راهبردهای کاهش جمعیت کیفری زندان؛ مطالعه حقوق آمریکا و امکان کاربست راهبردها در نظام عدالت کیفری ایران
نوع مقاله : پژوهشی کیفی
نویسندگان
1
دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرمشناسی، گروه حقوق، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
2
استاد دانشگاه، گروه حقوق بشر در امور کیفری، عدالت کیفری/ترمیمی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
3
دانشیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی، دانشکده حقوق،دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
چکیده
امروزه سیاست کیفری قهرآمیز و مجازاتهای سخت و ارعابی، با ارفاق، تعدیل و انعطاف جایگزین شده‌اند. شاید علت حذف مجازات اعدام (به‌عنوان فرزند نامشروع حکومت‌های سلطنتی) و روی‌آوردن به مجازات سالب آزادی (حبس) را بتوان، نتیجه برآورده نشدن اهداف کیفر‌ها، فایده‌مندی و بازپروری بزهکار دانست. در بدو امر جایگزینی حبس با کیفرهای شدید بدنی، بسیار امیدوار‌کننده بود؛ اما استفاده نامطلوب از مجازات سالب آزادی، این امیدواری را به یأس تبدیل کرد. مطابق تحقیقات اداره سیاست کیفری و عدالت تا دسامبر 2021، قریب به 11.5 (یازده و نیم) میلیون نفر در سرتاسر جهان در زندان به سر می‌برند! از این‌رو، سیاست‌گذاران عدالت کیفری درصدد آن برآمدند تا راهبردها/سیاست‌هایی جهت کاهش جمعیت کیفری زندان ارائه نمایند. این امر موجب پیدایش راهبردهای نوینی در جوامع از جمله قانون گام اول آمریکا گردید. مقاله‌ی حاضر با روش توصیفی- تحلیلی درصدد واکاوی راهبردهای قانون موصوف و امکان‌سنجی کاربست آن در نظام حقوقی ایران برآمده است. نتایج تحقیق نشان داد که برخی راهبردهای این قانون از قبیل «سیستم ارزیابی خطر، بازپروری زندانیان، استفاده از تسهیلات بیشتر برای زندانیان، تبدیل وضعیت و سپری کردن دوران محکومیت خارج از زندان» متناسب با سیاستهای فعلی ایران می‌باشد و به کاربستن آن‌ها راهبرد مؤثری در کاهش جمعیت کیفری زندان تلقی می‌شوند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
منابع فارسی
1. آنسل، مارک (1396) دفاع اجتماعی، ترجمه محمد آشوری و علی حسین نجفی ابرندآبادی،چاپ پنجم، تهران، انتشارات گنج دانش
2. آلبرشت، هانس یورک(1395) تورم جمعیت زندان ها، چاپ اول،مرکز تحقیقات استراتژیک.
3. ..................................(1395) ازدحام در زندان ها، ترجمه حسین غلامی،چاپ اول،انتشارات میزان.
4. ابوذری، مهرنوش(1397) خانه اموات در پرتو جرمشناسی محکومان، مجوعه مقالات دانشنامه جرمشناسی محکومان به کوشش عباس شیری، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان.
5. ابراهیمی، شهرام(1397) چگونگی اجرای قواعد حداقل سازمان ملل درباره رفتار اصلاحی با زندانیان در حقوق داخلی، مجوعه مقالات دانشنامه جرمشناسی محکومان به کوشش عباس شیری، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان.
6. ................... (1394) کنگره های پنج ساله پیشگیری از جرم و عدالت کیفری سازمان ملل با تاکید بر رهیافت های کنگره سیزدهم،مطالعات پیشگیری از جرم، سال دهم شماره 36.
7. .....................(1401) پیشگیری از تکرار جرم از طریق هوش مصنوعی،مقتضیات ومحدودیت ها، آموزه های حقوق کیفری، دوره نوزدهم، شماره 23.
8. اجتنابی، مریم(1397) بررسی کیفری حبس و مجازات های جایگزین، تهران: انتشارات یزدان.
9. بهمنی، مجید؛ حاجی تبار فیروز جانی، حسن؛ احسانپور، رضا(1400)، مداخله بخش خصوصی در زندان در ایران وآمریکا ، مجله حقوق پزشکی، ویژه نامه نوآوری حقوقی.
