ماهیت شناسی آثار سینمایی از منظر حقوق مالکیت ادبی و هنری با نگاهی به حقوق فرانسه، انگلستان، آمریکا و هند
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشجوی دکتری رشته حقوق خصوصی دانشگاه تهران
2
دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
چکیده
اثر سینمایی، نوعی اثر هنری است که در بیشتر نظام‌های ملی، تابع قواعد ویژه‌ا‌ی است که سازگار با ماهیت و نوع این اثر و همچنین صنعت پر رونق آن می‌باشد. این موضوع در حقوق ملی، با وجود صنعت رو به شکوفایی فیلم در جامعه و علاقه‌مندان بی‌شمار به آن، هنوز مورد قانون‌گذاری قرار نگرفته و دارای مجموعه‌ای از قواعد حاکم بر آن نیست. می‌توان یکی از دلایل این خلأ را نبود تعریف دقیقی از این اثر و عدم شناخت ماهیت آن دانست. سؤال اصلی که وجود دارد، این است که در خلأ قانونی موجود، ماهیت اثر سینمایی چیست؟ با توجه به تعریف اثر مشترک در قوانین فعلی مالکیت فکری، اثر سینمایی مطابق قانون فرانسه و ایران، برخلاف انگلستان، هند و ایالات متحده، اثر مشترک محسوب می‌شود و در بررسی دسته‌بندی‌های دیگر، می‌توان گفت اثر سینمایی، یک اثر مشتق، اقتباسی و صوتی تصویری نیز هست. در تمامی قوانین مورد بررسی، اثر سینمایی، اثری اقتباسی است. چرا که استفاده از عناصر اثر اولیه و تغییر در قالب در اثر دوم و یک اصالت نسبی در خلاقیت و نوآوری برای ایجاد اثر اقتباسی در همه قوانین مورد بررسی ذکر گردیده است. پس باید با توجه به حقوق آثار اقتباسی، برای محترم شمردن حقوق مولف اثر اولیه و حمایت از اثر سینمایی در حقوق ملی، قانون‌گذاری صورت پذیرد. همچنین در حقوق فرانسه مانند حقوق ایران اثر سینمایی اثر مشترک محسوب می‌گردد پس باید چگونگی بهره‌برداری از این اثر در حقوق فرانسه را در قانون‌گذاری برای آثار سینمایی در ایران مورد توجه قرار داد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
منابع
فارسی
الف) کتب
1 رفیعا، بزرگمهر(1374). ماهیت سینما، ج1، چ3، تهران، امیرکبیر.
2 زرکلام، ستار(1387). حقوق مالکیت ادبی و هنری، چ3، تهران:،سمت.
3 عمید، حسن(1353). فرهنگ عمید، چ 23، تهران، سازمان چاپ و انتشارات جاویدان.
4 کاری، پیتر و ساندرز، جو(1386). حقوق رسانه. ترجمه حمیدرضا ملک محمدی، چ 1، تهران، میزان.
5 کلمبه، کلود(1385). اصول بنیادین حق مؤلف و حقوق مجاور در جهان، ترجمه محمد زاده وادقانی، علیرضا، چ 2، تهران، میزان.
6 محمد زاده وادقانی، علیرضا(1396). برگردان نو و برداشتی از مواد معاهده‌ی برن سند پاریس 1971، چ 1، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
7 کرنو، ماری و ایزابل دولامبرتوری و پیر سیرنلی و کاترین والر (1390). فرهنگ تطبیقی حقوق مؤلف و کپی‌رایت، ترجمه علیرضا محمدزاده وادقانی و پژمان محمدی، چ1، تهران: دانشگاه تهران.
8 محمد زاده وادقانی، علیرضا(1393). گفتاری در حقوق بین‌الملل مؤلف و حقوق مجاور، چ 2، تهران، میزان.
9 محمد زاده وادقانی، علیرضا(1398). نگاه و نگرشی به قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان مصوب 1348. افق‌های نوین حقوق کیفری (مجموعه مقالات به مناسبت بزرگداشت دکتر آقائی نیا)، چ 1، تهران، میزان.
ب) مقالات
10 شاکری، زهرا و نورعلی، سهیلا(1399). «سازمان مدیریت جمعی سینماگران؛ جستاری در نظام حقوقی آمریکا، انگلیس، فرانسه و هند»، فصلنامه پژوهشهای حقوق تطبیقی، دوره 24، شماره 3 ، صص 89-126.
