صلاحیت رسیدگی به دعاوی مرتبط در اختلافات خصوصی بین‌المللی؛ بررسی تطبیقی حقوق ایران و مصر

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2 استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
در رسیدگی به دعاوی خصوصی بین‌المللی، اقامه دعوای مرتبط با دعوای اصلی توسط طرفین دعوا یا شخص ثالث دور از انتظار نیست. بروز دعاوی مرتبط که ممکن است در صلاحیت دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی نباشد منجر به طرح سئوالات مختلفی می‌شود. در همین زمینه دو سئوال مهم این است که آیا دادگاه های ایرانی و مصری در دعاوی خصوصی بین‌المللی، صلاحیت رسیدگی به دعوای مرتبط را به تبعیت از دارا بودن صلاحیت رسیدگی به دعوای اصلی دارند؟ آیا صلاحیت دادگاه خارجی برای رسیدگی به دعوای اصلی، مانع اعمال صلاحیت دادگاه ایرانی یا مصری برای رسیدگی به دعاوی مرتبط با آن است؟ نوشتار حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و رویکرد تطبیقی موضع نظام‌های حقوقی مصر و ایران در خصوص این مسائل را مورد توجه قرار می‌دهد. مقاله نشان می‌دهد که دادگاه مصری و ایرانی در صورت صلاحیت برای رسیدگی به دعوای اصلی، صلاحیت رسیدگی به دعاوی مرتبط با آن را نیز دارند. در مقابل، در حقوق ایران صلاحیت دادگاه خارجی برای رسیدگی به دعوای اصلی مانع رسیدگی دادگاه ایرانی صالح به رسیدگی به دعوای مرتبط نیست اما در این خصوص در حقوق مصر اختلاف نظر مشاهده می شود.


کلیدواژه‌ها

موضوعات


۱.ابهری، حمید و برزگر، محمدرضا، آیین دادرسی مدنی1 (دعاوی و صلاحیت‌ها)، چ ۱، تهران، نشر مجد، ۱۳۹۶
۲.ارفع‌نیا، بهشید، حقوق بین‌الملل خصوصی، تعارض قوانین وتعارض دادگاه‌ها، ج 2، چ4، تهران، انتشارات کتابخانه ملی ایران، 1383.
۳.افتخارجهرمی، گودرز و السان، مصطفی، آیین دادرسی مدنی، ج ۱، چ ۱، تهران، نشر میزان، ۱۳۹۶.
۴.خدابخشی، عبدالله، انصاری، اعظم، کابری، محمد مجد، «شرایط اجرای احکام خارجی در حقوق ایران و مصر»، مجله حقوق خصوصی، دوره 15، شماره 2، 1397.
۵.خدابخشی، عبدالله، تمایز بنیادین حقوق مدنی و حقوق کیفری، چ2، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، 1392.
۶.خدابخشی، عبدالله، حقوق دعاوی، قواعد عمومی دعاوی، چ2، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1393.
۷.خدابخشی، عبدالله، مبانی فقهی آیین دادرسی مدنی و تأثیر آن در رویه قضایی، چ4، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1397.
۸.سلجوقی، محمود، حقوق بین‌المللی خصوصی، ج2، چ5، تهران، میزان، 1387.
۹.شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی-(دوره پیشرفته)، ج ۱، چ ۳۳، تهران، انتشارت دراک، ۱۳۹۴.
۱۰.صفایی، سیدحسین و رحیمی، حبیب‌الله، مسئولیت مدنی تطبیقی، چ1، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، 1397.
۱۱.غمامی، مجید و محسنی، حسن، اصول آیین دادرسی مدنی فراملی، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان، 1386.
۱۲.متین دفتری، احمد، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، ج2، چ2، تهران، مجد، 1381.
۱۳.مقصودی، رضا، «دادرسی موازی در دعاوی بین‌المللی»، مجله مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 5، شماره 2، 1393.
۱۴.مقصودی، رضا، «دکترین دادگاه نامناسب در حقوق بین‌الملل خصوصی»، دوفصلنامه حقوق تطبیقی، شماره 23، شماره پیاپی 94، 1391.
۱۵.مقصودی، رضا، «صلاحیت قضایی در حقوق بین‌المللی خصوصی»، مجله حقوقی بین‌المللی، سال34، شماره 56، 1396.
۱۶.مهاجری، علی، مبسوط در آیین دادرسی مدنی، ج1، چ1، تهران، فکرسازان، 1387.
۱۷.نهرینی، فریدون، آیین دادرسی مدنی، مراجع قضایی و غیرقضایی و حدود صلاحیت آنها، ج1، چ2، تهران، انتشارات گنج دانش، 1398.
۱۸.البنموسی، مبروک، شرح مجله القانون الدولی الخاص التونسی، الطبعۀ الأولی، تونس، منشورات المغاربیه للطباعه و النشر و الاشهار، 2003.
۱۹. الترجمان، محمدخالد، الاختصاص القضائی الدولی و آثار الأحکام الأجنبیۀ (الکتاب الثانی)، الطبعه الاولی، القاهرۀ، منشورات شرکۀ مطابع الطوبجی، 2003.
۲۰.حداد، حفیظه، النظریه العامه فی القانون القضائی الخاص الدولی، الکتاب الثانی، الطبعۀ الأولی، بیروت، منشورات الحلبی الحقوقیه، 2010.
۲۱.سلامه، احمد عبدالکریم، فقه المرافعات المدنیه الدولیه، الطبعه الأولی، القاهره، منشورات دارالنهضه العربیه، 2000.
۲۲.صادق، هشام، «مدی حق القضاء المصری فی التخلی عن اختصاصه فی المنازعات المدنیه و التجاریه»، 2014. موجود علی الرابط التالی: http://cutt.us/uYLIm، تاریخ آخر زیاره للموقع فی 24 فبرایر 2021.
۲۳.عبدالعال، عکاشه، الاجراءات المدنیه و التجاریه الدولیه فی دوله الامارات العربیه المتحده، الطبعه الاولی، بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه، 2000.
۲۴.کمال‌فهمی، محمد، اصول القانون الدولی الخاص، الطبعۀ الثانیۀ، الاسکندریه: منشورات مؤسسه الثقافه الجامعیه، 1992.