تحلیل مفهوم، کارکرد و اثربخشی پایش‌گران غیرمستقیم اطلاعات مالی در بازار سرمایه (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و آمریکا)
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشجوی دکتری گروه حقوق خصوصی،دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2
استاد حقوق خصوصی،دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3
استادیار حقوق مالکیت فکری، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
جریان اطلاعات صحیح و قابلاعتماد نقش بسیار حیاتی در ارتقای شفافیت، کارایی بازار و حمایت از سرمایهگذاران ایفا میکند. اما، تحقق این مهم تنها از طریق الزام مدیران به گزارشدهی مالی میسر نخواهد شد و حاکمیت شرکتی ناگزیر از ایجاد ساز‌و‌کار نظارت بر صحت اطلاعات مندرج در گزارشهای مالی خواهد بود. بنابراین، در کنار فرایند کنترل داخلی، اشخاصی خارج از ساختار سازمانی شرکتهای ناشر برای صحتسنجی اطلاعات افشا شده طراحی شدهاند که به‌عنوان پایش‌گران اطلاعات مالی شناخته میشوند. برخی از مصادیق پایش‌گران از اساس برای اجرای کارکردهای پایش‌گری در بازار طراحینشدهاند و تنها هنگام اجرای وظایف اصلی خود و بهطور ضمنی صحت اطلاعات مالی ناشران را تأیید و زمینه جلب اعتماد سرمایهگذاران و تصمیم گیری آگاهانه ایشان را فراهم میکنند. از اینرو، به این اشخاص، پایش‌گران غیرمستقیم اطلاعات مالی گفته میشود. تحلیلگران اوراق بهادار، متعهدین پذیرهنویسی، وکلا و مشاوران حقوقی در این گروه از پایش‌گران قرارمیگیرند. در این مقاله، تلاش شده است مفهوم، کارکرد و اثربخشی مصادیق این نوع از پایش‌گران در حقوق ایران و آمریکا بررسی شود. به این منظور، اطلاعات بهصورت اسنادی و کتابخانه‌ای جمعآوری و سپس به روش تطبیقی، تحلیل شدهاند. یافتههای تحلیل نشانمیدهد به سبب آنکه این اشخاص ذاتاً پایش‌گر نیستند، هنگام اجرای وظایف اصلی خود و کارکردهای پایش‌گری بهطور طبیعی در موقعیتهای متعارضی قرار میگیرند که اثربخشی آنها را در تحقق اهداف پایش‌گری کمرنگ میکند. از اینرو، الزام ایشان به ارائه گواهی مبنی بر تضمین صریح صحت اطلاعات یکی از مهمترین پیشنهادهایی است که برای ارتقای اثربخشی و کارایی پایش‌گران غیرمستقیم در این پژوهش ارائه شده است. با وجود این، بازار سرمایه باید برای تضمین بهتر کیفیت اطلاعات مالی، در کنار پایش‌گران غیرمستقیم، به اشخاص حرفهای دیگری متوسل شود که از اساس برای اجرای کارکردهای پایش‌گری در بازار خلق شدهاند و به‌عنوان پایش‌گران مستقیم اطلاعات مالی شناخته میشوند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
1. احمدپور، احمد؛ سلیم، فرشاد؛ غلامی‌کیان، علیرضا، «شرکت تأمین سرمایه؛ نقش و کارکردهای آن»، مجله بورس، شماره 62، 1386.
2. احمدپور، احمد، «شرکتهای تأمین سرمایه»، مجله بورس، شماره 62، 1386.
3. پیری، فرهاد، حقوق بورس و اوراق بهادار با تأکید بر قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات جنگل، 1400.
4. حسینی، علی؛ بولو، قاسم، «خدمات متنوع شرکتهای تأمین سرمایه در بازارهای مالی»، مجله بورس، شماره 62، 1386.
5. شمس‌اللهی، محسن، حقوق اوراق بهادار، قواعد حقوقی حاکم بر افشای اطلاعات در بازار اوراق بهادار، تهران، نشر میزان، 1399.
6. مافی، همایون؛ فلاح‌تفتی، زینب، «ساختار شرکتهای تأمین سرمایه و الزامات حقوقی حاکم بر آنها»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 94، 1395.
7. نوروزی، یعقوب؛ شمس‌اللهی، محسن، «ماهیت حقوقی تعهد پذیرهنویسی»، دو ماهنامه بررسی‌های بازرگانی، شماره 107، 1400.