11 محمد زاده وادقانی، علیرضا(1387). «تأملی در آثار مشترک و جمعی در حقوق مالکیت فکری»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 38، شماره 2، صص 325-328.
12 محمدی، پژمان(1388). «اصالت؛ شرط پیدایش اثر». مجله اندیشه‌های حقوق خصوصی، شماره 15، صص 31-54. در: https://jolt.ut.ac.ir/article_24056.html(19/06/1400).
ج) پایان نامه
13 مختاری، گل‌آذین(1394). ویژگی‌های حقوق مالکیت فکری در آثار سینمایی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
د) قوانین
14 قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان 1348
A)books
15 David Bainbridge(1999). Intellectual Property, Pearson Education Limited, London.
16 Das, Jatindra Kumar(2015). Law of Copyright, New Delhi:Prentice-Hall of India Pvt.Ltd.
17 Goldstein, Paul, Bernt Hugenholtz(2010). International Copyright, London:Oxford University Press.
18 Kamina, Pascal(2002). Film Copyright in the European :union:, Cambridge: Cambridge University Press.
19 Léger, Pauline(2018). La Recherche D’un Statut de L’oeuvre Transformatrice, Bibliothque de Droit Priv, tome 542.
20 Stamatoudi, Irini(2003). Copyright and Multimedia Products, Cambridge: Cambridge University Press.
21 Sterling, J.A.L(1992). Intellectual Property Right in Sound Recording, Film & Video, Londen:Sweet and Maxwell.
b)Articles
22 Bernault, Carine(2014). »Oeuvre audiovisuelle - Remake, sequel, prequel, spin off : regard sur le droit d'auteur et les exploitations « secondaires » des œuvres audiovisuelles«, Communication Commerce électronique n° 11, pp 11-16. Available at: https://studylibfr.com/doc/2605736/communication-commerce-%C3%A9lectronique/ in 2021/02/20
23 Furtado, Rebecca(2016). »what is adoptive under copyright law«, Kolkata: NUJS, Available at https://blog.ipleaders.in/adaptation-copyright-law/ in 2022/02/27
24 Gautier, Pierre-Yves(2002). »L’indifférence de la bonne foi dans le process civil pour contrefaçon«. Propriétés Intellectuelles, n°3, pp 28-31. Available at https://www.irpi.fr/revuepi/article.asp?ART_N_ID=40 in 2021/07/02.
25 Maxwell, Winston; Bolger, Katherine; Thomas Zeggane(2009). »Unregard transatlantique sur les «scènes à faire » et autres banalities en droit d’auteur« , Propriétés Intellectuelles , n°30, pp 31-38. Available at https://www.irpi.fr/revuepi/article.asp?ART_N_ID=459 in 2021/07/02.
26 Shaikh, Sharmeen(2019). »India: Adaptation v/s Copyright Infringement«, Avaible at: https://www.mondaq.com/india/copyright/783560/adaptation-vs-copyright-infringement. in 2022/02/27
c)site
27 US Copyright Office, Copyright In Derivative Works And Compilations, Library Of Congress, 101 independence Aveneue SE, Washington DC20559, last visited: 20/10/2013, available at: http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf
d) statues and regulation
28 Code de la propriété intellectuelle France 1992.
29 UK copyright law. copyright,design,and patent act of 1988.
30 The united kingdom copyright act of 1956.
31 Indian the copyright act of 1957.
32 Us code copyright of 1996.
فارسی
الف) کتب
1 رفیعا، بزرگمهر(1374). ماهیت سینما، ج1، چ3، تهران، امیرکبیر.
2 زرکلام، ستار(1387). حقوق مالکیت ادبی و هنری، چ3، تهران:،سمت.
3 عمید، حسن(1353). فرهنگ عمید، چ 23، تهران، سازمان چاپ و انتشارات جاویدان.
4 کاری، پیتر و ساندرز، جو(1386). حقوق رسانه. ترجمه حمیدرضا ملک محمدی، چ 1، تهران، میزان.
5 کلمبه، کلود(1385). اصول بنیادین حق مؤلف و حقوق مجاور در جهان، ترجمه محمد زاده وادقانی، علیرضا، چ 2، تهران، میزان.
6 محمد زاده وادقانی، علیرضا(1396). برگردان نو و برداشتی از مواد معاهده‌ی برن سند پاریس 1971، چ 1، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
7 کرنو، ماری و ایزابل دولامبرتوری و پیر سیرنلی و کاترین والر (1390). فرهنگ تطبیقی حقوق مؤلف و کپی‌رایت، ترجمه علیرضا محمدزاده وادقانی و پژمان محمدی، چ1، تهران: دانشگاه تهران.
