 1390، تقریرات سیاست جنایی (سیاست کیفری عملگرا – عوامگرا). دانشگاه شهید بهشتی. مقطع دکتری. رشته حقوق جزا و جرم‌شناسی. 1390، قابل مشاهده در سایت www.lawtest.ir
[29] نجفی ابرند آبادی، علی حسین. تقریرات درسی مباحثی در جرم‌شناسی، حقوق کیفری اقتصادی، دوره کارشناسی ارشد حقوق اقتصادی، دانشگاه شهید بهشتی، 1386، قابل مشاهده در سایت www.lawtest.ir
[30] نجفی ابرندآبادی، علی حسین،. تقریرات درسی جرم‌شناسی سیاست جنایی. دوره دکتری دانشگاه شهید بهشتی.1379ـ1378،www.lawtest.ir
ه: منابع لاتین
[1] Bantekas (IIias), "Corruption as an International Crime against Humanity", journal of International Criminal Justice (Oxford University Press, 2006 ), p.466.
[2] Clark (Micheal ) Crruption, "Causes, Consequences and Control Newyork "St. Martine, s press: 1983, p 207.
[3] The abuse of authority in exchange of an advantage, XVIIth International Congress of Penal Law Resoloutions, Section II,Corruption and Related Offencess in International Business Relation:Http://www.Aidpbrasil. Org.br/ Resolutions%20-20XVIIth%20Congress%20AIDP%20%20IngC%3AAs.pd
[4] Samford (chals ) and elsMeasuring Corruption (P. Ashgate 2007 ) , p.163
[5] W.J.Brom, G.C.S.E Law, London, sweet Maxwell, fourtg Edition, 1989, pp.180-186.
و: منابع اینترنتی
[6] http: //rhogh ough.ir/ 1391 12/.html
[7] http: //www.hvm.ir/print.asp?id=36782
