نقد مسئولیت مدنی ناشی از عرضه‌اولیه در قانون بازار اوراق‌بهادار ج.ا.ا با نگاهی به حقوق انگلستان و آمریکا
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشجوی دکتری، حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
2
استاد، حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
چکیده
عرضه اولیه سهام در بورس، به‌عنوان یک فعالیت حرفه‌ای بازار مستلزم ایفای نقش از سوی اشخاص متعددی است. ماده 43 قانون بازار اوراق بهادار گرچه خواسته است در راستای حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران و بهتبعآن بازار سرمایه، بر مسؤولیت مدنی این اشخاص تأکید کند؛ لکن این مقرره در ظاهر نه‌تنها نتوانسته از عهده این مهم برآید، بلکه در برخی موارد موجب دشوارتر شدن احقاق حق زیان‌دیده میشود. عدم‌تغییر مبنای مسؤولیت مدنی، تعیین مدت برای طرح دعوی، احصای اشخاص مسؤول، ایجاد صلاحیت موازی برای هیأت‌مدیره بورس و عدم وضع حکم جدید در خصوص نحوه مسؤولیت اشخاص دخیل در ورود ضرر واحد ازجمله نکات قابل‌تأمل آن است. ایندرحالیاست که بامطالعه حقوق انگلیس و آمریکا معلوم میشود که در آنجا رسیدگی به دعوای ضرر و زیان ناشی از عرضه اولیه بسیار ضابطه‌مند بوده و مقررات موجود حداکثر حمایت را از سرمایه‌گذاران میکند. تغییر مبنای مسؤولیت از تقصیر به مسؤولیت بدون تقصیر، ایجاد مسؤولیت تضامنی برای عاملان زیان متعدد در ضرر واحد و بازنگری در صلاحیت هیات‌مدیره بورس در رسیدگی به دعوا ازجمله راهکارهایی است که می‌تواند حمایت حداکثری را از سرمایه‌گذار و بازار سرمایه درپی داشته باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
1- اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت شرکت‌های تجاری، ج 2، چ26، تهران، انتشارات سمت، 1398 .
2- امامی، محمد؛ موسوی، سیدنصراله، «مبانی نظری مراجع شبه قضایی و جایگاه آن‌ها در حقوق ایران»، علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره 21، شماره 2، 1383.
3- انصاری، علی؛ مبین، حجت، «نظریه قابلیت انتساب در حقوق مدنی مسؤولیت- مطالعه تطبیقی در فقه امامیه و حقوق فرانسه»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، 15 (71)، 1390.
4- امینی، عیسی؛ نوعی، الیاس، «قواعد عام مسئولیت مدنی در حقوق انگلستان با نگاهی به حقوق ایران»، فصلنامه تحقیقات حقوقی آزاد، دوره 5، شماره 18، 1391.
- بادینی، حسن؛ شعبانیکندسری، هادی، «مسؤولیت محض»، مجله حقوق تطبیقی، دوره3، شماره1، 1391.
5- باریکلو، علیرضا، مسئولیت مدنی، تهران: میزان، چ1، 1396،
6- توانگر، سیامک، «مسئولیت مدنی شرکت سهامی در حقوق ایران و انگلیس»، نشریه پیام آموزش، شماره 35و36، 1387.
7- خادم رضوی، قاسم؛ نوعی، الیاس، «بررسی تطبیقی مبانی مسئولیت مبتنی بر تقصیر و بدون تقصیر در حقوق مسئولیت مدنی ایران و انگلستان»، دوفصلنامه آموزه‌های حقوقی گواه،دوره 1، شماره1، 1394.
8- سلطانی، محمد، حقوق بازار سرمایه، تهران: سمت، چ4، 1396.
9- سلطانی، محمد؛ خلیلی، مرضیه؛ فلاح تفتی، زینب، بایسته‌های حقوق بازار سرمایه، تهران: بورس، چ1، 1393.
10- صقری، محمد، حقوق بازرگانی شرکت‌ها، تهران: شرکت سهامی انتشار، چ1، 1393.
11- عیساییتفرشی، محمد؛ شهبازی نیا، مرتضی؛ نورانی‌مقدم، سیدیونس، «مسئولیت مدنی ناشر در عرضه اولیه سهام شرکت سهامی عام (در حقوق ایران و انگلیس)»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره 14، شماره 4، 1389.
12- قاسم‌زاده، سیدمرتضی، الزام‌ها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد، تهران: میزان، چ2، ۱۳۸۷.
13- قربان‌پور، امیرمهدی، «تقصیر و رابطه سببیت»، مجله حقوقی و قضائی دادگستری، دوره 70، شماره 54، 1385.
