مطالعه تطبیقی توثیق وجوه واریزی به حساب بانکی در قانون نمونه معاملات با حق وثیقه آنسیترال و حقوق ایران
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
2
دانشیار گروه حقوق، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.
3
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
چکیده
حساب بانکی، ظرفی اعتباری است که بر اساس قرارداد بین مو.سسه مجاز سپرده گذاری و دارنده حساب ایجاد شده و توانایی واریز پول و برداشت از آن را به مشتری اعطاء می‌کند. توثیق وجوه واریزی به حساب بانکی، در قانون نمونه معاملات با حق وثیقه آنسیترال مصوب 2016 میلادی مورد پذیرش قرار گرفته و احکام روشنی در این باره وجود دارد. به موجب این قانون، دارنده حساب می‌تواند بدون دخالت بانک، وجوه واریزی خود را به وثیقه بگذارد. در این صورت، حق وثیقه در برابر بانک قابل استناد نیست؛ مگر به موجب حکم دادگاه یا رضایت بانک به حق وثیقه. در صورتی که قرارداد وثیقه در نهاد صالح قانونی به ثبت برسد، در برابر اشخاص ثالث قابل استناد است. همچنین میتوان با یک قرارداد سه جانبه به نام قرارداد کنترل، بانک را نیز در ایجاد حق وثیقه دخالت داد که در فرض اخیر، حق وثیقه بدون نیاز به ثبت، در برابر اشخاص ثالث قابل استناد است. در حقوق ایران، اگرچه میتوان به طور ضمنی جواز توثیق حق مطالبه وجوه واریزی به حساب بانکی را از ماده 21 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب 1394 که از حساب ویژه بانکی سخن گفته است استنباط کرد، ولی با توجه به تعارض ماده مذکور با احکام رهن دین در قانون مدنی، این دلالت ضمنی نخواهد توانست جامعه حقوقی را در پذیرش توثیق وجوه واریزی به حساب بانکی و انطباق آن با قواعد عمومی عقد رهن مجاب نماید؛ بنابراین در راستای همگام شدن با تحولات مربوط به معاملات با حق وثیقه در نظام حقوقی بین‌المللی، مناسب است این خلأ قانونی با بکارگیری احکام مندرج در قانون نمونه آنسیترال برطرف گردد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
1. السان، مصطفی، حقوق بانکی، چاپ نخست، تهران، انتشارات سمت، 1389.
2. باریکلو، علیرضا، وضعیت شرط تضمین سود، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، ش 4، زمستان 1387.
3. دشتی، محمدرضا، شهبازی نیا، مرتضی، عیسائی تفرشی، محمد، کارکردهای اقتصادی وثیقه و ضرورت اصلاح نظام معاملات آن، فصلنامه پژوهش‌های حقوق تطبیقی، ش 4، زمستان 1397.
4. توکلی کرمانی، سعید، انتقال تعهد، چاپ نخست، تهران، انتشارات دانشور، 1380.
5. جعفری لنگرودی، محمد جعفر، قوه قدسیه، چاپ نخست، تهران، انتشارات گنج دانش، 1393.
6. حسینی دولت آبادی، سید مهدی ، ماهیت بانک و دلالت‌های آن برای مطالعات بانکداری اسلامی، دو فصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، ش 16، بهار و تابستان 1395.
7. خرازی، سید محسن، پژوهشی در اقسام بانک و احکام آن، فصلنامه فقه اهل بیت، ش 44، زمستان 1384.
8. ره‌پیک، سیامک، قاسم زاده، سیدمرتضی، شعبانی کندسری، هادی، مطالعه تطبیقی وثیقه دارایی در گردش، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، ش 3، پاییز1393.
9. سلطانی، محمد، حدادی، شهرزاد، تحلیل حقوقی و اقتصادی سود معین در مضاربه بانکی، مجله حقوقی دادگستری، ش 99، پاییز 1396.
10. عیسائی تفرشی، محمد، شهبازی‌نیا، مرتضی، شیروانی، خدیجه، تمایزهای بانک ها از شرکت های تجاری و تأثیر این تمایزها بر نظام ورشکستگی (مطالعه تطبیقی در حقوق آمریکا و ایران)، فصلنامه پژوهش های حقوق تطبیقی، ش ۲، تابستان 1398.
11. عیسائی تفرشی، محمد، نصیری، محمد، شهبازی‌نیا، مرتضی، شکری، فریده، وثیقه شناور در نظام حقوقی آمریکا و ایران، فصلنامه پژوهش‌های حقوق تطبیقی، ش 2، تابستان 1389.
