نقض نیابتی کپی‌رایت در حقوق ایران و آمریکا
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه تریت مدرس، تهران، ایران
2
دانشیار حقوق مالکیت فکری، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3
دانشیار حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
در نظام حقوقی آمریکا، دادگاه‌ها، با استفاده از نظریه نقض نیابتی کپی‌رایت و با هدف نیل به توسعه فرهنگی، مسؤولیت ناشی از نقض کپی‌رایت را بر کسانی که به نحو غیر‌مستقیم، در شکل‌‌گیری آن نقش دارند، تحمیل میکنند. در این نظام، با احراز کنترل یکی بر دیگری و کسب منفعت مالی ناشی از نقض برای شخص واجد کنترل، مسؤولیت نیابتی به نحو تضامنی، اثبات می‌شود. در فقه و حقوق ایران، نظریه عمومی مسؤولیت نیابتی وجود ندارد و مصادیق نقض نیابتی، مشمول قواعد عمومی مسؤولیت مدنی، همچون، اجتماع مباشر و سبب می‌باشند، که بنا بر نظر مشهور فقها، منتهی به مسؤولیت مباشر خواهد شد، مگر آنکه سبب در نظر عرف، اقوی محسوب شود. با توجه به نقش نظام کپی‌رایت در توسعه فرهنگی جوامع، توصیه می‌شود دادگاه‌های ایرانی، ضمن توسعه مفهوم اقوی بودن سبب، در برخی موارد، امکان تحمیل مسؤولیت بر کسانی را که ابزار نقض کپی‌رایت را تهیه میکنند، فراهم کنند. در این تحقیق تلاش می‌شود با روش توصیفی تحلیلی و اشاراتی به برخی نوظام‌های حقوق نوشته مانند آلمان و فرانسه، مفهوم و شرایط نقض نیابتی کپی‌رایت در آمریکا و ایران تبیین شود.
کلیدواژه‌ها
1. امیری قائم مقامی عبد المجید ، ( 1353 ه .ش). حقوق تعهدات، ج 2، تهران، دانشگاه تهران.
2. آل بحرالعلوم، سیدمحمد، ( ١٤٠٣ه.ق). بلغه الفقیه، تهران، مکتبه الصادق، جلد اول، ه ق؛
3. بادینی، حسن، (1384) فلسفه مسئولیت مدنی، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
4. باقی زاده محمدجواد، عبدالله امیدی فر، (1393 ه.ش). ضرورت حفظ نظام و منع اختلال در آن در فقه امامیه، شیعه‌شناسی، شماره‌ی 47.
5. تبریزی شیخ جواد ، (1425 ه.ق). ارشاد الطالب الی التعلیق علی المکاسب، ج 4،چاپ چهارم، قم: دار‌الصدیقه الشهید.
6. تبصره‌المتعلمین علی احکام الدین، (1411). تهران: وزاره الثقافه و الارشاد اسلامی، موسسه الطباعه الطبع و النشر.
7. جبعی عاملی، زین‌الدین،(1413). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم،، موسسه معارف اسلامی.
8. جزینی عاملی، شمس الدین ابو عبدالله محمد بن محمد بن حامد بن مکی ،(بیتا). الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین.
9. حائری شاهباغ سید علی ، (1376 ه. ش). شرح قانون مدنی، ج 2، چاپ اول، تهران، دانشگاه تهران.
10. حلی، الحسن بن یوسف بن المطهر. (1410 ﻫ ق). ارشاد الاذهان، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ج2.
11. حلّی، جمال الدین، احمد بن محمد اسدی، (1407 ه.ق) المهذب البارع فی شرح المختصر النافع دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
12. دیلمی احمد،(1390). تأملی در قرائت‌های مختلف از مسئولیت تضامنی، نشریه علمی- پژوهشی فقه و حقوق اسلامی، سال دوم، شماره سوم،
13. زین‌الدین بن علی، شهید ثانی، (1992 م) الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، چاپ دوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، موسسه التاریخ العربی.
14. زین‌الدین‌بن‌علی، شهیدثانی (1313 ه.ق). مسالک الافهلم الی تنقیح شرایع الاسلام، ج 15، قم: موسسه المعارف الاسلامی.
15. ساردویی نسب محمد،(1386). مبنای نظری متفاوت مسئولیت مدنی؛ عاقله، نامه‌ی مفید، شماره‌ی 64.
16. شیخ الطائفه ابی جعفر محمد بن حسن طوسی ،(1400 ه.ق) النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دار الکتب العربی.
