مطالعه تطبیقی اعتبار و آثار شروط متداول قراردادی در پرتو قانون حاکم بر قرارداد
نوع مقاله : پژوهشی کیفی
نویسنده
استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه حضرت معصومه (س)، قم، ایران
چکیده
در این مقاله تلاش شده است مفاد مهم‌ترین مصادیق شروط قراردادی متحدالشکل و رایج در تجارت بین‌الملل و رویکردهای تفسیری ایران و سایر نظام‌های حقوقی در مورد آنها بررسی شود. هدف از این مقاله واکاوی تأثیر قانون حاکم بر مفاد قرارداد است و تلاش شده بر پایه مطالعه تحقیقات و رویه قضایی نظام‌های حقوقی مهم، نوع مواجهه با این شروط و چگونگی تفسیر آنها مورد ارزیابی قرار گیرد. می‌توان به عنوان نتیجه پذیرفت اگرچه این شروط به واسطه کارآمدی و به عنوان ابزاری جهت هماهنگ‌سازی فرایند تفسیر قرارداد مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما مانع از اجرای سنت‌های حقوقی قوانین حاکم نخواهند شد. در مقام تفسیر قرارداد حتی استفاده از الفاظ و عبارات صریح و یکسان در نظام‌های حقوقی مختلف، ضرورتا معنایی واحد و ثابت برای قرارداد را موجب نمی‌گردد و اراده طرفین تنها به میزانی که تعیین مفاد قرارداد به اراده آنها واگذار شده است موثر خواهد بود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
1. انصاری، مرتضی، (1383)، کتاب‌المکاسب، جلد سوم، چاپ سوم، قم: اسماعیلیان
2.اوصیاء، پرویز، (1381)، «تدلیس»، تحولات حقوق خصوصی (مجموعه مقالات)، چاپ چهارم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
3. ایزانلو، محسن، (1382)، شروط محدودکننده و ساقط‌کننده مسئولیت در قراردادها، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار
4. توسلی، منوچهر و سعید بهزادی‌پور، (1395)، «برهم خوردن تعادل اقتصادی قرارداد و پیش‌بینی شرط هاردشیپ در قراردادهای بین‌المللی»، دانش حقوق مدنی، دوره هفتم، شماره اول، صص 15-35.
5. جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر، (1381)، تئوری موازنه، چاپ اول، تهران: گنج‌دانش
6. جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر، (1386 (الف)، الفارق، جلد دوم، چاپ اول، تهران: گنج‌دانش
7. جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر، (1386 (ب))، الفارق، جلد سوم، چاپ اول، تهران: گنج‌دانش
8. جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر، (1387)، تاثیر اراده در حقوق مدنی، چاپ دوم، تهران: گنج-دانش
9. جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر، (1388)، وسیط در ترمینولوژی حقوق، چاپ دوم، تهران: گنج‌دانش
10. حبیبی، محمود، (1389)، تفسیر قراردادهای تجاری بین‌المللی، چاپ اول، تهران: میزان
11. حسنی، هاشم، (1403)، نظریه العقد فی الفقه الجعفری، چاپ اول، بیروت: منشورات هاشم
12. حلی، محمدبن‌حسن، (1387)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، جلد اول، چاپ اول، قم: اسماعیلیان
13. حلی، نجم‌الدین، (1408)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد دوم، چاپ دوم، قم: اسماعیلیان
14. خمینی، روح‌الله، (1407)، تحریر‌الوسیله، جلد دوم، چاپ اول، قم: مؤسسه دارالعلم
15. خویی، ابوالقاسم، (1377)، مصباح‌الفقاهه، جلد پنجم، چاپ اول، قم: مکتب داوری.