14- کاتوزیان، ناصر، مـسئولیت خـارج از قـرارداد- قواعـدعمومی، جلد اول، تهـران: دانشگاه تهران، چ8، 1387.
15- میرزایی‌منفرد، غلامعلی، سازوکار حل‌وفصل اختلافات در بازار سرمایه، تهران: اطلاع‌رسانی و خدمات بورس، چ1، 1387.
ب) منابع عربی
17- انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین، کتاب المکاسب، تحقیق و تصحیح گروه پژوهش در کنگره، قم، کنگره جهانی شیخ انصاری، 1415
18- خامنه‌ای، سید علی، أجوبه الاستفتائات، قم: دفتر معظم له، چ1، 1424.
19- خمینی، سید روح‌الله، استفتائات، جلد سوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چ5، 1422.
ج) منابع انگلیسی و آمریکایی
20- Bhatia, Shikha, “A Study on the Long-Run Performance of Initial Public Offerings in India”, Journal of Managerial Finance and Research, 6 (2), 2017.
21- Black, H. Campbell & Garner, A. Bryan, BLACK'S LAW DICTIONARY, West Publishing Co. 1971.
22- Black, Bernard and Cheffins, Brian. and Klausner, Michael. “Outside Director Liability”, Stanford Journal of Law, Business and Finance, University of Texas School of Law, 9(26), 2003.
23- Charlesworth and Morse, Company law, 14th ed, London, Sweet & Maxwell/Stevens, London, 1991.
24- Derek, French, Blackstone’s Statutes on Company Law, 11th ed, 2007-2008.
25- Fox, Merritt. B. “Civil liability and Mandatory Disclosure”, Columbia Law and Economics Working Paper, 109(330), 2008.
26- Harpwood, Vivienne, Modern Tort Law, 5th edn., New York, Routledge-Cavendish. 2008.
27- Hirst, Scott and Kobi Kastiel, “Corporate Governance by Index Exclusion”, Boston University Law Review, 2019.
28- Lan, R. Macneil, America Arbitration Law, New York Oxford University Press, 1992.
29- Larry K. Gaines, Victor E. Kappeler, Zachary A. Powell. Civil Liability, Policing In America, Routledge, 2011.
30- Len Sealy and Sarah Worthington, Cases and Materials in company, Oxford University Press,8th ed, 2007.
31- Lim, Joseph and Anthony Saunders, Initial Public Offerings: The Role of Venture Capitalists, The Research Foundation of The Institute of Chartered Financial Analysts, 1990.
32- Moore, Richter. H. “Civil Liability for Negligent and Inadequate Training: A Private Security Problem”, Journal of Contemporary Criminal Justice, 4(2), 1998.
33. Palmiter, Alan, R. Corporations: Examples and Explanations. Aspen Publishers, 2009
34. Palmiter, Alan. R. Securities Regulation: Examples and Explanations. Aspen Publishers, 2008.
35- Ritter, Jay, Initial Public Offerings, University of Florida, Warren Gorham & Lamont Handbook of Modern Finance, 1998.
36- Schwartz, Andrew, Mandatory Disclosure in Primary Markets, University of Colorado Law School,2019.
37- Steinberg, Marc, Gevurtz, Franklin & Chaffee, Eric. Global Issues in Securities Law. West Academic. 2014.
38- Volz, Dustin. Yahoo hack may become test case for SEC data breach disclosure rules". Reuters. Retrieved 13 December 2016.
2- امامی، محمد؛ موسوی، سیدنصراله، «مبانی نظری مراجع شبه قضایی و جایگاه آن‌ها در حقوق ایران»، علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره 21، شماره 2، 1383.
3- انصاری، علی؛ مبین، حجت، «نظریه قابلیت انتساب در حقوق مدنی مسؤولیت- مطالعه تطبیقی در فقه امامیه و حقوق فرانسه»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، 15 (71)، 1390.
4- امینی، عیسی؛ نوعی، الیاس، «قواعد عام مسئولیت مدنی در حقوق انگلستان با نگاهی به حقوق ایران»، فصلنامه تحقیقات حقوقی آزاد، دوره 5، شماره 18، 1391.
- بادینی، حسن؛ شعبانیکندسری، هادی، «مسؤولیت محض»، مجله حقوق تطبیقی، دوره3، شماره1، 1391.
5- باریکلو، علیرضا، مسئولیت مدنی، تهران: میزان، چ1، 1396،
6- توانگر، سیامک، «مسئولیت مدنی شرکت سهامی در حقوق ایران و انگلیس»، نشریه پیام آموزش، شماره 35و36، 1387.