12. کاتوزیان، ناصر، عقود معین، جلد چهارم، چاپ چهارم، تهران، انتشارات شرکت سهامی انتشار، 1389.
13. کاشانی، سید محمود، نارسایی های حقوقی بانکداری در ایران، فصلنامه تحقیقات حقوقی، ش 135، زمستان 1384.
14. محمودی، اصغر، سلطان احمدی، جلال، بابائی، آرش، قرارداد تشکیل حساب جاری بانکی در حقوق ایران، فصلنامه دیدگاههای حقوق قضایی، ش 85، بهار 1398.
ب) خارجی
15. Arora, Anu, Banking Law, New york, Pearson Education Limited, 2014.
16. Berger, Allen N & Molyneux Philip & Wilson, Jhon, The Oxford Handbook of Banking, oxford, oxford university press, 2015.
17. Cartelier, Jean, Money, Markets And Capital_ The Case for a Monetary Analysis, London, Routledge, 2018.
18. Castellano, Giuliano G, Personal Property Security Law: International Ambitions and
Local Realities, International Business Law Journal, Vol 2, Summer 2019.
19. Casu, Barbara, Girardone, Claudia, Molyneux, Philip, Introduction to banking, Edinburgh Gate, Pearson Education Limited, 2015.
20. Cotter, Mooney, Marie, Anne, Banking & Corporate Financial Services, London, Cavendish Publishing Limited, 2003.
21. Choudhry, Moorad, The Principles of Banking, Singapore, John Wiley & Sons Singapore Pte. Ltd, 2012.
22. Dahan, Frederique, Simpson, John, Secured Transactions Reform and Access to Credit, Northampton, Edward Elgar.2009.
23. Deku, Solomon Y, Kara, Alper, Securitization: Past, Present and Future, London, Palgrave Macmillan Studies in Banking and Financial Institutions, 2017.
24. Fabozzi, Frank J., The Handbook of Mortgage-Backed Securities, Oxford: Oxford University Press, 2016.
25. Hart, Frederick M, Martin, Nathalie, Secured Transactions, New york, Wolters kluwer, 2007.
26. Heffernan, Shelagh, Modern Banking, Chichester, John Wiley & Sons Ltd, 2005.
27. Lessambo, Felix I, The U.S. Banking System, New Britain, Palgrave Macmillan, 2020.
28. Mishkin, Frederic S, The Economics of Money, Banking, and Financial Markets, New York, Pearson Education Limited, 2019.
29. Riggsby, Andrew M, Roman law and the legal world of the Romans, Cambridge, Cambridge University Press, 2010.
30. Roberts, Barry S, Mann, Richard A, Essentials of Business Law and the Legal Environment, Boston, Cengage Learning, 2018.
31. Schwarcz, Steven L., Secured Transactions and Financial Stability: Regulatory Challenges, Law and Contemporary Problems Journal, Vol 81, No 1, 2018.
32. UNCITRAL, Model Law on Secured Transactions, United Nations, Vienna, 2019.
33. UNCITRAL, Model Law on Secured Transactions Guide to Enactment, United Nations, Vienna, 2017.
34. UNCITRAL, Legislative Guide on Secured Transactions, United Nations, New York, 2007.
35. Van Sante, Theodor, Cranston, Ross, Principles of Banking Law, Oxford: Oxford University Press, 2018.
2. باریکلو، علیرضا، وضعیت شرط تضمین سود، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، ش 4، زمستان 1387.
3. دشتی، محمدرضا، شهبازی نیا، مرتضی، عیسائی تفرشی، محمد، کارکردهای اقتصادی وثیقه و ضرورت اصلاح نظام معاملات آن، فصلنامه پژوهش‌های حقوق تطبیقی، ش 4، زمستان 1397.
4. توکلی کرمانی، سعید، انتقال تعهد، چاپ نخست، تهران، انتشارات دانشور، 1380.
5. جعفری لنگرودی، محمد جعفر، قوه قدسیه، چاپ نخست، تهران، انتشارات گنج دانش، 1393.
6. حسینی دولت آبادی، سید مهدی ، ماهیت بانک و دلالت‌های آن برای مطالعات بانکداری اسلامی، دو فصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، ش 16، بهار و تابستان 1395.
7. خرازی، سید محسن، پژوهشی در اقسام بانک و احکام آن، فصلنامه فقه اهل بیت، ش 44، زمستان 1384.
