توثیق نرم افزار (مطالعه تطبیقی در الحاقیه آنسیترال در خصوص توثیق اموال فکری، قانون متحدالشکل تجاری آمریکا و حقوق ایران)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2 دانشیار گروه حقوق مالکیت فکری دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3 دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
4 استادیار گروه حقوق مالکیت فکری دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
با توجه به رشد روز افزون صنعت نرم­افزار و ارزش مالی آن، موضوع استفاده از نرم افزار به عنوان وثیقه، برای تأمین مالی و کسب اعتبار مورد توجه قوانین کشورها قرار گرفته است. در الحاقیه راهنمای قانونگذاری معاملات با وثیقه آنسیترال (در خصوص توثیق اموال فکری) و ماده 9 قانون متحدالشکل تجاری آمریکا، توثیق نرم­افزار پذیرفته شده؛ اما قابل استناد بودن حق وثیقه در مقابل اشخاص ثالث، منوط به ثبت آن گردیده است. به این منظور الحاقیه راهنمای قانونگذاری آنسیترال ایجاد دفتر ثبت عمومی حق وثیقه را پیش­بینی کرده است. در حقوق آمریکا، استقرار حق وثیقه در نرم­افزارهای مشمول حق مؤلف، چنانچه حق مؤلف ثبت شده باشد؛ از طریق ثبت در دفتر فدرال حق مؤلف و در غیر اینصورت ثبت در دفتر ایالتی انجام می­شود. در مورد نرم­افزارهای اختراعی رویه­ی کنونی ثبت دوگانه­ی حق وثیقه در دفتر ایالتی و دفتر ثبت علائم و اختراعات فدرال است.

در حقوق ایران با توجه به ماهیت غیرمادی نرم­افزار، توثیق آن مورد تردید است. در مقرراتی مانند دستورالعمل توثیق اوراق بهادار مصوب 29/3/1389، اوراق بهادار و سهام شرکت­ها عین تلقی و توثیق آن­ها ممکن شده است. اوراق مالکیت نرم­افزار نیز به موجب دستورالعمل سپرده­گذاری و معاملۀ اوراق مبتنی بر دارایی فکری در فرابورس ایران، اوراق بهادار می­باشند. بنابراین اوراق مالکیت نرم­افزار نیز مانند سایر اوراق بهادار عین هستند و با قبض فیزیکی یا پیش­بینی نظام ثبت حق وثیقه، وثیقه­گذاری آن ها امکانپذیر است.
کلیدواژه‌ها