17. صادقی، محمد‌هادی، (1392 ه.ش). اجتماع اسباب در قانون مجازات اسلامی 1392، (1392). آموزه‌های حقوق کیفری، شماره 6.
18. صفایی سید‌حسین، مرضیه افضلی مهر،(1393ه.ق). مسئولیت مدنی سرپرستان در قبال اعمال زیان‌آور کودکان، بررسی تطبیقی و تحلیلی، تحقیقات حقوقی، شماره‌ی 67.
19. طاهری حبیب الله.(1375). حقوق مدنی، ج 2، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
20. طباطبائی کربلائی، علی بن محمد (1418 ه.ق). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، قم، مؤسسه آل‌البیت.
21. طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن،(1365 ه.ش). تهذیب الاحکام، تهران، چاپ چهارم، نشر دارالکتب الاسلامیه.
22. عاملی، کرکی، محقق ثانی،(1414 ه.ق) علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ، دوم: قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
23. علامه حلی, حسن بن یوسف ، (1416 ه.ق). تذکره‌الفقها، ج 14، قم ، موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث.
24. عوده، عبدالقادر، (1378 ه.ش ). التشریح الجنایی الاسلامی، چاپ دوم، قاهره : مطبعه دارالعربی.
25. فاضل هندی، (1416 ه.ق).کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، ج 11، قم، مؤسسه النشر الإسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم.
26. قاسم‌زاده، سید مرتضی ،(1385 ه.ش). مبانی مسئولیت مدنی، چاپ چهارم، تهران، نشر میزان.
27. قربانی مریم، (1392). مبانی مسئولیت مدنی نیابتی، قم، دانشگاه قم، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد.
28. قیاسی جلال‌الدین، (1386). تساوی سبب و مباشر در حالت تقصیر طرفین، حقوق اسلامی، سال سوم، شماره‌ی 12.
29. کاتوزیان ناصر ، (1394 ه.ش). قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، چاپ 43، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
30. کاتوزیان ناصر، (1362ه.ش). حقوق مدنی، ضمان قهری، مسئولیت مدنی، چاپ اول، انتشارات دهخدا.
31. کاتوزیان ناصر، (1386 ه.ش). الزام های خارج از قرارداد، چاپ هشتم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
32. کاظمی محمود ،(1391 ه.ش). اثر فعل زیان دیده بر مسئولیت مدنی عامل زیان،دیدگاه‌های حقوق قضایی، دوره‌ی 17، شماره‌ی 57.
33. کلینی، محمدبن یعقوب بن اسحاق ) 1367). الفروع من الکافی،ج 7 . تهران: نشر دارالکتب اسلامیه.
34. کاتوزیان، ناصر (1382). الزامهای خارج از قرارداد: ضمان قهری، چاپ سوم، تهران، دانشگاه تهران.
35. محقق حلی،( 1408 ه.ق) شرایع‌الاسلام فی مسائل حلال والحرام، ج 4، قم، موسسه اسماعیلیان.
36. محقق داماد مصطفی، (1383ه.ش). قواعد فقه، ج 1، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
37. محقق نائینی، (1418 ه.ق) منیه الطالب فی حاشیه المکاسب،قم: موسسه نشر اسلامی.
38. موسوی بجنوردی، سید محمد ( 1424 ه.ق)، قواعد فقهیه، تهران: نشر میعاد، مؤسسه اسلامی ولی امر(عج).
39. میرزای نائینی، (1413 ه.ق) المکاسب و البیع، ج 2، قم، موسسه نشر اسلامی.
40. نجفی محمد حسن ،(1413ه.ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج 37، بیروت : دارالحیاءالتراث العربی.
41. نجفی محمد‌حسن ، (1417 ه.ق) جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج 42 و 43، قم: مؤسسه‌ی نشر اسلامی.
42. یزدانیان علیرضا، (1391). نظریه‌ی عمومی مسؤولیت مدنی متبوع ناشی از عمل تابع در حقوق فرانسه و طرح آن در حقوق ایران، مجله حقوقی دادگستری، شماره‌ی 77.
43. Bal Ion Ian C.. (1996). Pinning the Blame in Cyberspace: Towards a Coherent Theory for Imposing Vicarious Liability for Conduct Occurring Over the Internet, 18 Hastings Comm. & Ent. L.J
44. Banff, Ltd. v. Limited, Inc., 869 F. Supp. 1103, 1109 (SD.N.Y. 1994).
45. Branit Thomas J.. (1982). Note, Contributory Infringement Liability in Univesal City Studios, Irn v. Sony Cor, "The One and Only" Pays for Our Sins, 14 Loy. U. Crl. LJ. 79, n.17.
