ارزیابی اعمال صلاحیت جزایی ایران و دیوان کیفری بین‌المللی نسبت به جنایات ارتکابی داعش در سوریه و عراق

نویسندگان
مهدی مومنی
مهدی مومنی
استادیار گروه حقوق دانشگاه پیام نور
چکیده
تروریسم در اشکال حاد آن می‌‌تواند در بر دارنده انواع جنایات بین‌المللی باشد. نظام عدالت کیفری بین‌المللی از یک سو با تأسیس دیوان کیفری بین‌المللی و از سوی دیگر با تجویز صلاحیت فرامرزی در قالب اصول صلاحیت جزایی برای توسعه صلاحیت دادگاه‌های کیفری ملی، درصدد تأمین عدالت کیفری و پرهیز از بی‌کیفرمانی مرتکبان جنایات بین‌المللی است. این مقاله درصدد بررسی امکان اعمال صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی و نیز محاکم کیفری ایران درخصوص جنایات ارتکابی داعش در سوریه و عراق است. پرسش اصلی این‌ است که با چه شرایطی می‌‌توان علیرغم عضویت نداشتن کشورهای سوریه و عراق در دیوان کیفری بین‌المللی و نیز ارتکاب این جنایات در خارج از قلمرو حاکمیت ایران، برای این دو مرجع کیفری بین‌المللی و ملی صلاحیت جزایی قائل شد؟ آن‌هم با این فرضیه که در صورت ارجاع شورای امنیت، سپردن اعلامیه پذیرش صلاحیت توسط دو کشور سوریه و عراق ویا اعمال صلاحیت نسبت به اتباع دولت‌‌های عضو، دیوان مزبور قادر به اعمال صلاحیت است. از سوی دیگر، با رعایت شرایط لازم درخصوص اصول صلاحیت واقعی، شخصی و جهانی، اعمال صلاحیت جزایی ایران امکان‌پذیر است.
کلیدواژه‌ها
صلاحیت جزایی
ایران
داعش
دیوان کیفری بین‌المللی

  1. 6. منابع


    6-1. فارسی


    کتاب‌‌ها



    1.  باهری محمد، حقوق جزای عمومی، تهران، برادران علمی، 1340 .

    2.  پیمانی، ضیاءالدین، جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی، میزان،چاپ2، 1375.

    3.  جانی پور علی،دادگاه‌‌های کیفری اختصاصی،تهران، شهردانش،1393.

    4.  حسینی نزاد حسینقلی، حقوق کیفری بین‌الملل، تهران، میزان، 1373.

    5.  شبث ویلیام، مقدمه‌ای بر دیوان کیفری بین‌المللی،ترجمه باقر میرعباسی و حمید الهویی نظری، تهران، جنگل، 1384.

    6.  کسسه، آنتونیو، حقوق کیفری بین‌المللی، ترجمه حسین پیران و اردشیر امیر ارجمند و زهرا موسوی، تهران، جنگل، 1387 .

    7.  کک دین، نگوین؛ دینیه، پاتریک و آلن پله، حقوق بین‌الملل عمومی،ترجمه حسن حبیبی، جلد اول ،تهران، انتشارات اطلاعات،1382.

    8.  گلدوزیان، ایرج، حقوق جزا اختصاصی، ج اول، چ سوم، تهران، جهاد دانشگاهی، 1372.

    9.  لومبوا، کلود، حقوق جزای بین‌الملل ،ترجمه علی آزمایش، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، جزوه درسی کارشناسی ارشد، 1368.

    10.  مطهری، مرتضی، کلیات علوم اسلامی، جلد دوم، کلام، تهران، بنیاد علمی فرهنگی استاد مطهری، 1381 .

    11.  مومنی، مهدی، حقوق بین‌المللی کیفری، تهران، شهردانش، 1393.(1)

    12.  مومنی، مهدی، مبانی حقوق جزای بین‌الملل ایران، چاپ دهم، شهردانش، تهران، 1393.(2) .

    13.  علی آبادی عبدالحسین ،حقوق جنایی، تهران، فردوسی، 1367 .

    14.  وابر، دندیو وابر، حقوق جنایی و قانونگذاری جزایی، جزوه درسی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، 1368.


     


    مقاله‌‌ها



    1.  آزمایش علی، زمینه‌‌های حقوق جزای بین‌الملل در قانونگذاری ایران، مجله حقوق تطبیقی، شماره 3، دانشگاه تهران، 1356 .

    2.  احمدی علی، تأثیرات فرهنگی داعش بر جغرافیای فرهنگی عراق و سوریه، ماهنامه فرهنگ اسلامی، شماره23، خرداد 1394.

    3.  زمانی،قاسم، ماهیت حقوقی داعش در حقوق بین‌الملل؛ دولت یا بازیگر غیردولتی؟، فصلنامه دولت‌پژوهی، سال اول، شماره1، بهار1394.

    4.  طهماسبی جواد،قلمرو زمانی صلاحیت دیوان بین‌المللی کیفری، مجله حقوقی ریاست جمهوری، شماره 37، سال ،1386.

    5.  فاطمی صدر امیر،دابق چشم‌انداز راهبردی داعش،پایگاه پژوهشی تخصصی وهابیت‌شناسی قابل دسترسی در: www.alwahabiyah.com.1395/3/1

    6.  مومنی مهدی، حبیب‌زاده محمد جعفر، جرم تبانی علیه امنیت کشور در حقوق ایران، فصلنامه علمی پژوهشی مدرس،ش 2، تابستان 1389.


