مطالعه تطبیقی الزامات حقوقی اسناد تجاری الکترونیک در پرتو کد متحد تجارت آمریکا، قانون نمونه آنسیترال راجع به سوابق الکترونیک قابل انتقال و قانون اسناد تجاری الکترونیک انگلستان: با تأکید بر اسناد حمل دریایی
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشیار، گروه حقوق تجارت بین‌الملل و حقوق مالکیت فکری و فضای مجازی، حقوق، شهید بهشتی، تهران، ایران
2
دانشجوی دکتری، حقوق تجارت و سرمایه‌گذاری بین‌المللی، حقوق، شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
اگرچه استفاده از فناوری اطلاعات در عرصه مراودات تجاری، خاصه در نوع بین‌المللی آن، مطلوبیت اقتصادی دارد؛ لکن نزد فعالان این عرصه، مقبولیت چندانی نیافته است. این گزاره، خاصه در خصوص جایگزین‌های الکترونیک آن دسته از اسناد تجاری کاغذی که به واسطه قابل تصرف بودنشان موجد آثار خاصی هستند، از جمله بارنامه و بیمه‌نامه دریایی نیز صادق است. از جمله دلایل چنین پدیده‌ای، آن است که جایگزین‌های مزبور، به واسطه فقدان الزامات خاص راجع به تشکیل آن‌ها و ضابطه‌مند نبودن رابطه میان «تصرف» و «اسناد تجاری الکترونیک»، نمی‌توانند کارویژه‌های هم‌زاد کاغذی خود را داشته باشند. بنابراین، لازم است از گذر وضع مقررات خاص، چنین مانعی از میان برداشته شود. از همین رو، مقاله حاضر با شیوه‌ای متمایز از دیگر پژوهش‌ها که صرفاً به بررسی جوانب حقوقی نوع خاصی از اسناد تجاری الکترونیک پرداخته‌اند و نیز با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، راهکارهای حقوقی موجود در خصوص چگونگی جاری ساختن کارکردهای اسناد تجاری کاغذی بر اسناد تجاری الکترونیک متناظر را مورد بررسی قرار داده که نتیجه این بررسی حاکی از وجود دو راهکار عمده دراین‌خصوص است: نخست، راهکار مبتنی بر تعیین الزامات تشکیل سند تجاری الکترونیک و معادل‌سازی نهاد «کنترل» اسناد تجاری الکترونیک با نهاد «تصرف» اسناد تجاری کاغذی و دوم، راهکار قابل تصرف دانستن اسناد تجاری الکترونیک در صورت مطابقت با الزامات معین است. در نهایت نیز نظر به فقدان الزامات خاص دراین‌خصوص در نظام حقوقی ایران، با مبنا قرار دادن راهکارها و الزاماتی که پیش‌تر مورد بررسی قرار گرفتند؛ چهارچوب مقرره‌ای مناسب جهت تصویب در نهاد تقنینی پیشنهاد شده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
6. منابع
1.6. منابع فارسی
الف) کتب
1. امامی، سید حسن (1391). حقوق مدنی، ج1، قم، انتشارات اسلامیه.
2. بناء نیاسری، ماشاءاله (1395). حقوق اعتبارات اسنادی (تجاری و تضمینی) ج1، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهردانش.
3. داراب‌پور، مهراب (1401). اصول و مبانی حقوق تجارت بین الملل (کتاب دوم) ، تهران، گنج دانش.
4. السان، مصطفی (1401). حقوق تجارت الکترونیکی، تهران، انتشارات سمت.
5. کاتوزیان، ناصر (1390). اموال و مالکیت، تهران، نشر میزان.
6. کاتوزیان، ناصر (1392). عقود معین، ج 4، تهران، شرکت سهامی انتشار.
7. کسلاو، پیویچ، بناء نیاسری ماشاءاله (مترجم) (1399). اسناد مالکیت در حمل‌ونقل دریایی کالا در حقوق انگلستان، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهردانش.
ب) مقالات
8. اربابی، مسعود، حاتمی پور، نوید (1396). «مطالعه تطبیقی کارکردها و نقش قراردادی بارنامه دریایی در حقوق ایران و انگلستان»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره 79، صص 123-145.