46. Bruce Lehman Hon., (2002). Copyright, Culture and Development: The Role of Intellectual Property and of WIPO in the Cultural Industries,wipo,.
47. Calabresi Guido. (1961). Some Thoughts on Risk Distribution and the Law of Torts, 70 YALE L.J.
48. Grossman Craig A.. (2005). From Sony to Grokster: The Failure of the Copyright Doctrines of Contributory Infringement and Vicarious Liability to Re-solve the War Between Content and Destructive Technologies, 53 BUFF. L. REV.
49. Grossman Craig A.. (2005). The Evolutionary Drift of Viarious Liability and Contributory Infringement: From Intersititial Gap Filler to Arbiter of the Content Wars, 58 S.M.U. L. Rev.
50. Harper Fowler Vincent , Fleming James, Fleming James (Jr.). (1956). The law of torts ,Little, Brown, Vol 2.
51. Holt Kathryn D.. (2011). Grokster and Beyond: Secondary Liability for Copyright Infringement During Live Musical Performances, 19 J. Intell. Prop. L. Issue. 1
52. Ke Steven Wan,. (2010). Monopolistic Gatekeepers’ Vicarious Liability for Copyright Infringement , Regent University Law Review, Vol. 23, No. 1.
53. Keating Gregory C. (1997).The Idea of Fairness in the Law of Enterprise Liability, 95. Michigan Law Review.
54. Keating Gregory C. (2001). The Theory of Enterprise Liability and Common Law Strict Liability, 54 Vand. L. Rev.
55. Lemley Mark & R. Anthony Reese. (2004). Reducing Digital Copyright Infringement Without Restricting Innovation, 56 STAN. L. Rev.
56. Melville B. Nimmer & David Nimmer. (1998). Nimmer on Copyright (MB) § 12.04[A][1],.
57. Nolan Virginia E.; Edmund Ursin,(1996). Enterprise Liability Reexamined, 75 Or. L. Rev
58. Reinier H. Kraakman ,Vicarious and Corporate Civil Liability, Tort Law and Economics, Edward Elgar Publishing, 2009.
59. Self Il Tilman E.. (1996). Note, The Vicarious Liability of Trade Show Organizers for the Copyright Infringement of Exhibitors, 5 Tex. Intell. Prop. L.
60. Skelton Timothy L.. (1998). Comment, Internet Copyright Infringement and Service Providers: The Case fora Negotiated Rulemaking Alternative, San Diego L. Rev,No.35
61. Sykes Alan O..(1988). The Boundaries of Vicarious Liability: An Economic Analysis of the Scope of Employment Rule and Related Legal Doctrines, Harvard Law Review, Vol. 101, No. 3.
62. Tickle Kelly.(1995). The Vicarious Liability of Electronic Bulletin Board Operators for the Copyright Infringement Occuring on Their Bulletin Boards, 80 Iowa L. Rev.
63. Wright Charles S.. (2000). Actual Versus Legal Control Reading Vicarious Liabilip for Copyight Infringement into the Digital Millennium CopyrightAct of 1998,75 WASH. L. Rev.
2. آل بحرالعلوم، سیدمحمد، ( ١٤٠٣ه.ق). بلغه الفقیه، تهران، مکتبه الصادق، جلد اول، ه ق؛
3. بادینی، حسن، (1384) فلسفه مسئولیت مدنی، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
4. باقی زاده محمدجواد، عبدالله امیدی فر، (1393 ه.ش). ضرورت حفظ نظام و منع اختلال در آن در فقه امامیه، شیعه‌شناسی، شماره‌ی 47.
5. تبریزی شیخ جواد ، (1425 ه.ق). ارشاد الطالب الی التعلیق علی المکاسب، ج 4،چاپ چهارم، قم: دار‌الصدیقه الشهید.
6. تبصره‌المتعلمین علی احکام الدین، (1411). تهران: وزاره الثقافه و الارشاد اسلامی، موسسه الطباعه الطبع و النشر.
7. جبعی عاملی، زین‌الدین،(1413). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم،، موسسه معارف اسلامی.
8. جزینی عاملی، شمس الدین ابو عبدالله محمد بن محمد بن حامد بن مکی ،(بیتا). الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین.
9. حائری شاهباغ سید علی ، (1376 ه. ش). شرح قانون مدنی، ج 2، چاپ اول، تهران، دانشگاه تهران.