10. بیگی، جمال؛ پورقهرمانی، بابک؛ شیریان نسل، مریم(1399) تورم جمعیت کیفری زندان‌ها و نقض مقررات بین‌المللی حقوق بشر؛ علت‌ها و راهبردها، مجله مطالعات بین المللی، شماره 27.
11. پاک نهاد،امیر (1388) سیاست جنایی ریسک مدار، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان
12. پورقهرمانی،بابک،کریم زاده بیاض(1398) تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، دوره 15 شماره 41
13. تی گالن، فرانسیس (1386) بحران زندان در آمریکا، ترجمه لیلا اکبری، مجله حقوقی گواه،1386، شماره 11
14. جفری ایان، راس؛ ریچاردز، استفن(1398) جرم شناسی محکومان، ترجمه هانیه هژبرالساداتی، چاپ اول، انتشارات میزان
15. حاجی ده آبادی، احمد (1388) اصلاح مجرمان در سیاست جنایی تقنینی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی (حقوق سابق)- دوره 39 شماره 3
16. خاقانی، مهدی(1390) امکان سنجی هم گرایی ترمیمی مجازات نظارت الکترونیکی با آموزه های سیاست جنایی اسلام، دو فصلنامه حقوق ارتباطات، شماره 1
17. صادقی، آزاده؛ غلامپور، مهدی(1400) ارزیابی طبقه بندی زندانیان، در نظام عدالت کیفری ایران با رویکردی تطبیقی، فصلنامه پژوهش های حقوق تطبیقی، دوره 25 شماره 2.
18. صیقل و دیگران، 1399: ریسک تکرار جرم در تعیین مجازاتهای اصلاح مدار در نظامهای عدالت کیفری ایران و آمریکا، دیدگاهای حقوق قضایی، دوره 25، شماره 92
19. رحیمی بروجردی، علیرضا(1385) خصوصی سازی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران.
20. رحمانیان، سعید (۱۳۹۰)، مطالعه تطبیقی نظارت الکترونیکی در حقوق کیفری ایران و آمریکا، پایان‌‌نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق (ع).
21. رسولی امیرحاجلو، اسحاق، ابراهیمی، شهرام(1401) چالشهای قضایی و اجرایی زندان زدایی در سیاست جنایی ایران، مجله حقوقی دادگستری، دوره 86، شماره 119.
22. داچک، هادی(1399)، مجازات های جایگزین حبس و تأثیر آن بر کاهش جمعیت کیفری زندان، پژوهش ملل، شماره 54.
23. شریفیان، حسن؛ اسلامی، رضا (1398)، جایگاه نهاد دادستانی در پرتو اصل تفکیک قوا (مطالعه موردی ایران و ایالات متحده آمریکا ، فصلنامه تحقیقات حقوقی.
24. عظیم زاده، شادی(1390) پایداری در بزهکاری، چاپ اول، انتشارات جنگل.
25. غلامی، حسین (1393) اصل حداقل بودن حقوق جزا، میزان چاپ اول.
26. ......................... (1396) کیفر شناسی، چاپ دوم، تهران، انتشارات میزان.
27. .......................(1385) عدالت ترمیمی، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت.
28. کونانی، سلمان(1396) جرمشناسی محکومین؛ چاپ اول، تهران، انتشارات مجد.
29. کیانی، سارا (1398) مدیریت جمعیت کیفری نظریه و رویه (چکیده مقالات) به کوشش نسرین مهرا، چاپ اول، انتشارات میزان
30. هافمن، دنیس(1382)قضاوت آمریکایی، ترجمه: عمادالدین باقی و محمد حسین باقی، چاپ اول، نشر سرایی.
31. مایکل تونری(1387)کیفرهای اجتماع محور در ایالت متحده آمریکا؛ ترجمه: مینا صدیق فر؛ مجله ی حقوق دادگستری، شماره 64.
32. میرشمس‌شهشهانی، مائده، آشوری، محمد(1386) مجموعه مقاله‌های همایش راهکارهای کاهش جمعیت کیفری زندان ، انتشارات میزان، نوبت 1.