     


    6-2. عربی



    1.  ابی الحسن تقی الدین بن عبدالکافی السبکی الکبیر،الدره المضیٍئه فی الرد علی ابن تیمیه، نشرالقدس، دمشق.

    2.  لرضوی مرتضی، آرا علما السنه فی الوهابیه، کتابخانه دیجیتال امام علی (ع)، قم، ایران.

    3.  العوجی، مصطفی، القانون الجنایی العام، جلد اول، لبنان، نوفل، 1988.

    4.  النبهانی یوسف،الشواهد الحق فی الاستغاثه بسید الخلق،تصحیح عبدالوارث محمدعلی، دارالکتب العلمیه بیروت،چاپ دوم، 2007.

    5.  تقی الدین أبو العباس أحمد بن عبد الحلیم بن تیمیه الحرانی، مجموع الفتاوی، ج 26، المدینه النبویة، مجمع الملک فهد لطباعه المصحف الشریف، 1995.

    6.  عبدالملک، جندی، الموسوعه الجنائیه، جلد5، لبنان، التراث العربی، 1931.


    6-3. انگلیسی


    Books



    1.  Brownlie, Ian, Principles of Public InternationalLaw, Fifth Edition, New York, Oxford University Press,1998.

    2.  Jastice Allen , Extraterritorial Jurisdiction, Canada ,Law Reform Commission of Canada ,1984.

    3.  SchabasWilliam A. An Introduction to The International Criminal Law , Cambridge University Prees,2004.

    4.  Schabas William A. , Introduction to the International Criminal Court, Cambridge University Prees,2001.


    Articles



    1.  Barrett, Richard ,“The Islamic State, the Soufan Group”,2014. Available At: http://soufangroup.com/the-islamicstate/.

    2.  "Iraqi court sentences 24 to death over Speicher massacre"41 . Middle East Monitor – The Latest from the Middle East .Retrieved 6 August 2015.

    3.  Laura Barnett, International Dimensions of Domestic Criminal Law, Canada,,2008.

    4.  Available At:www.lop.parl.gc.ca.

    5.  Raman Preet Kaure ,A Close up on ISIS , , University of California, Irvine,2016.Available At:www.socsci.uci.edu/global connect.

    6. Sly, Liz (10 August 2014). "Exodus from the mountain: Yazidis flood into Iraq following US airstrikes". The Washington Post.Retrieved 11 August 2014.

    7.  The Religious and Political History of ISIS and Its Goals, MouanGhossain, The Cesnur 2015 Conference , Tallin.

    8.  Winfrey, Michael (9 October 2014). "Islamic State Grooms Chechen Fighters Against Putin". Bloomberg News (Bloomberg News), Retrieved17 November 2014.


    Document



    1.  ICC-ASP/1/3-PART II-B.-

    2.  Prosecutor V. Jean Kambanda,Case No.ICTR-97-23-S,ICTR T.ch,4 Sept. 1998,para.39(iii)(ix).


    Internet Sites



    1. http://etedaal.ir/fa/news/1395/3/1

    2. www.alwahabiyah.com.1395/3/1

    3. www.fa.alalam.ir/news/18232941395/3/10

    4. www.tvshia/com. / 1395/3/10

    5. -www.mobna.com/1395/3/10

    6. www.asriran.com/fa/news/46040

    7. www.persian-euronews.com/2016/05/

    8. www.icicl.org -

    9. www.entekhab.ir/fa/news/182968.

    10. www.entekhab.ir/fa/news/197678.

    11. www.bartarinha.ir

    12. www.niksalehi.com

    13. http://www.the guardian.com.

    14. http://www.un.org/press/en/2014/sc11520.doc.htm

    15. http://www.state.gov/j/ct/rls/other/des/123085.htm

    16. http://www.theguardian.com/world/2014/jun/30/isis-announces-islamic-caliphate-iraq-syria.-

    17. https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachme_data/file/472956/.

    18.  http://en.tempo.co/read/news/2014/08/02/055596766/BNPT-Declares-ISIS-a-Terrorist-Organization.

    19.  http://www.express.co.uk/news/world/614484/ISIS-life-Syria-Mosul-Sickening-dossier-daily-beheadings-amputations.

    20.  http://www.bloombergview.com/articles/2015-08-16/islamic-state-s-medieval-morals.

    21. www.bbc.com/.../150203_l26_isis_islamic_state_jordanian_pilot_burning‏

    22.  www.amnesty.org/en/latest/news/2013/12/syria-harrowing-torture-summary-killings-secret-isis-detention-centres.

    23. -http://rt.com/news/170652-jihadists-destroy-mosques-iraq/

    24. www.bbc.com/.../150131_l26_iraq_mosul_library_books_islamic_state_isis‏

    25.  http://fa.nasrtv.com/modules/news/24700.

    26.  http://www.reuters.com/article/us-egypt-crash-islamicstate-photo idUSKCN0T725Q20151119

    27.  http://www.isna.ir/fa/news/94021910504/

    28.  http://www.icc-cpi.int/library/organs/otp/ICC-OTP-Summary-20081704-ENG.