ج) قوانین و مقررات
8. آیین‌نامه اجرایی قانون بازار مصوب 3/4/1384 هیأت وزیران؛
9. آیین‌نامه نحوه تأسیس و اداره مؤسسات اعتباری غیردولتی، مصوب 28/10/1393 هیأت وزیران؛
10. دستورالعمل استفاده از خدمات مشاور عرضه، مصوب 15/4/1387 هیأت مدیره سازمان بورس؛
11. دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران (شرکت سهامی عام)، مصوب 25/10/1388 هیأت مدیره سازمان بورس؛
12. دستورالعمل پذیرهنویسی و عرضه اولیه اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران مصوب 14/10/1395 هیأت مدیره سازمان بورس؛
13. دستورالعمل تأسیس و فعالیت سبدگردان، مصوب 29/8/1389 هیأت مدیره سازمان بورس؛
14. دستورالعمل تأسیس و فعالیت مشاور سرمایه گذاری، مصوب 4/3/1389 هیأت مدیره سازمان بورس؛
15. دستورالعمل ثبت و عرضه عمومی اوراق بهادار مصوب 25/10/ 1385 شورای عالی بورس؛
16. دستورالعمل حاکمیت شرکتی شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، مصوب 18/7/1401 هیأت مدیره سازمان بورس؛
17. دستورالعمل صدور مجوز تأسیس و فعالیت کارگزاری، مصوب 10/3/1400 هیأت مدیره سازمان بورس؛
18. دستورالعمل کنترل‌های داخلی ناشران پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، مصوب 16/2/1391 هیأت مدیره سازمان بورس؛
19. دستورالعمل مشاور پذیرش (اصلاحی)، مصوب 9/11/1387 هیأت مدیره سازمان بورس؛
20. دستورالعمل مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار مصوب 8/5/1386 شورای عالی سازمان بورس؛
21. ضوابط فعالیت شرکتهای تأمین سرمایه مصوب 15/5/1386 شورای عالی بورس؛
22. قانون بازار اوراق بهادار مصوب 1/9/1384؛
23. مصوبه مورخ 11/3/1394 هیأت مدیره سازمان بورس.
5-2. انگلیسی
A) Books
24. Coffee Jr. John C .Gatekeepers: The Professions and Corporate Governance, Oxford University Press, 2006.
25. Kraakman, Reinier, et. Al.The Anatomy of Corporate Law. A Comparative and Functional Approach, Oxford University Press, 2017.
B) Articles
26. Alon-Beck, Anat, et. Al."Investment Bankers as Underwriters: Barbarians or Gatekeepers? A Response to Brent Horton on Direct Listings",SMU Law Review Forum, Vol.73,2020.
27. Chatman, Carliss N."Myth of the Attorney Whistleblower".SMU Law Review,Vol.72, Issue.4,2019.
28. Coffee Jr. John C."The Acquiescent Gatekeeper: Reputational Intermediaries, Auditor Independence the Governance of Accounting",Columbia Law Working Paper, No.191, 2001.
29. Coffee Jr. John C."Gatekeeper Failure and Reform: The Challenge of Fashioning Relevant Reforms",Boston University Law Re view, Columbia Law & Economics Working Paper, Vol.84, No.237, 2004.
30. Coffee Jr. John C."What Caused Enron?: A Capsule Social and Economic History of the 1990's".Cornell Law Review, Vol.89, 2004.
31. Fisch, Jill E.; M. Rosen, Kenneth ."Is There a Role for Lawyers in Preventing Future Enrons?",Villanova Law Review, Vol.48, No.4,2003.
32. Fisch, Jill E; Sale, Hillary A."The Securities Analyst as Agent: Rethinking the Regulation of Analysts".Iowa Law Review, Faculty Scholarship at Penn Carey Law,2003.
33. Hopkins, Justin J. at. Al. "Corporate General Counsel and Financial Reporting Quality". Management Science,Vol.61, No.1,2015.
34. IOSCO Report. "Report on Analyst Conflicts of Interest",2003.
35. Kraakman, Reinier."Gatekeepers: The Anatomy of a Third-Party Enforcement Strategy", Journal of Law, Economics, and Organization,Vol.2, No.1, 1986.
36. Laby. Arthur B. Differentiating gatekeepers".Brook. J. Corp. Fin. & Com. L, Vol.1,2006.
37. Leyens, Patrick C."Intermediary Independence: Auditors, Financial Analysts and Rating Agencies".Journal of Corporate Law Studies, Vol.11,2011.
38. Macey, Jonathan R."Efficient Capital Markets, Corporate Disclosure, and Enron", Cornell Law Review, Vol.89, Issue.2, 2004.