33. محمد نسل، غلامرضا (1384) نظارت الکترونیکی بر بزهکاران ،فصلنامه دانش انتظامی، سال هفتم، شماره اول
34. موذن زادگان، حسنعلی(1401) بحران کرونا و دادرسی کیفری الکترونیکی، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه علام طباطبایی تهران.
35. نجفی ابرند آبادی، علی حسین(1386) مجازات های جامعه مدار؛ مجموعه مقالات راهکارهای کاهش جمعیت کیفری زندان، چاپ اول، انتشارات میزان.
36. نجفی ابرندآبادی، علی حسین (1388) کیفرشناسی نو، جرم شناسی نو، تازه های علوم جنایی (مجموعه مقالات)
37. نیازی، محسن؛ نظری، حامد؛ لشگری، مجتبی(1397) کاهش جمعیت کیفری در زندان ها، انتشارات آرون.
38. ولی پوری، غلامی(1400)عفو امتنانی در نظام عدالت کیفری حاکمیت اسلامی، فصل نامه جامعه شناسی سیاسی ایران، سال چهارم، شماره سوم.
39. ویلیام نیوبور، دیوید (2008) نظام عدالت کیفری و ساختار محاکم در آمریکا، ترجمه حمید رضا قراگوزلو، تهران، انتشارت مجد، چاپ اول
40. ویلهلم، دهان (1387) الغاء گرایی و کنترل جرم: تناقض در اصطلاحات، ترجمه حسین غلامی، پژوهش حقوق و سیاست ، شماره 24
41. ویلیامز، فرانک پی؛ ماری لین دی،مک شین(1395) نظریه های جرم شناسی، ترجمه حمید رضا ملک محمدی، چاپ ششم، تهران، انتشارات میزان
منابع لاتین
31- Andvig, E., Koffeld-Hamidane, S., Ausland, L. H., & Karlsson, B.(2020).,Inmates’ perceptions and experiences of how they were prepared for release from a Norwegian open prison. Nordic Journal of Criminology
32- Blumer,h (1962), society as symbolic interaction human behavior and social processes. University of California Press Berkelev LosAngeles London.
Burrell WD, Gable RS (2008) From B. F. Skinner to Spiderman to Martha Stewart: The past, present and future of electronic monitoring of offender. Probation Parole 46(Current Issues)
33- Crewe, B., & Ievins, A. (2019). The prison as a reinventive institution. Theoretical Criminology, 24, Article 4. https://doi.org/10.1177/1362480619841900
34- Hunter,Dan,Bagaric, Mirko, and Gabrielle Wolf, (2018)Technological Incarceration and the End of the Prison Crisis, 108 J. Crim. L. & Criminology 73
35- Kratcoski, P. C.,(2018) The Functions of Classification and Assessment Models in Correctional Treatment. In Correctional Counseling and Treatment
36- Long, J. S. (2020). Appropriate classification of prisoners: Balancing prison safety with the least restrictive placements of Ohio inmates [Doctoral dissertation, University of Cincinnati]. OhioLINK Electronic Theses and Dissertations Center.
37- Renzema M, Mayo-Wilson E (2005) Can electronic monitoring reduce crime for moderate to high-risk offenders? J Exp Criminol 1(2)
38- Springer, Cham. alsh, A., Wells, J., & Gann, S. M.,(2020) Assessment and Classification in Institutional Corrections. In Correctional Assessment, Casework, and Counseling (pp. 103-125). Springer, Cham
1. آنسل، مارک (1396) دفاع اجتماعی، ترجمه محمد آشوری و علی حسین نجفی ابرندآبادی،چاپ پنجم، تهران، انتشارات گنج دانش
2. آلبرشت، هانس یورک(1395) تورم جمعیت زندان ها، چاپ اول،مرکز تحقیقات استراتژیک.
3. ..................................(1395) ازدحام در زندان ها، ترجمه حسین غلامی،چاپ اول،انتشارات میزان.
4. ابوذری، مهرنوش(1397) خانه اموات در پرتو جرمشناسی محکومان، مجوعه مقالات دانشنامه جرمشناسی محکومان به کوشش عباس شیری، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان.
5. ابراهیمی، شهرام(1397) چگونگی اجرای قواعد حداقل سازمان ملل درباره رفتار اصلاحی با زندانیان در حقوق داخلی، مجوعه مقالات دانشنامه جرمشناسی محکومان به کوشش عباس شیری، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان.