16. داراب‌پور، مهراب، (1374)، تفسیری بر بیع‌بین‌المللی، جلد دوم، چاپ اول، تهران: گنج‌دانش
17. شهیدی، مهدی، (1383)، اصول قراردادها و تعهدات، چاپ سوم، تهران: مجد
18. شهیدی، مهدی، (1386)، شروط ضمن عقد، چاپ اول، تهران: مجد
19. شیروی، عبدالحسین و محمدحسین وکیلی‌مقدم، (1392)، «حقوق غیردولتی»، مطالعات حقوق‌تطبیقی، دوره چهارم، شماره اول، صص 117-135
20. شیروی، عبدالحسین، (1389)، حقوق تجارت بین‌الملل، چاپ اول، تهران: سمت
21. صادقی‌مقدم، محمدحسن، (1379)، «مطالعه تطبیقی تاثیر تغییر اوضاع و احوال بر قرارداد و راه‌حل حقوق ایران»، مجله حقوقی، شماره بیست و پنجم، صص 161-222.
22. صفایی، حسین و دیگران، (1387)، حقوق بیع‌بین‌الملل با مطالعه تطبیقی، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
23. طوسی، ابوجعفر، (1407)، الخلاف، جلد سوم، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی
24. عاملی، زین‌الدین، (1382)، الروضه‌البهیه فی شرح اللمعه‌الدمشقیه، جلد دوم، چاپ چهارم، قم: دارالتفسیر
25. کاتوزیان، ناصر، ( 1387 (الف)، قواعد عمومی قراردادها، جلد سوم، چاپ پنجم، تهران: شرکت سهامی انتشار
26. کاتوزیان، ناصر، ( 1387 (ب)، قواعد عمومی قراردادها، جلد پنجم، چاپ پنجم، تهران: شرکت سهامی انتشار
27. کاتوزیان، ناصر، ( 1387 (ج)، قواعد عمومی قراردادها، جلد چهارم، چاپ پنجم، تهران: شرکت سهامی انتشار
28. کاتوزیان، ناصر، (1385)، قواعد عمومی قراردادها، جلد اول، چاپ هفتم، تهران: شرکت سهامی انتشار
29. کاشف‌الغطاء، علی، (1422)، شرح خیارات اللمعه، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی
30. محقق‌داماد، مصطفی و علی ساعتچی، (1396)، «ابعاد مفهومی وارانتی در حقوق قراردادها با رویکرد تطبیقی»، مطالعات حقوق‌تطبیقی، دوره هشتم، شماره دوم، صص 733- 758.
31. محقق‌داماد، مصطفی، (1388)، نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی، چاپ اول، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی
32. مقصودی، رضا، (1390)، «تعدیل وجه التزام و نتایج آن در حقوق فرانسه، انگلیس و ایران»، پژوهش‌نامه حقوقی، سال دوم، شماره اول، صص103-129
33. نجفی، محمدحسن، (1420)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، جلد سی‌ام، چاپ هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العرب
34. وکیلی‌مقدم، محمدحسین، 1389، «بازنگری در مفاد قرارداد»، پژوهش فقه و حقوق‌اسلامی، سال اول، شماره اول، صص 133-161
ب) انگلیسی
1. Benoleil, Uri, (2017), »The Interpretation of Commercial Contracts: An Empirical Study«, Alabama Law Review, Vol. 69:2, pp. 469-493.
2. Carter, John, & Peden, Elisabeth, (2007), »Entire Agreements and Similar Clauses«, The University of Sydney, Legal Studies Research Paper, No. 07/53.
3. Clark, (2016), »Oral Modifications Notwithstanding a No Oral Modification Clause«, Georgia Law Review, Vol. 51, pp. 327-340.
4. Cordero, Giuditta, )2007(, »International Contracts between Common Law and Civil Law«, Global Jurist, Vol. 7. Issue. 1, pp. 57-98.
5. Cordero-Moss, Giuditta, )2011(, Boilerplate Clauses, International commercial Contracts and the Applicable Law, first published, New York, Cambridge University Press.