10. حلی، الحسن بن یوسف بن المطهر. (1410 ﻫ ق). ارشاد الاذهان، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ج2.
11. حلّی، جمال الدین، احمد بن محمد اسدی، (1407 ه.ق) المهذب البارع فی شرح المختصر النافع دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
12. دیلمی احمد،(1390). تأملی در قرائت‌های مختلف از مسئولیت تضامنی، نشریه علمی- پژوهشی فقه و حقوق اسلامی، سال دوم، شماره سوم،
13. زین‌الدین بن علی، شهید ثانی، (1992 م) الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، چاپ دوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، موسسه التاریخ العربی.
14. زین‌الدین‌بن‌علی، شهیدثانی (1313 ه.ق). مسالک الافهلم الی تنقیح شرایع الاسلام، ج 15، قم: موسسه المعارف الاسلامی.
15. ساردویی نسب محمد،(1386). مبنای نظری متفاوت مسئولیت مدنی؛ عاقله، نامه‌ی مفید، شماره‌ی 64.
16. شیخ الطائفه ابی جعفر محمد بن حسن طوسی ،(1400 ه.ق) النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دار الکتب العربی.
17. صادقی، محمد‌هادی، (1392 ه.ش). اجتماع اسباب در قانون مجازات اسلامی 1392، (1392). آموزه‌های حقوق کیفری، شماره 6.
18. صفایی سید‌حسین، مرضیه افضلی مهر،(1393ه.ق). مسئولیت مدنی سرپرستان در قبال اعمال زیان‌آور کودکان، بررسی تطبیقی و تحلیلی، تحقیقات حقوقی، شماره‌ی 67.
19. طاهری حبیب الله.(1375). حقوق مدنی، ج 2، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
20. طباطبائی کربلائی، علی بن محمد (1418 ه.ق). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، قم، مؤسسه آل‌البیت.
21. طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن،(1365 ه.ش). تهذیب الاحکام، تهران، چاپ چهارم، نشر دارالکتب الاسلامیه.
22. عاملی، کرکی، محقق ثانی،(1414 ه.ق) علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ، دوم: قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
23. علامه حلی, حسن بن یوسف ، (1416 ه.ق). تذکره‌الفقها، ج 14، قم ، موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث.
24. عوده، عبدالقادر، (1378 ه.ش ). التشریح الجنایی الاسلامی، چاپ دوم، قاهره : مطبعه دارالعربی.
25. فاضل هندی، (1416 ه.ق).کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، ج 11، قم، مؤسسه النشر الإسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم.
26. قاسم‌زاده، سید مرتضی ،(1385 ه.ش). مبانی مسئولیت مدنی، چاپ چهارم، تهران، نشر میزان.
27. قربانی مریم، (1392). مبانی مسئولیت مدنی نیابتی، قم، دانشگاه قم، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد.
28. قیاسی جلال‌الدین، (1386). تساوی سبب و مباشر در حالت تقصیر طرفین، حقوق اسلامی، سال سوم، شماره‌ی 12.
29. کاتوزیان ناصر ، (1394 ه.ش). قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، چاپ 43، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
30. کاتوزیان ناصر، (1362ه.ش). حقوق مدنی، ضمان قهری، مسئولیت مدنی، چاپ اول، انتشارات دهخدا.
31. کاتوزیان ناصر، (1386 ه.ش). الزام های خارج از قرارداد، چاپ هشتم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
32. کاظمی محمود ،(1391 ه.ش). اثر فعل زیان دیده بر مسئولیت مدنی عامل زیان،دیدگاه‌های حقوق قضایی، دوره‌ی 17، شماره‌ی 57.
33. کلینی، محمدبن یعقوب بن اسحاق ) 1367). الفروع من الکافی،ج 7 . تهران: نشر دارالکتب اسلامیه.
34. کاتوزیان، ناصر (1382). الزامهای خارج از قرارداد: ضمان قهری، چاپ سوم، تهران، دانشگاه تهران.
35. محقق حلی،( 1408 ه.ق) شرایع‌الاسلام فی مسائل حلال والحرام، ج 4، قم، موسسه اسماعیلیان.
36. محقق داماد مصطفی، (1383ه.ش). قواعد فقه، ج 1، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
37. محقق نائینی، (1418 ه.ق) منیه الطالب فی حاشیه المکاسب،قم: موسسه نشر اسلامی.