39. Meier-Schatz, Christian J."Corporate Governance and Legal Rules A Transnational Look at Concepts and Problems of Internal Management Control", The Journal of Corporation Law, Vol.13, Issue. 2, 1988.
40. Oh, Peter B."Gatekeeping", Journal of Corporation Law, Vol.29, No.4,2004..
41. Payne, Jennifer."The Role of Gatekeepers",University of Oxford, Legal Research Paper Series, No.22,2014.
42. Rousseau, Stéphane, At. El."Lawyers as gatekeepers".Company Lawyers Independent by Design: An ECLA White Paper, Philippe Coen and Christophe Roquilly (eds), Paris, Lexis-Nexis, 2014.
43. Tuch, Andrew F."Multiple Gatekeepers",Virginia Law Review,Vol.96, No.7,2010.
C) Acts and Rules
44. Fair Disclosure, Regulation FD
45. FINRA Rules- 2241. Research Analysts and Research Reports
46. Investment Adviser Act of 1940
47. Regulation Analyst Certification(AC)
48. Sarbanes-Oxley Act of 2002
49. Securities Act Release No. 33-8185, 68 Fed. Reg. 6296 (Jan. 29, 2003) (codified at 17 C.F.R. part. 205)
50. Securities Act of 1933
51. Internal Control- Integrated Framework, Executive summary, Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission (COSO), 2013.
52. Management's Report on Internal Control over Financial Reporting and Certification of Disclosure in Exchange Act Periodic Reports, 2003.
53. NYSE Rule-Communications with the Public (Rules 471-474B)
D) Case
54. Billings v, Credit Suisse First Boston Ltd., 426 F.3d 130, 139 (2d Cir. 2005), At: cite case
2. احمدپور، احمد، «شرکتهای تأمین سرمایه»، مجله بورس، شماره 62، 1386.
3. پیری، فرهاد، حقوق بورس و اوراق بهادار با تأکید بر قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات جنگل، 1400.
4. حسینی، علی؛ بولو، قاسم، «خدمات متنوع شرکتهای تأمین سرمایه در بازارهای مالی»، مجله بورس، شماره 62، 1386.
5. شمس‌اللهی، محسن، حقوق اوراق بهادار، قواعد حقوقی حاکم بر افشای اطلاعات در بازار اوراق بهادار، تهران، نشر میزان، 1399.
6. مافی، همایون؛ فلاح‌تفتی، زینب، «ساختار شرکتهای تأمین سرمایه و الزامات حقوقی حاکم بر آنها»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 94، 1395.
7. نوروزی، یعقوب؛ شمس‌اللهی، محسن، «ماهیت حقوقی تعهد پذیرهنویسی»، دو ماهنامه بررسی‌های بازرگانی، شماره 107، 1400.
ج) قوانین و مقررات
8. آیین‌نامه اجرایی قانون بازار مصوب 3/4/1384 هیأت وزیران؛
9. آیین‌نامه نحوه تأسیس و اداره مؤسسات اعتباری غیردولتی، مصوب 28/10/1393 هیأت وزیران؛
10. دستورالعمل استفاده از خدمات مشاور عرضه، مصوب 15/4/1387 هیأت مدیره سازمان بورس؛
11. دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران (شرکت سهامی عام)، مصوب 25/10/1388 هیأت مدیره سازمان بورس؛
12. دستورالعمل پذیرهنویسی و عرضه اولیه اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران مصوب 14/10/1395 هیأت مدیره سازمان بورس؛
13. دستورالعمل تأسیس و فعالیت سبدگردان، مصوب 29/8/1389 هیأت مدیره سازمان بورس؛
14. دستورالعمل تأسیس و فعالیت مشاور سرمایه گذاری، مصوب 4/3/1389 هیأت مدیره سازمان بورس؛
15. دستورالعمل ثبت و عرضه عمومی اوراق بهادار مصوب 25/10/ 1385 شورای عالی بورس؛
16. دستورالعمل حاکمیت شرکتی شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، مصوب 18/7/1401 هیأت مدیره سازمان بورس؛
17. دستورالعمل صدور مجوز تأسیس و فعالیت کارگزاری، مصوب 10/3/1400 هیأت مدیره سازمان بورس؛
18. دستورالعمل کنترل‌های داخلی ناشران پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، مصوب 16/2/1391 هیأت مدیره سازمان بورس؛
19. دستورالعمل مشاور پذیرش (اصلاحی)، مصوب 9/11/1387 هیأت مدیره سازمان بورس؛
20. دستورالعمل مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار مصوب 8/5/1386 شورای عالی سازمان بورس؛
21. ضوابط فعالیت شرکتهای تأمین سرمایه مصوب 15/5/1386 شورای عالی بورس؛
22. قانون بازار اوراق بهادار مصوب 1/9/1384؛
23. مصوبه مورخ 11/3/1394 هیأت مدیره سازمان بورس.