8 محمد زاده وادقانی، علیرضا(1393). گفتاری در حقوق بین‌الملل مؤلف و حقوق مجاور، چ 2، تهران، میزان.
9 محمد زاده وادقانی، علیرضا(1398). نگاه و نگرشی به قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان مصوب 1348. افق‌های نوین حقوق کیفری (مجموعه مقالات به مناسبت بزرگداشت دکتر آقائی نیا)، چ 1، تهران، میزان.
ب) مقالات
10 شاکری، زهرا و نورعلی، سهیلا(1399). «سازمان مدیریت جمعی سینماگران؛ جستاری در نظام حقوقی آمریکا، انگلیس، فرانسه و هند»، فصلنامه پژوهشهای حقوق تطبیقی، دوره 24، شماره 3 ، صص 89-126.
11 محمد زاده وادقانی، علیرضا(1387). «تأملی در آثار مشترک و جمعی در حقوق مالکیت فکری»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 38، شماره 2، صص 325-328.
12 محمدی، پژمان(1388). «اصالت؛ شرط پیدایش اثر». مجله اندیشه‌های حقوق خصوصی، شماره 15، صص 31-54. در: https://jolt.ut.ac.ir/article_24056.html(19/06/1400).
ج) پایان نامه
13 مختاری، گل‌آذین(1394). ویژگی‌های حقوق مالکیت فکری در آثار سینمایی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
د) قوانین
14 قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان 1348
A)books
15 David Bainbridge(1999). Intellectual Property, Pearson Education Limited, London.
16 Das, Jatindra Kumar(2015). Law of Copyright, New Delhi:Prentice-Hall of India Pvt.Ltd.
17 Goldstein, Paul, Bernt Hugenholtz(2010). International Copyright, London:Oxford University Press.
18 Kamina, Pascal(2002). Film Copyright in the European :union:, Cambridge: Cambridge University Press.
19 Léger, Pauline(2018). La Recherche D’un Statut de L’oeuvre Transformatrice, Bibliothque de Droit Priv, tome 542.
20 Stamatoudi, Irini(2003). Copyright and Multimedia Products, Cambridge: Cambridge University Press.
21 Sterling, J.A.L(1992). Intellectual Property Right in Sound Recording, Film & Video, Londen:Sweet and Maxwell.
b)Articles
22 Bernault, Carine(2014). »Oeuvre audiovisuelle - Remake, sequel, prequel, spin off : regard sur le droit d'auteur et les exploitations « secondaires » des œuvres audiovisuelles«, Communication Commerce électronique n° 11, pp 11-16. Available at: https://studylibfr.com/doc/2605736/communication-commerce-%C3%A9lectronique/ in 2021/02/20
23 Furtado, Rebecca(2016). »what is adoptive under copyright law«, Kolkata: NUJS, Available at https://blog.ipleaders.in/adaptation-copyright-law/ in 2022/02/27
24 Gautier, Pierre-Yves(2002). »L’indifférence de la bonne foi dans le process civil pour contrefaçon«. Propriétés Intellectuelles, n°3, pp 28-31. Available at https://www.irpi.fr/revuepi/article.asp?ART_N_ID=40 in 2021/07/02.
25 Maxwell, Winston; Bolger, Katherine; Thomas Zeggane(2009). »Unregard transatlantique sur les «scènes à faire » et autres banalities en droit d’auteur« , Propriétés Intellectuelles , n°30, pp 31-38. Available at https://www.irpi.fr/revuepi/article.asp?ART_N_ID=459 in 2021/07/02.
26 Shaikh, Sharmeen(2019). »India: Adaptation v/s Copyright Infringement«, Avaible at: https://www.mondaq.com/india/copyright/783560/adaptation-vs-copyright-infringement. in 2022/02/27
c)site
27 US Copyright Office, Copyright In Derivative Works And Compilations, Library Of Congress, 101 independence Aveneue SE, Washington DC20559, last visited: 20/10/2013, available at: http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf
d) statues and regulation
28 Code de la propriété intellectuelle France 1992.
29 UK copyright law. copyright,design,and patent act of 1988.
30 The united kingdom copyright act of 1956.
31 Indian the copyright act of 1957.
32 Us code copyright of 1996.
