نقد و بررسی جایگاه مسؤولیت اجتماعی در چارچوب معاهدات سرمایهگذاری: با مطالعه تطبیقی حقوق ایران، کانادا، برزیل و اتحادیهاروپا
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
2
استادیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
چکیده
شرکتهای فراملی در پی گسترش تجارت آزاد و به دنبال کسب سود بیشتر میباشند و این موجب نادیدهگرفته شدن ابعاد اجتماعی اقداماتشان میشود؛ بنابراین دولتهابرای تنظیم و تضمین مسؤولیت اجتماعی شرکتی از طریق مقررات سخت و موازین نرم مندرج در معاهدات سرمایهگذاری اقدام کردهاند. در این پژوهش جایگاه این مسؤولیت در معاهدات سرمایهگذاری کشورهای کانادا،برزیل،اتحادیهاروپا و در نهایت ایران مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است و بهنظر میرسد رویکرد کشور برزیل و اتحادیهاروپا در تضمین این مسؤولیت با توجه به تببین دقیق مصادیق و ارجاع به اسناد بینالمللی به نحو موفقتری عمل نمودهباشد. در نظام حقوق معاهدات سرمایهگذاری ایران نیز در دوره پسابرجام، روند مناسبی در تبیین قواعد مسؤولیت اجتماعی ملاحظه میشود. هرچند این قیود عملا نتوانسته در ایجاد توازن میان منافع سرمایهگذار خارجی و منافع عمومی مؤثر باشد و با چالشهایی چون نقش ماهیت سنتی معاهدات سرمایهگذاری، ماهیت نرم قواعد و ابهام در تببین مفهوم مسؤولیت اجتماعی،عدم احراز شخصیت بینالمللی شرکتهای فراملی روبروست؛ بنابراین مراجعداوری نیز بایستی با تفسیر متوازن حقوق سرمایهگذار و کشور میزبان و قواعد کلاسیک سرمایهگذاری به رشد و تحکیم این مسؤولیت کمک کنند. بازنگری مجدد مفاد معاهدات سرمایهگذاری و توجه بیشتر به قواعد مسؤولیت اجتماعی نسبت به حمایت از سرمایهگذار خارجی، راهکار دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
منابع و ماخذ:
• منابع فارسی:
• کتب و مقالات:
1. داراب پور،عبداللهی،اسلامی،شاملو،رمضانی قوام آبادی، مهراب،محسن،رضا،باقر،محمد حسین، (1397)اصول و مبانی حقوق تجارت بین الملل، گنج دانش، تهران، چ اول .
2. پاسبان،اصغری، محمد رضا،زینب،(1393)، نقش رفتار منصفانه در حل و فصل اختلافات نایشی از سرمایه گذاری خارجی با تاکید بر مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت های فراملی، ، سال 3، ش 8
3. لطفیان، محمد حسین،(1391 )،شرکت های چند ملیتی و محدودیت های حقوق بشری، شرکت های چند ملیتی و محدودیت های حقوق بشری، تحقیق محمد حسین لطفیان، مجله تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی تهران، ش 60 .
• معاهدات و قوانین:
4. موافقت نامه تشویق حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین جمهوری اسلامی ایران و دوک نشین اعظم لوگزامبورگ:1398
5. موافقتنامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری متحده تانزانیا:1395
6. موافقت نامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری چک اسلواک:1395
7. موافقت نامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری چک:1398
8. موافقت نامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین جمهوری اسلامی ایران و ژاپن:1395
9. موافقت نامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین جمهوری اسلامی ایران و دولت فدراسیون روسیه و تشریفات پروتکل آن: 1395
10. موافقت نامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری فدرال آلمان:1382
• منابع خارجی:
Books and Articels and case:
1. Alice De Jonge, (2011) Transnational Corporations and International Law: Accountability in the Global Business Environment,Edward Elgar Publishing
2. Anthea Roberts, (2015) Triangular Treaties: The Extent and Limits of Investment Treaty Rights’ 56.2 Harv. Int'l L.J.
3. Archie B. Carroll,(2008) ‘A History of Corporate Social Responsibility: Concepts and Practices’ in Andrew Crane The Oxford Handbook of Corporate Social Responsibility Jennifer A. Zerk, (2006) ‘Multinationals and Corporate Social Responsibility: Limitations and Opportunities in International Law’ Vol. 48,.
