رویکرد پیشگیرانه سیاست جنایی کشورهای حوزه خلیج فارس در عرصه تعارض منافع
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران
2
دانش آموخته دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم
چکیده
وضعیت تعارض منافع که ناظر بر پدیداری اصطکاک میان الزامات شغلی و منافع شخصی کارگزاران نهادهای دولتی و عمومی میباشد از مهمترین زمینههای بروز فساد در ساختار نظام اداری است که ممکن است افراد را به سوءاستفاده از موقعیت خویش و ترجیح منافع خصوصی بر مصالح عمومی سوق دهد. از همینرو طراحی یک سیاست جنایی جامع جهت مدیریت وضعیت مزبور امری لازم است. موفقیت مدیریت چنین وضعیتی در گروی تمرکز بر تدابیر کارا در جهت پیشگیری از بروز آن است. نظر بر اهمیت مطالعات تطبیقی در تحقیق حاضر با روشی توصیفی-تحلیلی به دنبال پاسخ به این مسأله بودهایم که کشورهای حوزه خلیج فارس چه رویکردی نسبت به مدیریت منافع تعارض و پیشگیری از مفاسد مترتب بر آن اتخاذ کردهاند. یافتههای پژوهش نشان میدهد کشورهای ایران، بحرین و قطر تاکنون نتوانستهاند از طریق تقنین این مسأله را به طور خاص و مستقل مدیریت کنند. در مقابل سایر کشورها با معماری سیاست جنایی تقنینی تلاش کردهاند از فساد ناشی از چنین وضعیتی پیشگیری کنند که این امر هم از طریق تدابیر پیشگیری اجتماعی، به ویژه در قالب کدهای اخلاقی و هم با تدابیر پیشگیرانه وضعی نظیر کنار نهادنِ شخص از موقعیت دولتی یا سلب منفعت خصوصی از او، الزام به خودداری از مداخله در موضوعی که نفع شخصی در آن دارد و نیز افشای منافع خصوصی که با کنترل پذیریِ وضعیت تعارض منافع، افراد را از سوءاستفاده بازدارد سامان یافته است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
1. ابراهیم عوض، نجوی رمضان، (2019)، التحقیق الإداری کضمانه لتوقیع العقوبه التأدیبیه فی القانون القطری، رساله للماجستیر، جامعه قطر.
2. عبدالله، حسین، «الدستوریه تلغی تعارض المصالح و لائحته لمخالفته الدستور»، جریده الجریده. ش 4107، 2019، قابل دسترس در:
https://www.aljarida.com/articles/1556732019473666500/?previous=2019-05-02
3. عبیدی، صدام، استغلال المؤظف العام لمنصبه الوظیفی و علاجه فی الشریعه الإسلامیه و القانون الوضعی: دراسه مقارنه، قاهره، المرکز العربی للدراسات و البحوث العلمیه، 2019.