6. ................... (1394) کنگره های پنج ساله پیشگیری از جرم و عدالت کیفری سازمان ملل با تاکید بر رهیافت های کنگره سیزدهم،مطالعات پیشگیری از جرم، سال دهم شماره 36.
7. .....................(1401) پیشگیری از تکرار جرم از طریق هوش مصنوعی،مقتضیات ومحدودیت ها، آموزه های حقوق کیفری، دوره نوزدهم، شماره 23.
8. اجتنابی، مریم(1397) بررسی کیفری حبس و مجازات های جایگزین، تهران: انتشارات یزدان.
9. بهمنی، مجید؛ حاجی تبار فیروز جانی، حسن؛ احسانپور، رضا(1400)، مداخله بخش خصوصی در زندان در ایران وآمریکا ، مجله حقوق پزشکی، ویژه نامه نوآوری حقوقی.
10. بیگی، جمال؛ پورقهرمانی، بابک؛ شیریان نسل، مریم(1399) تورم جمعیت کیفری زندان‌ها و نقض مقررات بین‌المللی حقوق بشر؛ علت‌ها و راهبردها، مجله مطالعات بین المللی، شماره 27.
11. پاک نهاد،امیر (1388) سیاست جنایی ریسک مدار، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان
12. پورقهرمانی،بابک،کریم زاده بیاض(1398) تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، دوره 15 شماره 41
13. تی گالن، فرانسیس (1386) بحران زندان در آمریکا، ترجمه لیلا اکبری، مجله حقوقی گواه،1386، شماره 11
14. جفری ایان، راس؛ ریچاردز، استفن(1398) جرم شناسی محکومان، ترجمه هانیه هژبرالساداتی، چاپ اول، انتشارات میزان
15. حاجی ده آبادی، احمد (1388) اصلاح مجرمان در سیاست جنایی تقنینی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی (حقوق سابق)- دوره 39 شماره 3
16. خاقانی، مهدی(1390) امکان سنجی هم گرایی ترمیمی مجازات نظارت الکترونیکی با آموزه های سیاست جنایی اسلام، دو فصلنامه حقوق ارتباطات، شماره 1
17. صادقی، آزاده؛ غلامپور، مهدی(1400) ارزیابی طبقه بندی زندانیان، در نظام عدالت کیفری ایران با رویکردی تطبیقی، فصلنامه پژوهش های حقوق تطبیقی، دوره 25 شماره 2.
18. صیقل و دیگران، 1399: ریسک تکرار جرم در تعیین مجازاتهای اصلاح مدار در نظامهای عدالت کیفری ایران و آمریکا، دیدگاهای حقوق قضایی، دوره 25، شماره 92
19. رحیمی بروجردی، علیرضا(1385) خصوصی سازی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران.
20. رحمانیان، سعید (۱۳۹۰)، مطالعه تطبیقی نظارت الکترونیکی در حقوق کیفری ایران و آمریکا، پایان‌‌نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق (ع).
21. رسولی امیرحاجلو، اسحاق، ابراهیمی، شهرام(1401) چالشهای قضایی و اجرایی زندان زدایی در سیاست جنایی ایران، مجله حقوقی دادگستری، دوره 86، شماره 119.
22. داچک، هادی(1399)، مجازات های جایگزین حبس و تأثیر آن بر کاهش جمعیت کیفری زندان، پژوهش ملل، شماره 54.
23. شریفیان، حسن؛ اسلامی، رضا (1398)، جایگاه نهاد دادستانی در پرتو اصل تفکیک قوا (مطالعه موردی ایران و ایالات متحده آمریکا ، فصلنامه تحقیقات حقوقی.
24. عظیم زاده، شادی(1390) پایداری در بزهکاری، چاپ اول، انتشارات جنگل.
25. غلامی، حسین (1393) اصل حداقل بودن حقوق جزا، میزان چاپ اول.
26. ......................... (1396) کیفر شناسی، چاپ دوم، تهران، انتشارات میزان.
27. .......................(1385) عدالت ترمیمی، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت.
28. کونانی، سلمان(1396) جرمشناسی محکومین؛ چاپ اول، تهران، انتشارات مجد.