6. Coyle, John, (2017), »Interpreting Contracts Without Context«, Journal of Business Law, Vol. 17, pp. 28-58.
7. Dannemann, Gerhard, )2011(, »Common Law- Based Contracts under German Law«, in Cordero-Moss, Giuditta, 2011, Boilerplate Clauses, International commercial Contracts and the Applicable Law, first published, New York, Cambridge University Press. pp. 62-79.
8. Dixon, Rob, (2014), »Drafting Contract Provisions to Reduce Business Disputes«, Crowell & Moring Work Paper, No. 32, pp. 20-70.
9. Fishman, Eric & James, Robert, (2013), »Drafting a Better Servability Clause«, World Competition Council, Vol. 24(3), pp. 370-380.
10. Garner, Bryan (ed) (2009), Black ‘s Law Dictionary, 9 th Edition, West Publishing.
11. Goddard, Chris & Fellner, Amy, (2015), »Basic Principles of Contract Drafting«, Northwestern University Law Review, Vol. 106, No. 3, pp. 345-470.
12. Hillman, Robert, (1988), »Article 29(2) of the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods: A New Effort at Clarifying the Legal Effect of "No Oral Modification" Clauses«, Cornell International Law Journal, Vol. 21, pp. 449-466.
13. Karman, Ogus, )2015(, »Redefining the Entire Agreement Clause«, Research Master in Law & Dutch Private Law, Tilburg University, pp. 70-93.
14. Lagarde, Xavier, )2011(, »The Romanistic Tradition: Application of Boilerplate Clauses under French Law«, in Cordero-Moss, Giuditta, 2011, Boilerplate Clauses, International commercial Contracts and the Applicable Law, first published, New York, Cambridge University Press, pp. 210-226.
15. Lorenz and Partners, (2017), »Comparison of Commonly Used Hardship and Force Majeure Clauses«, Newsletter No. 119
16. Magnus, Ulrich, )2011(, »The Germanic Tradition: Application of Boilerplate Clauses under German Law«, in Cordero-Moss, Giuditta, 2011, Boilerplate Clauses, International commercial Contracts and the Applicable Law, first published, New York, Cambridge University Press, pp. 179-209.
17. Moss, Sam, (2014), »The Swiss Approach to Contract Interpretation«, Private International Law Journal, Vol. 12, No. 2, pp. 32-49.
18. Peel, Edwin, )2011(, »The Common Law Tradition: Application of Boilerplate Clauses under English Law«, in Cordero-Moss, Giuditta, 2011, Boilerplate Clauses, International commercial Contracts and the Applicable Law, first published, New York, Cambridge University Press, pp. 129-178.
19. Vettese, Maria, (2011),» Multinational Companies and National Contracts«, in Cordero-Moss, Giuditta, 2011, Boilerplate Clauses, International commercial Contracts and the Applicable Law, first published, New York, Cambridge University Press. pp. 20-31.
20. Westly, Christian, )2014(, »No Oral Amendment Clause, Anglo-American Contract Models«, Project at University of Oslo.
2.اوصیاء، پرویز، (1381)، «تدلیس»، تحولات حقوق خصوصی (مجموعه مقالات)، چاپ چهارم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
3. ایزانلو، محسن، (1382)، شروط محدودکننده و ساقط‌کننده مسئولیت در قراردادها، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار
4. توسلی، منوچهر و سعید بهزادی‌پور، (1395)، «برهم خوردن تعادل اقتصادی قرارداد و پیش‌بینی شرط هاردشیپ در قراردادهای بین‌المللی»، دانش حقوق مدنی، دوره هفتم، شماره اول، صص 15-35.
5. جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر، (1381)، تئوری موازنه، چاپ اول، تهران: گنج‌دانش
6. جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر، (1386 (الف)، الفارق، جلد دوم، چاپ اول، تهران: گنج‌دانش
7. جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر، (1386 (ب))، الفارق، جلد سوم، چاپ اول، تهران: گنج‌دانش
8. جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر، (1387)، تاثیر اراده در حقوق مدنی، چاپ دوم، تهران: گنج-دانش
9. جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر، (1388)، وسیط در ترمینولوژی حقوق، چاپ دوم، تهران: گنج‌دانش
10. حبیبی، محمود، (1389)، تفسیر قراردادهای تجاری بین‌المللی، چاپ اول، تهران: میزان
11. حسنی، هاشم، (1403)، نظریه العقد فی الفقه الجعفری، چاپ اول، بیروت: منشورات هاشم
12. حلی، محمدبن‌حسن، (1387)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، جلد اول، چاپ اول، قم: اسماعیلیان
13. حلی، نجم‌الدین، (1408)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد دوم، چاپ دوم، قم: اسماعیلیان
14. خمینی، روح‌الله، (1407)، تحریر‌الوسیله، جلد دوم، چاپ اول، قم: مؤسسه دارالعلم
15. خویی، ابوالقاسم، (1377)، مصباح‌الفقاهه، جلد پنجم، چاپ اول، قم: مکتب داوری.
16. داراب‌پور، مهراب، (1374)، تفسیری بر بیع‌بین‌المللی، جلد دوم، چاپ اول، تهران: گنج‌دانش
17. شهیدی، مهدی، (1383)، اصول قراردادها و تعهدات، چاپ سوم، تهران: مجد
18. شهیدی، مهدی، (1386)، شروط ضمن عقد، چاپ اول، تهران: مجد
19. شیروی، عبدالحسین و محمدحسین وکیلی‌مقدم، (1392)، «حقوق غیردولتی»، مطالعات حقوق‌تطبیقی، دوره چهارم، شماره اول، صص 117-135
20. شیروی، عبدالحسین، (1389)، حقوق تجارت بین‌الملل، چاپ اول، تهران: سمت
21. صادقی‌مقدم، محمدحسن، (1379)، «مطالعه تطبیقی تاثیر تغییر اوضاع و احوال بر قرارداد و راه‌حل حقوق ایران»، مجله حقوقی، شماره بیست و پنجم، صص 161-222.
22. صفایی، حسین و دیگران، (1387)، حقوق بیع‌بین‌الملل با مطالعه تطبیقی، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
23. طوسی، ابوجعفر، (1407)، الخلاف، جلد سوم، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی
24. عاملی، زین‌الدین، (1382)، الروضه‌البهیه فی شرح اللمعه‌الدمشقیه، جلد دوم، چاپ چهارم، قم: دارالتفسیر
25. کاتوزیان، ناصر، ( 1387 (الف)، قواعد عمومی قراردادها، جلد سوم، چاپ پنجم، تهران: شرکت سهامی انتشار
26. کاتوزیان، ناصر، ( 1387 (ب)، قواعد عمومی قراردادها، جلد پنجم، چاپ پنجم، تهران: شرکت سهامی انتشار
27. کاتوزیان، ناصر، ( 1387 (ج)، قواعد عمومی قراردادها، جلد چهارم، چاپ پنجم، تهران: شرکت سهامی انتشار
28. کاتوزیان، ناصر، (1385)، قواعد عمومی قراردادها، جلد اول، چاپ هفتم، تهران: شرکت سهامی انتشار
29. کاشف‌الغطاء، علی، (1422)، شرح خیارات اللمعه، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی
30. محقق‌داماد، مصطفی و علی ساعتچی، (1396)، «ابعاد مفهومی وارانتی در حقوق قراردادها با رویکرد تطبیقی»، مطالعات حقوق‌تطبیقی، دوره هشتم، شماره دوم، صص 733- 758.
31. محقق‌داماد، مصطفی، (1388)، نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی، چاپ اول، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی
32. مقصودی، رضا، (1390)، «تعدیل وجه التزام و نتایج آن در حقوق فرانسه، انگلیس و ایران»، پژوهش‌نامه حقوقی، سال دوم، شماره اول، صص103-129
33. نجفی، محمدحسن، (1420)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، جلد سی‌ام، چاپ هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العرب
34. وکیلی‌مقدم، محمدحسین، 1389، «بازنگری در مفاد قرارداد»، پژوهش فقه و حقوق‌اسلامی، سال اول، شماره اول، صص 133-161
ب) انگلیسی
1. Benoleil, Uri, (2017), »The Interpretation of Commercial Contracts: An Empirical Study«, Alabama Law Review, Vol. 69:2, pp. 469-493.