9. السان، مصطفی، امینی، وحید (1393). «مطالعه تطبیقی جایگزینی بارنامه کاغذی با بارنامه الکترونیکی دریایی»، پژوهش‌نامه بازرگانی، شماره 71، صص 35-64.
پ) قوانین و مقررات
10. قانون آیین دادرسی کیفری، مصوب 1394 با اصلاحات.
11. قانون تجارت الکترونیکی، مصوب مصوب 1382.
12. قانون دریایی ایران، مصوب 1343 با اصلاحات 1391.
13. قانون صدور چک، مصوب 1355 با اصلاحات و الحاقات.
2.6. منابع لاتین
A) Books
14. Bridge, Michael G., Gullifer, Louise, McMeel, Gerard, Low, Kelvin (2019). The law of personal property, London, Sweet & Maxwell.
15. Dunt, John (2012). International Cargo Insurance, London, Routledge.
16. Dunt, John (2015). Marine Cargo Insurance, London, Routledge.
17. Edward G. Hinkelman, Gilbert Mansergh (2022). A Short Course in International Trade Documentation, USA, World Tradw Press.
18. Goldby, Miriam (2019). Electronic Documents in Maritime Trade: Law and Practice, London, Oxford Publication.(15)
19. Gürses, Özlem (2023). Marine Insurance Law, London, Routledge.
20. Hare, Christopher , Neo, Dora (2021). Trade Finance Technology, Innovation And Documentary Credits, London, Oxford.
21. Hutchison, Andrew, Myburgh, Franziska (Edited) (2020). Research Handbook on International Commercial Contracts, London, Elgar Publication.
22. Pejović, Časlav (2020). Transport Documents in Carriage Of Goods by Sea International Law and Practice, London, Routledge.
23. Rostill, Luke (2021). Possession, Relative Title, and Ownership in English Law, London, Oxford University Press.
24. American Law Institute, National Conference of Commissioners on Uniform State Laws (NCCUSL) (2023). Uniform Commercial Code:, Eagan, Thomsonreuters.
B) Articles
25. Gabriel, Henry (2019). "The UNCITRAL Model Law on Electronic Transferable Records", Uniform Law Review, Vol. 24, pp. 261–280.
26. Goldby, Miriam, Yang, Weishi (2021). "Solving the Possession Problem: An Examination of the Law Commission’s Proposal on Electronic Trade Documents", Lloyd’s Maritime and Commercial Law Quarterly, pp. 605-627.
27. Guo, Yu (2017). "Functional Equivalence to A Piece of Paper: A Comment on The Uncitral Model Law on Electronic Transferable Records", International Commercial Law Issues, Vol. 2, pp. 1-40.
28. Pejović, Časlav , Lee, Unho (2021). "UNCITRAL Model Law on Electronic Transferable Records as a Potential Legal Regime for the Use of Electronic Bills of Lading", European Transport Law, Vol 57, pp. 13-32.
29. Winn, Jane (2011). "Electronic Chattel Paper: Invitation Accepted",Gonzaga L Rev, N. 46, pp. 407- 426.
C) Documents
30. Glodby, Miriam, (2023), The Electronic Trade Documents Act 2023 and the 2003 amendments to Article 7 of the Uniform Commercial Code: Do they do the same thing?, The American Maritime Law Association Carriage of Goods Committee Meeting, pp. 1-11. (27)
31. Goldby, Miriam (2023). The Use of Insurance Documents In International Trade – Enabling Digitalisation, NUS Law Working Paper, National University of Singapore. (28)
32. House of Lords (2023). Electronic Trade Documents Bill Explanatory Notes (ETDBEN).
33. Ioannou, Ilias (2023). Is Enabling Legislation Sufficient to Promote the Uptake of Electronic Paperless Trading Systems?, NUS Law Working Paper, National University of Singapore.
34. Law Commission (2022). Electronic trade documents.
35. The United Nations Center for Trade Faciliation and Electronic Business (UN/CEFACT) (2023). Whit paper on Transfer of Model Law on Electronic Transfarable Records- Compliant Titles.
