اثر ابطال رای داور بر موافقت نامه داوری؛ مطالعه تطبیقی حقوق ایران و کنوانسیون ایکسید

نوع مقاله : پژوهشی کیفی

نویسنده
مدرس دانشگاه عالی دفاع ملی و دانش‌آموخته دکتری حقوق خصوصی از دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری ‌دادگستری، تهران، ایران
چکیده
داوران به موجب موافقت نامه داوری، اختیار حل و فصل اختلاف طرفین را تحصیل می کنند. بطلان هر کدام از موافقت نامه داوری و رای داور، تاثیرات متقابلی بر هم خواهد گذاشت. از یک سو، صدور رای توسط مرجع داوری، بر اساس اختیارات موافقت نامه داوری است. از سوی دیگر، در داوری های مقید، داور با یک بار صدور رای، از رسیدگی های بعدی فارغ بوده مگر اینکه توافق بعدی توسط طرفین صورت گیرد. ضرورت انجام تحقیق در این است که در صورت ابطال رای داور در خصوص صلاحیت بعدی مرجع قضایی و داوری در اختلافات آتی، در نظام داوری و قضایی ایران اختلاف عقیده و رویه وجود دارد که در این مقاله، موضوع، مورد تفحص قرار گرفته و تاکید شده است که عبارت تبصره ماده ۴۹۱ ق.آ.د.م، که بیان می‌دارد «در مواردی که ارجاع امر به داوری از طریق دادگاه نبوده و رای داور باطل گردد، رسیدگی به دعوا در دادگاه با تقدیم دادخواست به عمل خواهد آمد.» به مورد غالب داوری، یعنی داوری مقید دلالت دارد؛ ولی در داوری های مطلق، با ابطال رای داور، با توجه به هدف و فلسفه توافق طرفین بر داوری، موافقت نامه داوری از بین نمی رود و کماکان امکان حل و فصل، توسط نهاد داوری وجود دارد. روش مقاله با مطالعه منابع حقوقی توام با تطبیق با تحلیل رویه قضایی به روش کتابخانه ای و به نحو تحلیلی توصیفی و کاربردی است.
کلیدواژه‌ها