4. «قانون بشأن حظر تعارض المصالح 2018»، (کویت)، قابل دسترس در:
http://site.eastlaws.com/GeneralSearch/Home/ArticlesTDetails?MasterID=1913404&related
5. «قانون حمایه المال العام و تجنب تضارب المصالح 2011»، (عمان)، قابل دسترس در:
https://qanoon.om/p/2011/rd2011112/
6. «قانون الخدمه المدنیه 2010»، (بحرین)، قابل دسترس در:
https://www.legalaffairs.gov.bh/Media/LegalPDF/L4810.pdf
7. «قانون فی شأن الخدمه المدنیه 1979»، (کویت)، قابل دسترس در:
https://www.pifss.gov.kw/upload/book6_209.pdf
8. «قانون الموارد البشریه فی الحکومه الإتحادیه 2008»، (امارات متحده)، قابل دسترس در:
https://www.fahr.gov.ae/Portal/Userfiles/Assets/Documents/98ce142.pdf
9. «قانون الموارد البشریه المدنیه 2016»، (قطر)، قابل دسترس در:
https://www.almeezan.qa/LawPage.aspx?id=7102&language=ar
10. «قانون هیأه النزاهه و الکسب الغیر المشروع 2011»، (عراق)، قابل دسترس در:
http://iraqld.hjc.iq/LoadLawBook.aspx?page=1&SC=&BookID=29524
11. «اللائحه تنظیم تعارض المصالح فی تطبیق نظام المنافسات و المشتریات الحکومیه و لائحته التنفیذیه 2020»، (عربستان)، قابل دسترس در:
https://laws.boe.gov.sa/BoeLaws/Laws/LawDetails/a64ba260-aa19-46f7-8b9f-acbb014c23b5/1
12. «لایحه نحوه مدیریت تعارض منافع در انجام وظایف قانونی و ارائه خدمات عمومی 1398»، قابل دسترس در:
http://media.dotic.ir/uploads/org/159479231269652300.pdf
13. «مدونه قواعد السلوک الوظیفی للمؤظفین المدنیین فی وحدات الجهاز الإداری للدوله 2019»، (عمان)، قابل دسترس در:
https://www.mjla.gov.om/legislation/decisions/details.aspx?Id=1360&type=D
14. «مدونه قواعد السلوک الوظیفی و أخلاقیات المهنه بدیوان الرقابه المالیه و الإداریه»، (بحرین)، قابل دسترس در:
https://www.nao.gov.bh/uploads/c2x0kb3k_yv3.pdf
15. «مدونه قواعد السلوک الوظیفی و أخلاقیات الوظیفه العامه 2016»، (عربستان)، قابل دسترس در:
https://www.moh.gov.sa/Ministry/Rules/Documents/erb.pdf
16. «نظام الخدمه المدنیه 1976»، (عربستان)، قابل دسترس در:
https://laws.boe.gov.sa/BoeLaws/Laws/LawDetails/32f651e6-2976-439c-b418-a9a700f23fb2/1
17. «وثیقه قواعد السلوک الوظیفی للمؤظفی الجهات الحکومیه 2020»، (اماره أبوظبی)، قابل دسترس در:
https://www.hra.gov.ae/-/media/Project/HRA/HRA/Documents/guidlines/code-of-Conduct.pdf
18. Gilman, Stuart C., Ethics Codes and Codes of Conduct as Tools for Promoting an Ethical and Professional Public Service: Comparative Successes and Lessons, Washington, DC, Poverty Reduction and Economic Management Network (PREM) The World Bank, 2005.
19. Issacharoff, Samuel, »Legal Responses to Conflicts of Interest«, In: Moore, Don A. Cain, Daylian M. Loewenstein, George and Bazerman, Max H., Conflicts of Interest Challenges and Solutions in Business, Law, Medicine, and Public Policy, (Cambridge: Cambridge University Press, 2005), p. 193-200.
20. Jenkins, Matthew, Conflicts of Interest: Topic Guide Compiled by the Anti-Corruption Helpdesk, Berlin, Transparency Internationa, 2015.
21. Langseth, Petter, et al, The Global Programme against Corruption: UN Anti-Corruption Toolkit, Vienna, United Nations Office on Drugs and Crime, 2004.
22. Ley, Jane S., »Managing Conflict of Interest in the Executive Branch: The Experience of the United States«, In: OECD, Managing Conflict of Interest in the Public Service: OECD Guidelines and Overview, (Paris: OECD Publications Service, 2003), p. . 233-234.
23. Mooney, Joseph, »Public Officials and Conflicts of Interest«, In: Ferguson, Gerry, Global corruption : Law, theory & practice, (Canada: University of Victoria, 2018), p. 855-861.
24. OECD, Managing Conflict of Interest in the Public Service OECD Guidelines and Overview, Paris, OECD Publications Service, 2003.
25. Oldfield, Jackson, »Overview of Conflict of Interest and Related Offences«, Transparency International Report for the European Commission, (2017), Retrieved from https://knowledgehub.transparency.org/helpdesk/overview-of-conflict-of-interest-and-related-offences, last visited Jun. 28, 2021.