8. ره‌پیک، سیامک، قاسم زاده، سیدمرتضی، شعبانی کندسری، هادی، مطالعه تطبیقی وثیقه دارایی در گردش، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، ش 3، پاییز1393.
9. سلطانی، محمد، حدادی، شهرزاد، تحلیل حقوقی و اقتصادی سود معین در مضاربه بانکی، مجله حقوقی دادگستری، ش 99، پاییز 1396.
10. عیسائی تفرشی، محمد، شهبازی‌نیا، مرتضی، شیروانی، خدیجه، تمایزهای بانک ها از شرکت های تجاری و تأثیر این تمایزها بر نظام ورشکستگی (مطالعه تطبیقی در حقوق آمریکا و ایران)، فصلنامه پژوهش های حقوق تطبیقی، ش ۲، تابستان 1398.
11. عیسائی تفرشی، محمد، نصیری، محمد، شهبازی‌نیا، مرتضی، شکری، فریده، وثیقه شناور در نظام حقوقی آمریکا و ایران، فصلنامه پژوهش‌های حقوق تطبیقی، ش 2، تابستان 1389.
12. کاتوزیان، ناصر، عقود معین، جلد چهارم، چاپ چهارم، تهران، انتشارات شرکت سهامی انتشار، 1389.
13. کاشانی، سید محمود، نارسایی های حقوقی بانکداری در ایران، فصلنامه تحقیقات حقوقی، ش 135، زمستان 1384.
14. محمودی، اصغر، سلطان احمدی، جلال، بابائی، آرش، قرارداد تشکیل حساب جاری بانکی در حقوق ایران، فصلنامه دیدگاههای حقوق قضایی، ش 85، بهار 1398.
ب) خارجی
15. Arora, Anu, Banking Law, New york, Pearson Education Limited, 2014.
16. Berger, Allen N & Molyneux Philip & Wilson, Jhon, The Oxford Handbook of Banking, oxford, oxford university press, 2015.
17. Cartelier, Jean, Money, Markets And Capital_ The Case for a Monetary Analysis, London, Routledge, 2018.
18. Castellano, Giuliano G, Personal Property Security Law: International Ambitions and
Local Realities, International Business Law Journal, Vol 2, Summer 2019.
19. Casu, Barbara, Girardone, Claudia, Molyneux, Philip, Introduction to banking, Edinburgh Gate, Pearson Education Limited, 2015.
20. Cotter, Mooney, Marie, Anne, Banking & Corporate Financial Services, London, Cavendish Publishing Limited, 2003.
21. Choudhry, Moorad, The Principles of Banking, Singapore, John Wiley & Sons Singapore Pte. Ltd, 2012.
22. Dahan, Frederique, Simpson, John, Secured Transactions Reform and Access to Credit, Northampton, Edward Elgar.2009.
23. Deku, Solomon Y, Kara, Alper, Securitization: Past, Present and Future, London, Palgrave Macmillan Studies in Banking and Financial Institutions, 2017.
24. Fabozzi, Frank J., The Handbook of Mortgage-Backed Securities, Oxford: Oxford University Press, 2016.
25. Hart, Frederick M, Martin, Nathalie, Secured Transactions, New york, Wolters kluwer, 2007.
26. Heffernan, Shelagh, Modern Banking, Chichester, John Wiley & Sons Ltd, 2005.
27. Lessambo, Felix I, The U.S. Banking System, New Britain, Palgrave Macmillan, 2020.
28. Mishkin, Frederic S, The Economics of Money, Banking, and Financial Markets, New York, Pearson Education Limited, 2019.
29. Riggsby, Andrew M, Roman law and the legal world of the Romans, Cambridge, Cambridge University Press, 2010.
30. Roberts, Barry S, Mann, Richard A, Essentials of Business Law and the Legal Environment, Boston, Cengage Learning, 2018.
31. Schwarcz, Steven L., Secured Transactions and Financial Stability: Regulatory Challenges, Law and Contemporary Problems Journal, Vol 81, No 1, 2018.
32. UNCITRAL, Model Law on Secured Transactions, United Nations, Vienna, 2019.
33. UNCITRAL, Model Law on Secured Transactions Guide to Enactment, United Nations, Vienna, 2017.
34. UNCITRAL, Legislative Guide on Secured Transactions, United Nations, New York, 2007.
35. Van Sante, Theodor, Cranston, Ross, Principles of Banking Law, Oxford: Oxford University Press, 2018.