5-2. انگلیسی
A) Books
24. Coffee Jr. John C .Gatekeepers: The Professions and Corporate Governance, Oxford University Press, 2006.
25. Kraakman, Reinier, et. Al.The Anatomy of Corporate Law. A Comparative and Functional Approach, Oxford University Press, 2017.
B) Articles
26. Alon-Beck, Anat, et. Al."Investment Bankers as Underwriters: Barbarians or Gatekeepers? A Response to Brent Horton on Direct Listings",SMU Law Review Forum, Vol.73,2020.
27. Chatman, Carliss N."Myth of the Attorney Whistleblower".SMU Law Review,Vol.72, Issue.4,2019.
28. Coffee Jr. John C."The Acquiescent Gatekeeper: Reputational Intermediaries, Auditor Independence the Governance of Accounting",Columbia Law Working Paper, No.191, 2001.
29. Coffee Jr. John C."Gatekeeper Failure and Reform: The Challenge of Fashioning Relevant Reforms",Boston University Law Re view, Columbia Law & Economics Working Paper, Vol.84, No.237, 2004.
30. Coffee Jr. John C."What Caused Enron?: A Capsule Social and Economic History of the 1990's".Cornell Law Review, Vol.89, 2004.
31. Fisch, Jill E.; M. Rosen, Kenneth ."Is There a Role for Lawyers in Preventing Future Enrons?",Villanova Law Review, Vol.48, No.4,2003.
32. Fisch, Jill E; Sale, Hillary A."The Securities Analyst as Agent: Rethinking the Regulation of Analysts".Iowa Law Review, Faculty Scholarship at Penn Carey Law,2003.
33. Hopkins, Justin J. at. Al. "Corporate General Counsel and Financial Reporting Quality". Management Science,Vol.61, No.1,2015.
34. IOSCO Report. "Report on Analyst Conflicts of Interest",2003.
35. Kraakman, Reinier."Gatekeepers: The Anatomy of a Third-Party Enforcement Strategy", Journal of Law, Economics, and Organization,Vol.2, No.1, 1986.
36. Laby. Arthur B. Differentiating gatekeepers".Brook. J. Corp. Fin. & Com. L, Vol.1,2006.
37. Leyens, Patrick C."Intermediary Independence: Auditors, Financial Analysts and Rating Agencies".Journal of Corporate Law Studies, Vol.11,2011.
38. Macey, Jonathan R."Efficient Capital Markets, Corporate Disclosure, and Enron", Cornell Law Review, Vol.89, Issue.2, 2004.
39. Meier-Schatz, Christian J."Corporate Governance and Legal Rules A Transnational Look at Concepts and Problems of Internal Management Control", The Journal of Corporation Law, Vol.13, Issue. 2, 1988.
40. Oh, Peter B."Gatekeeping", Journal of Corporation Law, Vol.29, No.4,2004..
41. Payne, Jennifer."The Role of Gatekeepers",University of Oxford, Legal Research Paper Series, No.22,2014.
42. Rousseau, Stéphane, At. El."Lawyers as gatekeepers".Company Lawyers Independent by Design: An ECLA White Paper, Philippe Coen and Christophe Roquilly (eds), Paris, Lexis-Nexis, 2014.
43. Tuch, Andrew F."Multiple Gatekeepers",Virginia Law Review,Vol.96, No.7,2010.
C) Acts and Rules
44. Fair Disclosure, Regulation FD
45. FINRA Rules- 2241. Research Analysts and Research Reports
46. Investment Adviser Act of 1940
47. Regulation Analyst Certification(AC)
48. Sarbanes-Oxley Act of 2002
49. Securities Act Release No. 33-8185, 68 Fed. Reg. 6296 (Jan. 29, 2003) (codified at 17 C.F.R. part. 205)
50. Securities Act of 1933
51. Internal Control- Integrated Framework, Executive summary, Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission (COSO), 2013.
52. Management's Report on Internal Control over Financial Reporting and Certification of Disclosure in Exchange Act Periodic Reports, 2003.
53. NYSE Rule-Communications with the Public (Rules 471-474B)
D) Case
54. Billings v, Credit Suisse First Boston Ltd., 426 F.3d 130, 139 (2d Cir. 2005), At: cite case