7- خادم رضوی، قاسم؛ نوعی، الیاس، «بررسی تطبیقی مبانی مسئولیت مبتنی بر تقصیر و بدون تقصیر در حقوق مسئولیت مدنی ایران و انگلستان»، دوفصلنامه آموزه‌های حقوقی گواه،دوره 1، شماره1، 1394.
8- سلطانی، محمد، حقوق بازار سرمایه، تهران: سمت، چ4، 1396.
9- سلطانی، محمد؛ خلیلی، مرضیه؛ فلاح تفتی، زینب، بایسته‌های حقوق بازار سرمایه، تهران: بورس، چ1، 1393.
10- صقری، محمد، حقوق بازرگانی شرکت‌ها، تهران: شرکت سهامی انتشار، چ1، 1393.
11- عیساییتفرشی، محمد؛ شهبازی نیا، مرتضی؛ نورانی‌مقدم، سیدیونس، «مسئولیت مدنی ناشر در عرضه اولیه سهام شرکت سهامی عام (در حقوق ایران و انگلیس)»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره 14، شماره 4، 1389.
12- قاسم‌زاده، سیدمرتضی، الزام‌ها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد، تهران: میزان، چ2، ۱۳۸۷.
13- قربان‌پور، امیرمهدی، «تقصیر و رابطه سببیت»، مجله حقوقی و قضائی دادگستری، دوره 70، شماره 54، 1385.
14- کاتوزیان، ناصر، مـسئولیت خـارج از قـرارداد- قواعـدعمومی، جلد اول، تهـران: دانشگاه تهران، چ8، 1387.
15- میرزایی‌منفرد، غلامعلی، سازوکار حل‌وفصل اختلافات در بازار سرمایه، تهران: اطلاع‌رسانی و خدمات بورس، چ1، 1387.
ب) منابع عربی
17- انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین، کتاب المکاسب، تحقیق و تصحیح گروه پژوهش در کنگره، قم، کنگره جهانی شیخ انصاری، 1415
18- خامنه‌ای، سید علی، أجوبه الاستفتائات، قم: دفتر معظم له، چ1، 1424.
19- خمینی، سید روح‌الله، استفتائات، جلد سوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چ5، 1422.
ج) منابع انگلیسی و آمریکایی
20- Bhatia, Shikha, “A Study on the Long-Run Performance of Initial Public Offerings in India”, Journal of Managerial Finance and Research, 6 (2), 2017.
21- Black, H. Campbell & Garner, A. Bryan, BLACK'S LAW DICTIONARY, West Publishing Co. 1971.
22- Black, Bernard and Cheffins, Brian. and Klausner, Michael. “Outside Director Liability”, Stanford Journal of Law, Business and Finance, University of Texas School of Law, 9(26), 2003.
23- Charlesworth and Morse, Company law, 14th ed, London, Sweet & Maxwell/Stevens, London, 1991.
24- Derek, French, Blackstone’s Statutes on Company Law, 11th ed, 2007-2008.
25- Fox, Merritt. B. “Civil liability and Mandatory Disclosure”, Columbia Law and Economics Working Paper, 109(330), 2008.
26- Harpwood, Vivienne, Modern Tort Law, 5th edn., New York, Routledge-Cavendish. 2008.
27- Hirst, Scott and Kobi Kastiel, “Corporate Governance by Index Exclusion”, Boston University Law Review, 2019.
28- Lan, R. Macneil, America Arbitration Law, New York Oxford University Press, 1992.
29- Larry K. Gaines, Victor E. Kappeler, Zachary A. Powell. Civil Liability, Policing In America, Routledge, 2011.
30- Len Sealy and Sarah Worthington, Cases and Materials in company, Oxford University Press,8th ed, 2007.
31- Lim, Joseph and Anthony Saunders, Initial Public Offerings: The Role of Venture Capitalists, The Research Foundation of The Institute of Chartered Financial Analysts, 1990.
32- Moore, Richter. H. “Civil Liability for Negligent and Inadequate Training: A Private Security Problem”, Journal of Contemporary Criminal Justice, 4(2), 1998.
33. Palmiter, Alan, R. Corporations: Examples and Explanations. Aspen Publishers, 2009
34. Palmiter, Alan. R. Securities Regulation: Examples and Explanations. Aspen Publishers, 2008.
35- Ritter, Jay, Initial Public Offerings, University of Florida, Warren Gorham & Lamont Handbook of Modern Finance, 1998.
36- Schwartz, Andrew, Mandatory Disclosure in Primary Markets, University of Colorado Law School,2019.
37- Steinberg, Marc, Gevurtz, Franklin & Chaffee, Eric. Global Issues in Securities Law. West Academic. 2014.
38- Volz, Dustin. Yahoo hack may become test case for SEC data breach disclosure rules". Reuters. Retrieved 13 December 2016.