38. موسوی بجنوردی، سید محمد ( 1424 ه.ق)، قواعد فقهیه، تهران: نشر میعاد، مؤسسه اسلامی ولی امر(عج).
39. میرزای نائینی، (1413 ه.ق) المکاسب و البیع، ج 2، قم، موسسه نشر اسلامی.
40. نجفی محمد حسن ،(1413ه.ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج 37، بیروت : دارالحیاءالتراث العربی.
41. نجفی محمد‌حسن ، (1417 ه.ق) جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج 42 و 43، قم: مؤسسه‌ی نشر اسلامی.
42. یزدانیان علیرضا، (1391). نظریه‌ی عمومی مسؤولیت مدنی متبوع ناشی از عمل تابع در حقوق فرانسه و طرح آن در حقوق ایران، مجله حقوقی دادگستری، شماره‌ی 77.
43. Bal Ion Ian C.. (1996). Pinning the Blame in Cyberspace: Towards a Coherent Theory for Imposing Vicarious Liability for Conduct Occurring Over the Internet, 18 Hastings Comm. & Ent. L.J
44. Banff, Ltd. v. Limited, Inc., 869 F. Supp. 1103, 1109 (SD.N.Y. 1994).
45. Branit Thomas J.. (1982). Note, Contributory Infringement Liability in Univesal City Studios, Irn v. Sony Cor, "The One and Only" Pays for Our Sins, 14 Loy. U. Crl. LJ. 79, n.17.
46. Bruce Lehman Hon., (2002). Copyright, Culture and Development: The Role of Intellectual Property and of WIPO in the Cultural Industries,wipo,.
47. Calabresi Guido. (1961). Some Thoughts on Risk Distribution and the Law of Torts, 70 YALE L.J.
48. Grossman Craig A.. (2005). From Sony to Grokster: The Failure of the Copyright Doctrines of Contributory Infringement and Vicarious Liability to Re-solve the War Between Content and Destructive Technologies, 53 BUFF. L. REV.
49. Grossman Craig A.. (2005). The Evolutionary Drift of Viarious Liability and Contributory Infringement: From Intersititial Gap Filler to Arbiter of the Content Wars, 58 S.M.U. L. Rev.
50. Harper Fowler Vincent , Fleming James, Fleming James (Jr.). (1956). The law of torts ,Little, Brown, Vol 2.
51. Holt Kathryn D.. (2011). Grokster and Beyond: Secondary Liability for Copyright Infringement During Live Musical Performances, 19 J. Intell. Prop. L. Issue. 1
52. Ke Steven Wan,. (2010). Monopolistic Gatekeepers’ Vicarious Liability for Copyright Infringement , Regent University Law Review, Vol. 23, No. 1.
53. Keating Gregory C. (1997).The Idea of Fairness in the Law of Enterprise Liability, 95. Michigan Law Review.
54. Keating Gregory C. (2001). The Theory of Enterprise Liability and Common Law Strict Liability, 54 Vand. L. Rev.
55. Lemley Mark & R. Anthony Reese. (2004). Reducing Digital Copyright Infringement Without Restricting Innovation, 56 STAN. L. Rev.
56. Melville B. Nimmer & David Nimmer. (1998). Nimmer on Copyright (MB) § 12.04[A][1],.
57. Nolan Virginia E.; Edmund Ursin,(1996). Enterprise Liability Reexamined, 75 Or. L. Rev
58. Reinier H. Kraakman ,Vicarious and Corporate Civil Liability, Tort Law and Economics, Edward Elgar Publishing, 2009.
59. Self Il Tilman E.. (1996). Note, The Vicarious Liability of Trade Show Organizers for the Copyright Infringement of Exhibitors, 5 Tex. Intell. Prop. L.
60. Skelton Timothy L.. (1998). Comment, Internet Copyright Infringement and Service Providers: The Case fora Negotiated Rulemaking Alternative, San Diego L. Rev,No.35
61. Sykes Alan O..(1988). The Boundaries of Vicarious Liability: An Economic Analysis of the Scope of Employment Rule and Related Legal Doctrines, Harvard Law Review, Vol. 101, No. 3.
62. Tickle Kelly.(1995). The Vicarious Liability of Electronic Bulletin Board Operators for the Copyright Infringement Occuring on Their Bulletin Boards, 80 Iowa L. Rev.
63. Wright Charles S.. (2000). Actual Versus Legal Control Reading Vicarious Liabilip for Copyight Infringement into the Digital Millennium CopyrightAct of 1998,75 WASH. L. Rev.