4. Burke-White, William W. and Andreas Von Staden, (2010) ‘Private Litigation in a Public Law Sphere: The Standard of Review in Investor- State Arbitrations’ YALE J INTL L.Vol.35
5. Chemtura v Canada,(2010),UNCITRAL, Award
6. Damon Vis-Dunbar,(2009) ‘Norway shelves its draft model bilateral investment treaty’ (Investment Treaty News, 8 June 2009) <www.iisd.org/itn/2009/06/08/norway-shelvesits- proposed-model-bilateral-investment-treaty.
7. Fabio Morosini and Michelle Ratton Sanchez Badinmorosini,( 2015) ‘The Brazilian Agreement on Cooperation and Facilitation of Investments (ACFI): A New Formula for International Investment Agreements?’ (Investment Treaty News, 4 August <www.iisd.org/itn/2015/08/04/the-brazilian-agreement-on-cooperation-andfacilitation- of-investments-acfi-a-new-formula-for-international-investmentagreements/>
8. Jeff Civens & Mary Mendoza, (2008). Corporate Sustainability and Social Responsibility: A Legal Perspective, Vol.71
9. Jorge E. Viñuales,( 2012) Foreign investment and the environment in international law , Cambridge University Press
10. José E. Alvarez(2011) The public international law regime governing international investment, Cambridge University Press
11. Kenneth J. Vandevelde, (2005) ‘A Brief History of International Investment Agreements’ 12 UC Davis J. Int'l L. & Pol'y.
12. Peter T. Muchlinski, (2000) ‘The Rise and Fall of the Multilateral Agreement on Investment: Where Now?’ The International Lawyer
13. Peter Muchlinski,(2008)‘Corporate Social Responsibility’ in Peter Muchlinski, Federico Ortino, and Christoph Schreuer ,The Oxford Handbook of International Investment Law
14. Mary E. Footer, (2009) ‘Bits and Pieces: Social and Environmental Protection in the Regulation of Foreign Investment’ 18 Mich. St. U. Coll. LJ Int'l L
15. Nitish Monebhurrun, (2017) ‘Novelty in International Investment Law: The Brazilian Agreement on Cooperation and Facilitation of Investments as a Different International Investment Agreement Model’ Journal of International Dispute Settlement ,Vol.8
16. Rudolf Dolzer and Christoph Schreuer, (2012)Principles of international investment law, Oxford University Press
17. R. Doak Bishop, James Crawford, and William Michael Reisman(2005), Foreign Investment Disputes: Cases, Materials, and Commentary,Kluwer Law International
18. Rhys Jenkins, (2005) ‘Globalization, corporate social responsibility and poverty’ International affairs ,Vo.l81.3
19. Suzanne A. Spears, (2010) ‘The Quest for Policy Space in A New Generation of International Investment Agreements’ Journal of International Economic Law ,Vol.13.4
20. Van Harten and Loughlin Wouters, (2013) ‘International Investment Dispute Settlement in the Twenty-first Century: Does the Preservation of the Public Interest Require an Alternative to the arbitral model?’ in Freya Baetens , Investment Law Within International Law: Integrationist Perspectives, Cambridge University Pres
21. Ying Zhu ,(2017)Corporate Social Responsibility and International Investment Law: Tension and Reconciliation , NJCL 2017/1
Regulation and Treaty:
1. Benin-Canada BIT,(2013)
2. Brazil-Angola ACFI, (2015)
3. Brazil-Mozambique ACFI(2015(
4. Brazil-Malawi ACFI(2015)
5. Brazil-Mexico ACFI(2015)
6. Brazil-Columbia ACFI(2015)
7. Brazil-Chile ACFI(2015)
8. Brazil-Colombia ACFI(2015)
9. Burkina Faso-Canada BIT(2015)
10. Canadian Foreign Investment Protection Agreement (2004)
11. Cameroon-Canada BIT,(2014)
12. Canada-Nigeria BIT,(2014)
13. Canada-Serbia BIT)2014)
14. Canada-Republic of Korea FTA, (2014)
15. Canada-Côte d'Ivoire BIT, (2014)
16. Canada-Honduras FTA, (2013)
17. Canada-Mali BIT, (2014)
18. Canada-Senegal BIT(2014)
19. Cameroon-Canada BIT(2014)
20. Canada-Nigeria BIT, (2014)
21. Canada-Serbia BIT(2014)
22. Canada-Republic of Korea FTA(2014)
23. Canada-Mali BIT, (2014)
24. Canada-Côte d'Ivoire BIT( 2014).
25. Canada-Honduras FTA(2013)
26. Canada-Senegal BIT(2014)
27. Colombian Model BIT,(2007)
28. Colombia-EU-Peru FTA(2012)
29. Commission of the European :union:, Green Paper(2001)
30. EU-Ukraine Association Agreement(2012)
31. EU-Kazakhstan Enhanced Partnership and Cooperation Agreement(2016)
32. EU-Georgia Association Agreement(2014)
33. EU-Moldova Association Agreement(2014)
34. The EU-Ukraine Association Agreement(2012)
35. EU-Georgia Association Agreement(2014)
36. EU-Moldova Association Agreement(2014)
37. EU-Kazakhstan Enhanced Partnership and Cooperation Agreement(2016)
38. Investment Agreement for the COMESA Common Investment Area(2007)
39. North American Free Trade Agreement NAFTA,(1994)
40. Norwegian Draft Model BIT,(2007)
41. UNCTAD,World Investment Report, Investor Nationality: Policy Challenges (2016)
42. UNEP,Corporate Social Responsibility and Regional Trade and Investment Agreements(2011) .
43. Vienna Convention on the Law of Treaties (1969)
• منابع فارسی:
• کتب و مقالات:
1. داراب پور،عبداللهی،اسلامی،شاملو،رمضانی قوام آبادی، مهراب،محسن،رضا،باقر،محمد حسین، (1397)اصول و مبانی حقوق تجارت بین الملل، گنج دانش، تهران، چ اول .
2. پاسبان،اصغری، محمد رضا،زینب،(1393)، نقش رفتار منصفانه در حل و فصل اختلافات نایشی از سرمایه گذاری خارجی با تاکید بر مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت های فراملی، ، سال 3، ش 8
3. لطفیان، محمد حسین،(1391 )،شرکت های چند ملیتی و محدودیت های حقوق بشری، شرکت های چند ملیتی و محدودیت های حقوق بشری، تحقیق محمد حسین لطفیان، مجله تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی تهران، ش 60 .
• معاهدات و قوانین:
4. موافقت نامه تشویق حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین جمهوری اسلامی ایران و دوک نشین اعظم لوگزامبورگ:1398
5. موافقتنامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری متحده تانزانیا:1395
6. موافقت نامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری چک اسلواک:1395
7. موافقت نامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری چک:1398
8. موافقت نامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین جمهوری اسلامی ایران و ژاپن:1395
9. موافقت نامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین جمهوری اسلامی ایران و دولت فدراسیون روسیه و تشریفات پروتکل آن: 1395
10. موافقت نامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری فدرال آلمان:1382
• منابع خارجی:
Books and Articels and case:
1. Alice De Jonge, (2011) Transnational Corporations and International Law: Accountability in the Global Business Environment,Edward Elgar Publishing
2. Anthea Roberts, (2015) Triangular Treaties: The Extent and Limits of Investment Treaty Rights’ 56.2 Harv. Int'l L.J.
3. Archie B. Carroll,(2008) ‘A History of Corporate Social Responsibility: Concepts and Practices’ in Andrew Crane The Oxford Handbook of Corporate Social Responsibility Jennifer A. Zerk, (2006) ‘Multinationals and Corporate Social Responsibility: Limitations and Opportunities in International Law’ Vol. 48,.
4. Burke-White, William W. and Andreas Von Staden, (2010) ‘Private Litigation in a Public Law Sphere: The Standard of Review in Investor- State Arbitrations’ YALE J INTL L.Vol.35
5. Chemtura v Canada,(2010),UNCITRAL, Award
6. Damon Vis-Dunbar,(2009) ‘Norway shelves its draft model bilateral investment treaty’ (Investment Treaty News, 8 June 2009) <www.iisd.org/itn/2009/06/08/norway-shelvesits- proposed-model-bilateral-investment-treaty.
7. Fabio Morosini and Michelle Ratton Sanchez Badinmorosini,( 2015) ‘The Brazilian Agreement on Cooperation and Facilitation of Investments (ACFI): A New Formula for International Investment Agreements?’ (Investment Treaty News, 4 August <www.iisd.org/itn/2015/08/04/the-brazilian-agreement-on-cooperation-andfacilitation- of-investments-acfi-a-new-formula-for-international-investmentagreements/>
8. Jeff Civens & Mary Mendoza, (2008). Corporate Sustainability and Social Responsibility: A Legal Perspective, Vol.71
9. Jorge E. Viñuales,( 2012) Foreign investment and the environment in international law , Cambridge University Press
10. José E. Alvarez(2011) The public international law regime governing international investment, Cambridge University Press
11. Kenneth J. Vandevelde, (2005) ‘A Brief History of International Investment Agreements’ 12 UC Davis J. Int'l L. & Pol'y.