36. United Nations Commission On International Trade Law (UNCITRAL) (2018). Explanatory Note to the UNCITRAL MLETR.
D) Acts
37. Electronic Trade Documents Act (2023)
38. Uniform Commercial Code (2003, 2022)
39. United Nations Commission on International Trade Law (UNCITRAL) (2017). UNCITRAL Model Law on Electronic Transferable Records (M LETR)
40. United Nations Commission on International Trade Law (UNCITRAL) (1996). UNCITRAL Model Law on Electronic Commerce (MLEC)
E) Cases
41. Lickbarrow v Mason (1787) 2 TR 63; 100 ER 35 availible at: https://vlex.co.uk/vid/lickbarrow-and-another-against-804895601
42. Peter J Stirling Ltd v Brinkman (Horticultural Service) UK Ltd [2020] CSOH 79 availible at: https://www.scotcourts.gov.uk/docs/default-source/cos-general-docs/pdf-docs-for opinions/2020csoh79.pdf?sfvrsn=0
43. Powell v McFarlane (1977) 38 P & CR 452. Availible at: https://elawresources.co.uk/Land/Powell-v-McFarlane.php
44. Promontoria (Oak) Ltd v Emanuel [2020] EWHC 104 (Ch) availible at: https://www.judiciary.uk/wp-content/uploads/2022/07/Promontoria-v-Emanuel-and-others-judgment.pdf
45. Your Response Ltd v Datateam Business Media Ltd [2014] EWCA Civ 281; [2015] QB 41. Availible at: https://uk.practicallaw.thomsonreuters.com/D0247711?transitionType=Default&con extData=(sc.Default)&firstPage=true
F) Thesis & Dissertations
46. Fosgaard, L. B (2023). The Transfer of Rights in a Digitalised Age, ph.d dissertation, Aalborg Universitetsforlag, Aalborg University.
1.6. منابع فارسی
الف) کتب
1. امامی، سید حسن (1391). حقوق مدنی، ج1، قم، انتشارات اسلامیه.
2. بناء نیاسری، ماشاءاله (1395). حقوق اعتبارات اسنادی (تجاری و تضمینی) ج1، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهردانش.
3. داراب‌پور، مهراب (1401). اصول و مبانی حقوق تجارت بین الملل (کتاب دوم) ، تهران، گنج دانش.
4. السان، مصطفی (1401). حقوق تجارت الکترونیکی، تهران، انتشارات سمت.
5. کاتوزیان، ناصر (1390). اموال و مالکیت، تهران، نشر میزان.
6. کاتوزیان، ناصر (1392). عقود معین، ج 4، تهران، شرکت سهامی انتشار.
7. کسلاو، پیویچ، بناء نیاسری ماشاءاله (مترجم) (1399). اسناد مالکیت در حمل‌ونقل دریایی کالا در حقوق انگلستان، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهردانش.
ب) مقالات
8. اربابی، مسعود، حاتمی پور، نوید (1396). «مطالعه تطبیقی کارکردها و نقش قراردادی بارنامه دریایی در حقوق ایران و انگلستان»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره 79، صص 123-145.
9. السان، مصطفی، امینی، وحید (1393). «مطالعه تطبیقی جایگزینی بارنامه کاغذی با بارنامه الکترونیکی دریایی»، پژوهش‌نامه بازرگانی، شماره 71، صص 35-64.
پ) قوانین و مقررات
10. قانون آیین دادرسی کیفری، مصوب 1394 با اصلاحات.
11. قانون تجارت الکترونیکی، مصوب مصوب 1382.
12. قانون دریایی ایران، مصوب 1343 با اصلاحات 1391.
13. قانون صدور چک، مصوب 1355 با اصلاحات و الحاقات.
2.6. منابع لاتین
A) Books
14. Bridge, Michael G., Gullifer, Louise, McMeel, Gerard, Low, Kelvin (2019). The law of personal property, London, Sweet & Maxwell.
15. Dunt, John (2012). International Cargo Insurance, London, Routledge.
16. Dunt, John (2015). Marine Cargo Insurance, London, Routledge.
17. Edward G. Hinkelman, Gilbert Mansergh (2022). A Short Course in International Trade Documentation, USA, World Tradw Press.
18. Goldby, Miriam (2019). Electronic Documents in Maritime Trade: Law and Practice, London, Oxford Publication.(15)
19. Gürses, Özlem (2023). Marine Insurance Law, London, Routledge.
20. Hare, Christopher , Neo, Dora (2021). Trade Finance Technology, Innovation And Documentary Credits, London, Oxford.
21. Hutchison, Andrew, Myburgh, Franziska (Edited) (2020). Research Handbook on International Commercial Contracts, London, Elgar Publication.