29. کیانی، سارا (1398) مدیریت جمعیت کیفری نظریه و رویه (چکیده مقالات) به کوشش نسرین مهرا، چاپ اول، انتشارات میزان
30. هافمن، دنیس(1382)قضاوت آمریکایی، ترجمه: عمادالدین باقی و محمد حسین باقی، چاپ اول، نشر سرایی.
31. مایکل تونری(1387)کیفرهای اجتماع محور در ایالت متحده آمریکا؛ ترجمه: مینا صدیق فر؛ مجله ی حقوق دادگستری، شماره 64.
32. میرشمس‌شهشهانی، مائده، آشوری، محمد(1386) مجموعه مقاله‌های همایش راهکارهای کاهش جمعیت کیفری زندان ، انتشارات میزان، نوبت 1.
33. محمد نسل، غلامرضا (1384) نظارت الکترونیکی بر بزهکاران ،فصلنامه دانش انتظامی، سال هفتم، شماره اول
34. موذن زادگان، حسنعلی(1401) بحران کرونا و دادرسی کیفری الکترونیکی، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه علام طباطبایی تهران.
35. نجفی ابرند آبادی، علی حسین(1386) مجازات های جامعه مدار؛ مجموعه مقالات راهکارهای کاهش جمعیت کیفری زندان، چاپ اول، انتشارات میزان.
36. نجفی ابرندآبادی، علی حسین (1388) کیفرشناسی نو، جرم شناسی نو، تازه های علوم جنایی (مجموعه مقالات)
37. نیازی، محسن؛ نظری، حامد؛ لشگری، مجتبی(1397) کاهش جمعیت کیفری در زندان ها، انتشارات آرون.
38. ولی پوری، غلامی(1400)عفو امتنانی در نظام عدالت کیفری حاکمیت اسلامی، فصل نامه جامعه شناسی سیاسی ایران، سال چهارم، شماره سوم.
39. ویلیام نیوبور، دیوید (2008) نظام عدالت کیفری و ساختار محاکم در آمریکا، ترجمه حمید رضا قراگوزلو، تهران، انتشارت مجد، چاپ اول
40. ویلهلم، دهان (1387) الغاء گرایی و کنترل جرم: تناقض در اصطلاحات، ترجمه حسین غلامی، پژوهش حقوق و سیاست ، شماره 24
41. ویلیامز، فرانک پی؛ ماری لین دی،مک شین(1395) نظریه های جرم شناسی، ترجمه حمید رضا ملک محمدی، چاپ ششم، تهران، انتشارات میزان
منابع لاتین
31- Andvig, E., Koffeld-Hamidane, S., Ausland, L. H., & Karlsson, B.(2020).,Inmates’ perceptions and experiences of how they were prepared for release from a Norwegian open prison. Nordic Journal of Criminology
32- Blumer,h (1962), society as symbolic interaction human behavior and social processes. University of California Press Berkelev LosAngeles London.
Burrell WD, Gable RS (2008) From B. F. Skinner to Spiderman to Martha Stewart: The past, present and future of electronic monitoring of offender. Probation Parole 46(Current Issues)
33- Crewe, B., & Ievins, A. (2019). The prison as a reinventive institution. Theoretical Criminology, 24, Article 4. https://doi.org/10.1177/1362480619841900
34- Hunter,Dan,Bagaric, Mirko, and Gabrielle Wolf, (2018)Technological Incarceration and the End of the Prison Crisis, 108 J. Crim. L. & Criminology 73
35- Kratcoski, P. C.,(2018) The Functions of Classification and Assessment Models in Correctional Treatment. In Correctional Counseling and Treatment
36- Long, J. S. (2020). Appropriate classification of prisoners: Balancing prison safety with the least restrictive placements of Ohio inmates [Doctoral dissertation, University of Cincinnati]. OhioLINK Electronic Theses and Dissertations Center.
37- Renzema M, Mayo-Wilson E (2005) Can electronic monitoring reduce crime for moderate to high-risk offenders? J Exp Criminol 1(2)
38- Springer, Cham. alsh, A., Wells, J., & Gann, S. M.,(2020) Assessment and Classification in Institutional Corrections. In Correctional Assessment, Casework, and Counseling (pp. 103-125). Springer, Cham