26. Reed, Quentin, Sitting on the fence: Conflicts of interest and how to regulate them, Bergen, U4 Anti-Corruption Resource Centre, 2008.
27. The Secretariat of Open-ended Intergovernmental Working Group on the Prevention of Corruption Vienna, » Preventing and managing conflicts of interest (article 7, paragraph 4, of the United Nations Convention against Corruption)«, Background paper for Conference of the States Parties to the United Nations Convention against Corruption, (2018), Retrieved from https://undocs.org/en/CAC/COSP/WG.4/2018/2, last visited Jul. 11, 2021.
28. Tyler, Tom R., »Legitimacy and Criminal Justice: The Benefits of Self-Regulation«, Ohio State Journal of Criminal Law, Vol. 7, No. 1, 2009.
29. Tyler, Tom R., »Managing Conflicts of Interest within Organizations Does Activating Social Values Change the Impact of Self-Interest on Behavior?«, In: Moore, Don A. Cain, Daylian M. Loewenstein, George and Bazerman, Max H., Conflicts of Interest Challenges and Solutions in Business, Law, Medicine, and Public Policy, (Cambridge: Cambridge University Press, 2005), p. 19-31.
2. عبدالله، حسین، «الدستوریه تلغی تعارض المصالح و لائحته لمخالفته الدستور»، جریده الجریده. ش 4107، 2019، قابل دسترس در:
https://www.aljarida.com/articles/1556732019473666500/?previous=2019-05-02
3. عبیدی، صدام، استغلال المؤظف العام لمنصبه الوظیفی و علاجه فی الشریعه الإسلامیه و القانون الوضعی: دراسه مقارنه، قاهره، المرکز العربی للدراسات و البحوث العلمیه، 2019.
4. «قانون بشأن حظر تعارض المصالح 2018»، (کویت)، قابل دسترس در:
http://site.eastlaws.com/GeneralSearch/Home/ArticlesTDetails?MasterID=1913404&related
5. «قانون حمایه المال العام و تجنب تضارب المصالح 2011»، (عمان)، قابل دسترس در:
https://qanoon.om/p/2011/rd2011112/
6. «قانون الخدمه المدنیه 2010»، (بحرین)، قابل دسترس در:
https://www.legalaffairs.gov.bh/Media/LegalPDF/L4810.pdf
7. «قانون فی شأن الخدمه المدنیه 1979»، (کویت)، قابل دسترس در:
https://www.pifss.gov.kw/upload/book6_209.pdf
8. «قانون الموارد البشریه فی الحکومه الإتحادیه 2008»، (امارات متحده)، قابل دسترس در:
https://www.fahr.gov.ae/Portal/Userfiles/Assets/Documents/98ce142.pdf
9. «قانون الموارد البشریه المدنیه 2016»، (قطر)، قابل دسترس در:
https://www.almeezan.qa/LawPage.aspx?id=7102&language=ar
10. «قانون هیأه النزاهه و الکسب الغیر المشروع 2011»، (عراق)، قابل دسترس در:
http://iraqld.hjc.iq/LoadLawBook.aspx?page=1&SC=&BookID=29524
11. «اللائحه تنظیم تعارض المصالح فی تطبیق نظام المنافسات و المشتریات الحکومیه و لائحته التنفیذیه 2020»، (عربستان)، قابل دسترس در:
https://laws.boe.gov.sa/BoeLaws/Laws/LawDetails/a64ba260-aa19-46f7-8b9f-acbb014c23b5/1
12. «لایحه نحوه مدیریت تعارض منافع در انجام وظایف قانونی و ارائه خدمات عمومی 1398»، قابل دسترس در:
http://media.dotic.ir/uploads/org/159479231269652300.pdf
13. «مدونه قواعد السلوک الوظیفی للمؤظفین المدنیین فی وحدات الجهاز الإداری للدوله 2019»، (عمان)، قابل دسترس در:
https://www.mjla.gov.om/legislation/decisions/details.aspx?Id=1360&type=D
14. «مدونه قواعد السلوک الوظیفی و أخلاقیات المهنه بدیوان الرقابه المالیه و الإداریه»، (بحرین)، قابل دسترس در:
https://www.nao.gov.bh/uploads/c2x0kb3k_yv3.pdf
15. «مدونه قواعد السلوک الوظیفی و أخلاقیات الوظیفه العامه 2016»، (عربستان)، قابل دسترس در:
https://www.moh.gov.sa/Ministry/Rules/Documents/erb.pdf
16. «نظام الخدمه المدنیه 1976»، (عربستان)، قابل دسترس در:
https://laws.boe.gov.sa/BoeLaws/Laws/LawDetails/32f651e6-2976-439c-b418-a9a700f23fb2/1
17. «وثیقه قواعد السلوک الوظیفی للمؤظفی الجهات الحکومیه 2020»، (اماره أبوظبی)، قابل دسترس در:
https://www.hra.gov.ae/-/media/Project/HRA/HRA/Documents/guidlines/code-of-Conduct.pdf
18. Gilman, Stuart C., Ethics Codes and Codes of Conduct as Tools for Promoting an Ethical and Professional Public Service: Comparative Successes and Lessons, Washington, DC, Poverty Reduction and Economic Management Network (PREM) The World Bank, 2005.
19. Issacharoff, Samuel, »Legal Responses to Conflicts of Interest«, In: Moore, Don A. Cain, Daylian M. Loewenstein, George and Bazerman, Max H., Conflicts of Interest Challenges and Solutions in Business, Law, Medicine, and Public Policy, (Cambridge: Cambridge University Press, 2005), p. 193-200.
20. Jenkins, Matthew, Conflicts of Interest: Topic Guide Compiled by the Anti-Corruption Helpdesk, Berlin, Transparency Internationa, 2015.
21. Langseth, Petter, et al, The Global Programme against Corruption: UN Anti-Corruption Toolkit, Vienna, United Nations Office on Drugs and Crime, 2004.
22. Ley, Jane S., »Managing Conflict of Interest in the Executive Branch: The Experience of the United States«, In: OECD, Managing Conflict of Interest in the Public Service: OECD Guidelines and Overview, (Paris: OECD Publications Service, 2003), p. . 233-234.
23. Mooney, Joseph, »Public Officials and Conflicts of Interest«, In: Ferguson, Gerry, Global corruption : Law, theory & practice, (Canada: University of Victoria, 2018), p. 855-861.
24. OECD, Managing Conflict of Interest in the Public Service OECD Guidelines and Overview, Paris, OECD Publications Service, 2003.
25. Oldfield, Jackson, »Overview of Conflict of Interest and Related Offences«, Transparency International Report for the European Commission, (2017), Retrieved from https://knowledgehub.transparency.org/helpdesk/overview-of-conflict-of-interest-and-related-offences, last visited Jun. 28, 2021.
26. Reed, Quentin, Sitting on the fence: Conflicts of interest and how to regulate them, Bergen, U4 Anti-Corruption Resource Centre, 2008.
27. The Secretariat of Open-ended Intergovernmental Working Group on the Prevention of Corruption Vienna, » Preventing and managing conflicts of interest (article 7, paragraph 4, of the United Nations Convention against Corruption)«, Background paper for Conference of the States Parties to the United Nations Convention against Corruption, (2018), Retrieved from https://undocs.org/en/CAC/COSP/WG.4/2018/2, last visited Jul. 11, 2021.
28. Tyler, Tom R., »Legitimacy and Criminal Justice: The Benefits of Self-Regulation«, Ohio State Journal of Criminal Law, Vol. 7, No. 1, 2009.
29. Tyler, Tom R., »Managing Conflicts of Interest within Organizations Does Activating Social Values Change the Impact of Self-Interest on Behavior?«, In: Moore, Don A. Cain, Daylian M. Loewenstein, George and Bazerman, Max H., Conflicts of Interest Challenges and Solutions in Business, Law, Medicine, and Public Policy, (Cambridge: Cambridge University Press, 2005), p. 19-31.