موضوعات


6. منابع
1-6. فارسی
1. انصاری، علی؛ ذوالفقاری، سهیل، «توثیق اموال غیرمادی در حقوق ایران»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 4، شماره 6، بهار و تابستان 1391.
2. باقری، سیدکامران؛ توکل مقدم، مریم؛ شوال پور، سعید؛ عزیزی مرادپور، حمید، «حفاظت از اختراعات نرم افزاری در ایران»، فصلنامه سیاست علم و فناوری، شماره 2، زمستان 1389
3. باقری، محمود؛ جعفری چالشتری، محمود، «تحلیل اقتصادی رهن اموال فکری»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 62، تابستان 1392.
4. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، حقوق مدنی (رهن و صلح)، چ 3، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1378.
5. حسن پور، محمدمهدی، «حقوق پدیدآورنده برنامه رایانه ای؛ مطالعه تطبیقی»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 50 و 51، بهار و تابستان 1384.
6. رجبی، عبدالله، درآمدی بر حقوق مالکیت فکری در برنامه رایانه ای»، فصلنامه تخصص دین و قانون، شماره 7، بهار 1394.
7. زرکلام، ستار، حمایت های حقوقی از پدیدآورندگان نرم افزار، چ 1، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، 1394.
8. زرکلام، ستار، «قراردادهای مرتبط با انتقال حقوق مادی نرم افزار»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 59، تابستان 1386.
9. شعبانی کندسری، هادی، رهن اموال آینده و دارایی در گردش، چ 1، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1395.
10. شکری، فریده، «رهن دین در نظام حقوقی ایران»، مجله حقوقی دادگستری، سال 75، شماره 75، پاییز 1390.
11. شکری، فریده، مطالعه تطبیقی رهن اموال غیرمادی در حقوق ایران و آمریکا، رساله دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه تربیت مدرس، 1388.
12. صادقی، محمود و حمیدی اول، امیررضا، «ویژگی های حمایت از نرم افزارهای اختراعی»، پژوهش های حقوق تطبیقی، دوره 19، شماره 3، پاییز 1394.
13. عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی، اللمعه الدمشقیه فی فقه الإمامیه، علی شیروانی-محسن غرویان، ج1، چ 26، قم، انتشارات دارلفکر، 1384.
14. عیسائی تفرشی، محمد؛ نصیری، مرتضی؛ شهبازی نیا، مرتضی؛ شکری، فریده، «وثیقه شناور در نظام حقوقی آمریکا و ایران»، مدرس علوم انسانی-پژوهشهای حقوق تطبیقی، دوره 14، شماره 2، تابستان 1389.
15. کاتوزیان، ناصر، عقود معین، ج4، چ 6، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1389.
16. کریمی، عباس؛ معین اسلام، محمد، «رهن اموال فکری»، فصلنامه حقوق، دوره 38، شماره 2، تابستان 1387.
17. گانترزدورفر، مایکل، «حق ثبت اختراعات نرم افزاری»، ترجمه حسین حیدری منور، فصلنامه حقوقی گواه، شماره 6 و 7، 1385.
18. محمودی، اصغر، «رهن اموال فکری در پرتو مقررات قانون مدنی و مطالعه تطبیقی»، پژوهش های حقوق تطبیقی، دوره 16، شماره 1، بهار 1391.
19. میرحسینی، سیدحسن، حقوق اختراعات، چ 1، تهران، نشر میزان، 1387.
2-6. عربی
20. حلّى (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، ج 1، چ 1، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1410 ق.
21. حلّى (محقق)، نجم الدین، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج 2، چ 2، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1408 ق.
22. طبرسى (امین الإسلام)، فضل بن حسن، المؤتلف من المختلف بین أئمه السلف، ج 1، چ 1، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، 1410 ق.
3-6. لاتین
23. Baldwin, Shawn K, “To Promote the Progress of Science and Useful Arts: A Role for Federal Regulation of Intellectual Property as Collateral”, University of Pennsylvania Law Review, Vol. 143, 1995.
24. Dornbos, William A, “Structuring, Financing, and Preserving Security Interest in Intellectual Property”, Banking Law Journal, Vol. 113, No 7, 1996.
25. Gibson, Willa E, “The Intersection Between UCC Article 9 and Intellectual Property: The Need for a National, Centralized Filing System for IP”, The John Marshall Law School, Vol. 83, 2015.
26. Hatjikiriakos, Kyriakoula, Financing the Intangible: Software as Collateral in The North-American Context, Montreal, Institute of Comparative Law McGill University, 2002.
27. Hornick, John F, “Security Interests in Intellectual Property”,
Available at: https://www.finnegan.com/en/insights/security-interests-in-intellectual-property.html, 2003.
28. knopf, Howard P, Security Interests in Intellectual Property: An International Comparative Approach, 9th Annual Fordham Intellectual Property Law and Policy Conference, New York, 2001.
29. Lin, Min, Law and Economics of Security Interests in Intellectual Property, Rotterdam, Erasmus University Rotterdam, 2017.
30. Makovicka, Jeff and Bikus, Chris, “Security Interests in IP-Part 1: Tangible Problems in an Intangible World”, Nebraska Banker Magazine, 2012.



31. Mazzucco, Esteban, “Security Interests in Intellectual Property Rights- The Time Has Come for The Enactment of New Laws”, Georgia, The University of Georgia, 2003.
32. Moens, Annelies, “Streamlining the Software Development Process Through Reuse and Patents”, European Intellectual Property Review, v.22, no.9, Sweet & Maxwell Ltd. (UK), E.I.P.R. 2000.
33. Murphy, William J, Proposal for a Centralized and Integrated Registry for Security Interests in Intellectual Property, IDEA-The Journal of Law and Technology, Vol.41, No 3 & 4, 2001-2002.
34. Ormond, Richard P and Clarke, Douglas K, Perfecting Security Interests in Intellectual Property: Article 9, Federal IP Statutes and Foreign Laws, 2014, Available at: http://media.straffordpub.com/products
35. Watterberg, Aimee A, “Perfecting a Security Interest in Computer Software Copyrights: Getting It Right”, The John Marshall Journal, Vol. 15, 1997.
36. Wernick, Alans S, “Perfecting Security Interests in Computer Programs Collateral Protection”, Wisconsin, Business Law News, Vol. 20, No. 3, 2001.
37. UNCITRAL Legislative Guide on Secured Transactions (Supplement on Security Rights in Intellectual Property), UNITED NATION Publication, Sales No. E.11.V.6, 2011.
38. UNCITRAL Legislative Guide on Secured Transactions, UNITED NATIONS Publication, Sales no. E.09.V.12, 2010.