12. Peter T. Muchlinski, (2000) ‘The Rise and Fall of the Multilateral Agreement on Investment: Where Now?’ The International Lawyer
13. Peter Muchlinski,(2008)‘Corporate Social Responsibility’ in Peter Muchlinski, Federico Ortino, and Christoph Schreuer ,The Oxford Handbook of International Investment Law
14. Mary E. Footer, (2009) ‘Bits and Pieces: Social and Environmental Protection in the Regulation of Foreign Investment’ 18 Mich. St. U. Coll. LJ Int'l L
15. Nitish Monebhurrun, (2017) ‘Novelty in International Investment Law: The Brazilian Agreement on Cooperation and Facilitation of Investments as a Different International Investment Agreement Model’ Journal of International Dispute Settlement ,Vol.8
16. Rudolf Dolzer and Christoph Schreuer, (2012)Principles of international investment law, Oxford University Press
17. R. Doak Bishop, James Crawford, and William Michael Reisman(2005), Foreign Investment Disputes: Cases, Materials, and Commentary,Kluwer Law International
18. Rhys Jenkins, (2005) ‘Globalization, corporate social responsibility and poverty’ International affairs ,Vo.l81.3
19. Suzanne A. Spears, (2010) ‘The Quest for Policy Space in A New Generation of International Investment Agreements’ Journal of International Economic Law ,Vol.13.4
20. Van Harten and Loughlin Wouters, (2013) ‘International Investment Dispute Settlement in the Twenty-first Century: Does the Preservation of the Public Interest Require an Alternative to the arbitral model?’ in Freya Baetens , Investment Law Within International Law: Integrationist Perspectives, Cambridge University Pres
21. Ying Zhu ,(2017)Corporate Social Responsibility and International Investment Law: Tension and Reconciliation , NJCL 2017/1
Regulation and Treaty:
1. Benin-Canada BIT,(2013)
2. Brazil-Angola ACFI, (2015)
3. Brazil-Mozambique ACFI(2015(
4. Brazil-Malawi ACFI(2015)
5. Brazil-Mexico ACFI(2015)
6. Brazil-Columbia ACFI(2015)
7. Brazil-Chile ACFI(2015)
8. Brazil-Colombia ACFI(2015)
9. Burkina Faso-Canada BIT(2015)
10. Canadian Foreign Investment Protection Agreement (2004)
11. Cameroon-Canada BIT,(2014)
12. Canada-Nigeria BIT,(2014)
13. Canada-Serbia BIT)2014)
14. Canada-Republic of Korea FTA, (2014)
15. Canada-Côte d'Ivoire BIT, (2014)
16. Canada-Honduras FTA, (2013)
17. Canada-Mali BIT, (2014)
18. Canada-Senegal BIT(2014)
19. Cameroon-Canada BIT(2014)
20. Canada-Nigeria BIT, (2014)
21. Canada-Serbia BIT(2014)
22. Canada-Republic of Korea FTA(2014)
23. Canada-Mali BIT, (2014)
24. Canada-Côte d'Ivoire BIT( 2014).
25. Canada-Honduras FTA(2013)
26. Canada-Senegal BIT(2014)
27. Colombian Model BIT,(2007)
28. Colombia-EU-Peru FTA(2012)
29. Commission of the European :union:, Green Paper(2001)
30. EU-Ukraine Association Agreement(2012)
31. EU-Kazakhstan Enhanced Partnership and Cooperation Agreement(2016)
32. EU-Georgia Association Agreement(2014)
33. EU-Moldova Association Agreement(2014)
34. The EU-Ukraine Association Agreement(2012)
35. EU-Georgia Association Agreement(2014)
36. EU-Moldova Association Agreement(2014)
37. EU-Kazakhstan Enhanced Partnership and Cooperation Agreement(2016)
38. Investment Agreement for the COMESA Common Investment Area(2007)
39. North American Free Trade Agreement NAFTA,(1994)
40. Norwegian Draft Model BIT,(2007)
41. UNCTAD,World Investment Report, Investor Nationality: Policy Challenges (2016)
42. UNEP,Corporate Social Responsibility and Regional Trade and Investment Agreements(2011) .
43. Vienna Convention on the Law of Treaties (1969)
