1
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2
دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3
دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
امروزه در حقوق برخی از کشورها ازجمله آلمان، حقوق اساسی (حقوق بنیادین) تأثیرگذاری به سزایی در حقوق قراردادها دارند. بهنحویکه مفاد قراردادها و نیز قواعد مربوط به حقوق قراردادها نباید مغایرتی با آنها داشته باشند. حق حیات، آزادی بیان، حق برابری و آزادی اشتغال ازجمله مهمترین حقوق اساسی محسوب میشوند. در حقوق این کشورها تأثیرگذاری حقوق اساسی در حقوق قراردادها با بکار گیری روشهای مختلف صورت میپذیرد. در روش تأثیر افقی مستقیم، یک ادعا یا دفاع به طور مستقیم بر مبنای حقوق اساسی به طرفیت طرف دیگر مطرح میگردد. در تأثیر افقی غیرمستقیم هر چند ادعا یا دفاع بر پایه مقررات حقوق قراردادها است؛ ولی این مقررات در پرتو حقوق اساسی تفسیر میشوند. این نحو از تأثیر، گاه قوی و گاه ضعیف است. گذشته از تأثیر افقی مستقیم و غیرمستقیم در بعضی موارد خود دولت مورد خطاب حقوق اساسی قرار میگیرد و موظف میشود که از حقوق اساسی حمایت کند. این روش، وظیفه دولت نسبت به حمایت از حقوق اساسی نامیده میشود. در حقوق ایران نیز حقوق اساسی در حقوق قراردادها تأثیرگذارند. چنانکه اشخاص نمیتوانند از طریق قراردادهای خصوصی حقوق اساسی خود را سلب نمایند. در یک جمعبندی ازآنچه در این مقاله مطرح شده است میتوان گفت که در نظام حقوق قراردادهای ایران تأثیر افقی حقوق اساسی به نحو تأثیر غیرمستقیم قوی میباشد.
ایمانیان، فریبرز و شمس، عبدالله و عیسیءتفرشی، محمد، «تفسیر «حقوق مدنی» در قانون مدنی» مجله مدرس، دوره 70، شماره 1، بهار 1382.
صفائی، سید حسین، قاسمزاده، سید مرتضی، حقوق مدنی: اشخاص و محجورین، چاپ نوزدهم، انتشارات سمت، تابستان 1392.
طهماسبی، علی، «فزونخواهی حقهای اساسی: درآمدی براساسی سازی حقوق خصوصی» پژوهشهای حقوق تطبیقی، دوره 16، شماره 3، پاییز 1391.
کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی:قواعد عمومی قراردادها، جلد اول، چاپ پنجم، شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا، 1380.
کاتوزیان، ناصر، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، چاپ نودوسه، شرکت سهامی انتشار، 1393.
گرجی، علیاکبر «مبنا و مفهوم حقوق بنیادین» نشریه حقوق اساسی، سال دوم، شماره دوم،1383.
گرجی، علیاکبر،در تکاپوی حقوق اساسی، انتشارات جنگل، 1388.
محمد زاده، مسلم «تأثیر حقوق اساسی بر حقوق خصوصی» رساله دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، استاد راهنما، دکتر حسن بادینی، سال تحصیلی 1394-1393.
هاشمی، سید محمد، حقوق بشر و آزادیهای اساسی، چاپ اول، نشر میزان، پاییز 1384.
ب. انگلیسی
Barak, Aharon, “Constitutional Human Rights and Private Law”, Yale Law School LegalScholarshipRepository, 1-1-1996.
Cherednychenko, Olha, “Fundamental Rights and Private law: A relationship of subordination or complementarity?” Utrecht Law Review, volume 3, Issue 2 (December) 2007.
Cherednychenko, Olha, “Fundamental Rights, Contract Law and the Protection of the Weaker PartyThesis”, University of Utrecht, 2007.
Colombia Ciacchi, Aurelia, “The Constitutionalization of European Contract Law, Judicial Convergence and Social Justice” ERCL 2/ 2006.
lindenbergh, s.d, “ Fundamental rights in private law, Anchors or goals in a globalizing legal order?”.
Published in Michael Faure & Andre Van der Walt,Globalization and Private Law, The way forward, Edward Elgar, Cheltenham UK, Chapter 11, 2010.
Smits, Jan M, “Private Law and Fundamental Rights: A Sceptical View”, Tom Barkhuysen & Siewert Lindenbergh (eds.), Leiden/Boston, 2006.
Vittoria Onufrio, Maria, “The Constitutionalization of Contract Law in the Irish, the German and the Italian systems: is horizontal indirect effect like direct effect?” ANÁLISIS DEL DERECHO InDret, InDret 4/2007, BARCELONA, OCTUBRE 2007.
Weiler, J.H.H, “Horizontal effect of fundamental rights and freedoms – much ado about nothing? German, Polish and EU theories compared after Viking Line”, Jean Monnet Working Paper 11/09, New York, NY 10012, 2009.
اسدی,عباس , پارساپور,محمد باقر , شهبازی نیا,مرتضی و بادینی,حسن . (1396). نظریه تأثیر حقوق اساسی در حقوق قراردادها و جایگاه آن در حقوق ایران. پژوهش های حقوق تطبیقی, 21(2), 1-28.
MLA
اسدی,عباس , پارساپور,محمد باقر , شهبازی نیا,مرتضی , و بادینی,حسن . "نظریه تأثیر حقوق اساسی در حقوق قراردادها و جایگاه آن در حقوق ایران", پژوهش های حقوق تطبیقی, 21, 2, 1396, 1-28.
HARVARD
اسدی,عباس,پارساپور,محمد باقر,شهبازی نیا,مرتضی,بادینی,حسن. (1396). 'نظریه تأثیر حقوق اساسی در حقوق قراردادها و جایگاه آن در حقوق ایران', پژوهش های حقوق تطبیقی, 21(2), pp. 1-28.
CHICAGO
عباس اسدی, محمد باقر پارساپور, مرتضی شهبازی نیا و حسن بادینی, "نظریه تأثیر حقوق اساسی در حقوق قراردادها و جایگاه آن در حقوق ایران," پژوهش های حقوق تطبیقی, 21 2 (1396): 1-28,
VANCOUVER
اسدی,عباس,پارساپور,محمد باقر,شهبازی نیا,مرتضی,بادینی,حسن. نظریه تأثیر حقوق اساسی در حقوق قراردادها و جایگاه آن در حقوق ایران. پژوهش های حقوق تطبیقی, 1396; 21(2): 1-28.