موضوعات


 حسین آبادی، امیر(1391)، موارد بطلان رای داور، مجموعه مقالات همایش صدمین سال تاسیس نهاد داوری در حقوق ایران، به اهتمام محمد کاکاوند، چاپ سوم،
 حبیبی، بهنام ، محمودی، امیر و قربانی، مریم . (1397). «اعتبار امر مختومه در داوری»،مجله دانش حقوق مالیه، شماره6،صص55 .
 جعفری لنگرودی،محمد جعفر. (1375). «دانشنامه حقوقی». جلد سوم. چاپ چهارم. تهران:انتشارات امیر کبیر.
 جنیدی، لعیا . (1376). «قانون حاکم بر داوری های تجاری بین المللی»، چاپ اول. تهران: نشر دادگستر.
 حاذقپور، رضا و علومی ،حمید رضا . (1396).« جایگاه حقوق عرفی بازرگانی فراملی در داوری تجاری بین المللی»،فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی،دوره 5،شماره 19،صص97-131 .
 حیاتی، علی عباس. (1394). «آئین دادرسی مدنی 3»،. چاپ دوم. تهران: بنیاد حقوقی میزان.
 خدابخشی، عبداله. (1391). «حقوق داوری و دعاوی مربوط به آن در رویه قضایی». چاپ اول. تهران: انتشار شرکت سهامی .
 خسروی، وحید . (1397).« بررسی و تحلیل حقوقی داوری در حقوق تجارت بین الملل»، فصلنامه علمی- حقوقی قانون یار - دوره دوم-شماره هفتم، ص247.
 خورسندیان، محمد علی و محمدی، فرهاد . (1396).« الزام به اجرای عین تعهدات قراردادی در حقوق ایران در مقایسه با اسناد نوین حقوق خصوصی»، دو فصل نامه دیدگاههای حقوق قضایی،شماره 79 و 80 ، صص72.
 زندی، محمد رضا . (1389). «داوری در رویه قضایی دادگاه های تجدید نظر استان تهران». چاپ دوم. تهران: انتشارات جنگل.
 زینالی، توحید،( 1397)، دعوای ابطال رای داور در رویه دادگاهها، تهران: انتشارات چراغ دانش، چاپ سوم،
 سلجوقی ، محمود و امینی ، ید اله. (1370). «مجموعه نظرهای مشورتی ، اداره حقوقی وزارت دادگستری در زمینه مسائل مدنی،از سال 1342 تا 1355» .انتشارات دفتر تحقیقات و مطالعات وزارت دادگستری،ص248)
 شعاریان، ابراهیم . (1388). «انتقال قرارداد». تبریز: فروزش.
 شمس، عبد اله. (1382). «موافقتنامه داوری و صلاحیت دادگاه »، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 37 ، صص 25.
 شمس،عبد اله. (1394). «آئین دادرسی مدنی ». جلد سوم. چاپ بیست و هفتم. تهران: انتشارات دراک.
 صاحبی،مهدی. (1376). «تفسیر قراردادها در حقوق خصوصی». چاپ اول. تهران: انتشارات ققنوس.
 شهری، غلامرضا،(1388) مجموعه نظرهای مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه در مسائل مدنی، روزنامه رسمی کشور، چاپ اول،
 صدر زاده افشار، سید محسن. (1380). «آیین دادرسی مدنی و بازرگانی». چاپ اول.تهران. انتشارات جهاد دانشگاهی.
 فاضل لنکرانی، محمد. (1377). «سیری کامل در اصول فقه».جلد نهم.قم: انتشارات موسسه فیضیه قم.
 فهیمی، عزیزاله و زند وکیلی محمدرضا . (1390).« بررسی مصادیق تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق»، مجله حقوقی دادگستری ، سال 75 ،شماره 73 ، صص 111-83 ).
 عزیزیانی، مجید،(1400)، تکمیلی بودن استقلال شرط داوری؛ لزوم احراز اراده طرفین در تعیین ماهیت شرط داوری، مجله تحقیقات حقوقی، دوره 24، شماره 93
 عزیزیانی، مجید،(1399) چالش های انطباق شرایط صحت قراردادها در شرط و موافقت نامه داوری،فصلنامه دیدگاه های حقوق قضایی،دوره 25،شماره91،پاییز
 عزیزیانی، مجید، ره پیک، حسن،(1397) قابلیت انتقال شرط داوری و موافقت نامه داوری، دیدگاه های حقوق قضایی، دوره 23، شماره 82
 عزیزیانی، مجید،(1400)، حدود مداخله دادگاه و داور در مدت داوری، دیدگاه های حقوق قضایی، دوره 26، شماره 94
 کریمی، عباس و پرتو، حمید رضا. (1391). «حقوق داوری داخلی» . تهران:نشر دادگستر.
 مافی ، همایون و پارسافر، جواد. (1390). «دخالت دادگاه ها در رسیدگی های داوری در حقوق ایران »، فصلنامۀ علمی-پژوهشی دیدگاههای حقوق قضایی،صص 124 .
 محسنی، حسن، (مترجم)(1394) آیین دادرسی مدنی فرانسه، جلد دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ اول
 محمدی، ابالحسن. (1381). «مبانی استنباط حقوق اسلامی». چاپ پانزدهم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
 محبی، محسن، قواعد داوری و میانجی‌گری اتاق بازرگانی بین المللی، تهران: انتشارات جنگل، چاپ اول، 1397.
 مدنی، سید جلال الدین. (1372). «آیین دادرسی مدنی». جلد دوم. تهران: انتشارات گنج دانش.
 میرشکاری، عباس و سلیمی، محسن .(1397). « موضوع و ماهیت تعهد داور»،فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره48 ،شماره 4 ،صص 754).
 نیازی، عباس . (1390). «اعتبار امر قضاوت شده در رأی داور»، فصلنامۀ دیدگاههای حقوقی، شماره 55، صص 134.
 واحدی ، جواد. (1377).«رسیدگی به ماهیت دعوی پس از ابطال رای داور»، مجله دادگستری،شماره 22، صص9-).
 واحدی، قدرت اله. (1378). «آئین دادرسی مدنی». کتاب سوم.چاپ دوم.تهران: انتشارات دادگستر.
 وایت تیکر سیمون،ترجمه رهپیک، حسن . (1385).« اصول قراردادها در حقوق فرانسه».چاپ اول. تهران:چاپ منصور .
 مهرآوران، عسگر و فرجی، منصور و نیکنام، حجت( 1394)اعتراض به آرای داوری، فصلنامه حقوق ملل، سال پنجم، شماره 19.
 هوشمند فیروزآبادی، حسین و بطحائی، فرهاد. (1396).«بررسی ماهیت فقهی داوری» ، فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی،دوره 13، شماره 48 ،صص192-171.
 یوسف زاده، مرتضی. (1393 ).«آیین داوری». جلد دوم ،تهران: شرکت سهامی انتشار.
منابع لاتین:
 Belohlavek AJ.(2015). Characteristics of Arbitral Awards and Legal Aspects of Falsification Thereof. The Challenges and the Future of Commercial and Investment Arbitration: Liber Amicorum Prof Jerzy Rajski Warsaw, Poland: Lewiatan & Wolters Kluwer. Pp.272-279.
 Carbonneau TE.(2003). The Exercise of Contract Freedom in the Making of Arbitration Agreement. Vand J Transnat'l L.vol. 36, pp.1189.
 Franck SD.(2000). The Liability of International Arbitrators: A Comparative Analysis and Proposal for Qualified Immunity. NYL Sch J Int'l & Comp L.Vol.20, pp.1.
 Hanotiau B. (2003), L’Arbitrabilité’, in Recueil des Cours, Académie de Droit International de la Haye(2002), Tome 296, Martinus Nijhoff Publishers.p 80.
 Hokhoyan, Anush. (2019). What Happens when an Award is Set Aside?.< https://law.aua.am/files/2019/08/AH_Research_Setting-Aside.pdf>
 Patocchi PM. (2016). UNCITRAL Model Law on International Commercial Arbitration 1985 with amendments as adopted in 2006. United Nations Publication.
 Smit RH.(2002). Separability and competence-competence in international arbitration: ex nihilo nihil fit? Or can something indeed come from nothing? Am Rev Int’l Arb. Vol.13:pp19
 Timar K.(2013). The legal relationship between the parties and the arbitral institution. ELTE Law Journal.pp. 107-108.
 Hosking, James.(2004).“Third Party Non-Signatory's Ability to Compel International Commercial Arbitration: Doing Justice without Destroying Consent”. Pepperdine Dispute Resolution Law Journal. Vol. 4. Iss. 3.2004.
 Clare Ambrose.(2001). "When Can a Third Party Enforce an Arbitration Clause”. J.B.L (the Journal of Business Law). Sweet & Maxwell. September