2. Carter, John, & Peden, Elisabeth, (2007), »Entire Agreements and Similar Clauses«, The University of Sydney, Legal Studies Research Paper, No. 07/53.
3. Clark, (2016), »Oral Modifications Notwithstanding a No Oral Modification Clause«, Georgia Law Review, Vol. 51, pp. 327-340.
4. Cordero, Giuditta, )2007(, »International Contracts between Common Law and Civil Law«, Global Jurist, Vol. 7. Issue. 1, pp. 57-98.
5. Cordero-Moss, Giuditta, )2011(, Boilerplate Clauses, International commercial Contracts and the Applicable Law, first published, New York, Cambridge University Press.
6. Coyle, John, (2017), »Interpreting Contracts Without Context«, Journal of Business Law, Vol. 17, pp. 28-58.
7. Dannemann, Gerhard, )2011(, »Common Law- Based Contracts under German Law«, in Cordero-Moss, Giuditta, 2011, Boilerplate Clauses, International commercial Contracts and the Applicable Law, first published, New York, Cambridge University Press. pp. 62-79.
8. Dixon, Rob, (2014), »Drafting Contract Provisions to Reduce Business Disputes«, Crowell & Moring Work Paper, No. 32, pp. 20-70.
9. Fishman, Eric & James, Robert, (2013), »Drafting a Better Servability Clause«, World Competition Council, Vol. 24(3), pp. 370-380.
10. Garner, Bryan (ed) (2009), Black ‘s Law Dictionary, 9 th Edition, West Publishing.
11. Goddard, Chris & Fellner, Amy, (2015), »Basic Principles of Contract Drafting«, Northwestern University Law Review, Vol. 106, No. 3, pp. 345-470.
12. Hillman, Robert, (1988), »Article 29(2) of the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods: A New Effort at Clarifying the Legal Effect of "No Oral Modification" Clauses«, Cornell International Law Journal, Vol. 21, pp. 449-466.
13. Karman, Ogus, )2015(, »Redefining the Entire Agreement Clause«, Research Master in Law & Dutch Private Law, Tilburg University, pp. 70-93.
14. Lagarde, Xavier, )2011(, »The Romanistic Tradition: Application of Boilerplate Clauses under French Law«, in Cordero-Moss, Giuditta, 2011, Boilerplate Clauses, International commercial Contracts and the Applicable Law, first published, New York, Cambridge University Press, pp. 210-226.
15. Lorenz and Partners, (2017), »Comparison of Commonly Used Hardship and Force Majeure Clauses«, Newsletter No. 119
16. Magnus, Ulrich, )2011(, »The Germanic Tradition: Application of Boilerplate Clauses under German Law«, in Cordero-Moss, Giuditta, 2011, Boilerplate Clauses, International commercial Contracts and the Applicable Law, first published, New York, Cambridge University Press, pp. 179-209.
17. Moss, Sam, (2014), »The Swiss Approach to Contract Interpretation«, Private International Law Journal, Vol. 12, No. 2, pp. 32-49.
18. Peel, Edwin, )2011(, »The Common Law Tradition: Application of Boilerplate Clauses under English Law«, in Cordero-Moss, Giuditta, 2011, Boilerplate Clauses, International commercial Contracts and the Applicable Law, first published, New York, Cambridge University Press, pp. 129-178.
19. Vettese, Maria, (2011),» Multinational Companies and National Contracts«, in Cordero-Moss, Giuditta, 2011, Boilerplate Clauses, International commercial Contracts and the Applicable Law, first published, New York, Cambridge University Press. pp. 20-31.
20. Westly, Christian, )2014(, »No Oral Amendment Clause, Anglo-American Contract Models«, Project at University of Oslo.