22. Pejović, Časlav (2020). Transport Documents in Carriage Of Goods by Sea International Law and Practice, London, Routledge.
23. Rostill, Luke (2021). Possession, Relative Title, and Ownership in English Law, London, Oxford University Press.
24. American Law Institute, National Conference of Commissioners on Uniform State Laws (NCCUSL) (2023). Uniform Commercial Code:, Eagan, Thomsonreuters.
B) Articles
25. Gabriel, Henry (2019). "The UNCITRAL Model Law on Electronic Transferable Records", Uniform Law Review, Vol. 24, pp. 261–280.
26. Goldby, Miriam, Yang, Weishi (2021). "Solving the Possession Problem: An Examination of the Law Commission’s Proposal on Electronic Trade Documents", Lloyd’s Maritime and Commercial Law Quarterly, pp. 605-627.
27. Guo, Yu (2017). "Functional Equivalence to A Piece of Paper: A Comment on The Uncitral Model Law on Electronic Transferable Records", International Commercial Law Issues, Vol. 2, pp. 1-40.
28. Pejović, Časlav , Lee, Unho (2021). "UNCITRAL Model Law on Electronic Transferable Records as a Potential Legal Regime for the Use of Electronic Bills of Lading", European Transport Law, Vol 57, pp. 13-32.
29. Winn, Jane (2011). "Electronic Chattel Paper: Invitation Accepted",Gonzaga L Rev, N. 46, pp. 407- 426.
C) Documents
30. Glodby, Miriam, (2023), The Electronic Trade Documents Act 2023 and the 2003 amendments to Article 7 of the Uniform Commercial Code: Do they do the same thing?, The American Maritime Law Association Carriage of Goods Committee Meeting, pp. 1-11. (27)
31. Goldby, Miriam (2023). The Use of Insurance Documents In International Trade – Enabling Digitalisation, NUS Law Working Paper, National University of Singapore. (28)
32. House of Lords (2023). Electronic Trade Documents Bill Explanatory Notes (ETDBEN).
33. Ioannou, Ilias (2023). Is Enabling Legislation Sufficient to Promote the Uptake of Electronic Paperless Trading Systems?, NUS Law Working Paper, National University of Singapore.
34. Law Commission (2022). Electronic trade documents.
35. The United Nations Center for Trade Faciliation and Electronic Business (UN/CEFACT) (2023). Whit paper on Transfer of Model Law on Electronic Transfarable Records- Compliant Titles.
36. United Nations Commission On International Trade Law (UNCITRAL) (2018). Explanatory Note to the UNCITRAL MLETR.
D) Acts
37. Electronic Trade Documents Act (2023)
38. Uniform Commercial Code (2003, 2022)
39. United Nations Commission on International Trade Law (UNCITRAL) (2017). UNCITRAL Model Law on Electronic Transferable Records (M LETR)
40. United Nations Commission on International Trade Law (UNCITRAL) (1996). UNCITRAL Model Law on Electronic Commerce (MLEC)
E) Cases
41. Lickbarrow v Mason (1787) 2 TR 63; 100 ER 35 availible at: https://vlex.co.uk/vid/lickbarrow-and-another-against-804895601
42. Peter J Stirling Ltd v Brinkman (Horticultural Service) UK Ltd [2020] CSOH 79 availible at: https://www.scotcourts.gov.uk/docs/default-source/cos-general-docs/pdf-docs-for opinions/2020csoh79.pdf?sfvrsn=0
43. Powell v McFarlane (1977) 38 P & CR 452. Availible at: https://elawresources.co.uk/Land/Powell-v-McFarlane.php
44. Promontoria (Oak) Ltd v Emanuel [2020] EWHC 104 (Ch) availible at: https://www.judiciary.uk/wp-content/uploads/2022/07/Promontoria-v-Emanuel-and-others-judgment.pdf
45. Your Response Ltd v Datateam Business Media Ltd [2014] EWCA Civ 281; [2015] QB 41. Availible at: https://uk.practicallaw.thomsonreuters.com/D0247711?transitionType=Default&con extData=(sc.Default)&firstPage=true
F) Thesis & Dissertations
46. Fosgaard, L. B (2023). The Transfer of Rights in a Digitalised Age, ph.d dissertation, Aalborg Universitetsforlag, Aalborg University.
