هم‌زیستی عقود پایه و تبعی در فرض انتقال دین؛ مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و فرانسه
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسنده
استاد گروه حقوق مالکیت فکری، دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
قرارداد انتقال دین، قراردادی است تبعی که از بسیاری جهات، پیوسته و گاهی تابع عقد اصلی است. طلبکار به عنوان یک طرف این قرارداد قاعدتاً زمانی به این امر رضایت می‌دهد که بداند این روش خطر عدم اجرای تعهد را کاهش می‌دهد. پرسشی که پیش می‌آید این است که انتقال ارادی دین قراردادی در بقا یا آثار قرارداد اولیه که منشأ دین مورد انتقال بوده است، چه تأثیری دارد؟ در حقوق ایران هرچند این امر از جانب مدیون اصلی در مقابل طلبکار، وفای به عهد محسوب می‌شود، ممکن است هرگز به دریافت عملی طلب توسط طلبکار منتهی نشود. با وجود انتقال دین، سایر مفاد و شروط قرارداد اصلی پابرجا می‌مانند. گاهی انتقال دین موجب سقوط برخی از حقوق مانند حق حبس طرفین یا خیار ذی‌نفع، می‌گردد. اصل بر وفای به عهد بودن انتقال دین، از جانب مدیون در مقابل طلبکار است؛ بنابراین، همان گونه که وفای به عهد نسبت به همه یا برخی از تعهدات ناشی از قرارداد موجب انحلال آن نمی‌شود، انتقال تعهدات قراردادی نیز چنین اثری در پی ندارد. با وجود این، گاهی انتقال ارادی دین قراردادی تغییر وضعیت طرفین قرارداد از حیث حقوق و تعهدات و تقدم و تأخر اجرای آن‌ها را موجب می‌شود. بقا و انحلال عقد منشأ دین نیز بر حقوق و تعهدات و حتی بقای عقد ناقل دین مؤثر است. در حقوق فرانسه، نهاد انتقال دین به تبعیت از حقوق سایر کشورهای اروپایی به ویژه آلمان به تازگی و از سال 2016، وارد نظام قانون مدنی آن کشور شده است. با وجود پذیرش این نهاد، نه خود انتقال دین به مفهوم واقعی (جز در موارد استثنا) رخ می‌دهد و نه به تبع آن، هیچ یک از آثار این امر در قرارداد پایه، دیده می‌شود مگر در فرض تصریح طرفین قرارداد انتقال دین. این مقاله با روشی تحلیلی و توصیفی این موارد را بررسی می‌کند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
منابع
منابع فارسی
الف) کتاب ها
1. امامی، حسن (1384). حقوق مدنی،جلد دوم، چاپ هجدهم،تهران، اسلامیه.
2. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1378). حقوق مدنی: رهن و صلح، چاپ سوم، تهران، گنج دانش.
3. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1393). ضمان عقدی در حقوق مدنی، چاپ دوم، تهران، گنج دانش.
4. دمرچیلی، محمد؛ حاتمی، علی؛ قرائی، محسن (1390)، قانون تجارت در نظم حقوقی کنونی، چاپ چهاردهم، تهران، دادستان.
5. شهیدی، مهدی (1373)، سقوط تعهدات، چاپ سوم، انتشارات کانون وکلای دادگستری
6. کاتوزیان، ناصر (1370). حقوق مدنی – ایقاع، چاپ اول، تهران، انتشارات یلدا.
7. کاتوزیان، ناصر (1387). اعمال حقوقی قرارداد-ایقاع، چاپ سیزدهم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
8. کاتوزیان، ناصر (1392). عقود معین، جلد چهارم، چاپ هفتم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
9. کاتوزیان، ناصر (1393). نظریه عمومی تعهدات، چاپ هفتم، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
10. گندمکار، رضا حسین (1384). مسئولیت تضامنی قراردادی، چاپ اول، قم، انتشارات دانشگاه قم.
ب) مقالات
11. جعفری خسروآبادی، نصرالله؛ سرمدی، پگاه، (1392). “ بررسی تاثیر تغییر تعهدات اصلی بر عقود تبعی” . فصلنامه پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، سال نهم، شماره 32، صص 55-78، در https://meybod.ac.ir/userfiles/article/7214.pdf
12. سکوتی نسیمی، رضا؛ غریبی، علی؛ جاوید، علی (1399). “تاثیر انتقال تعهد اصلی بر عقود تبعی آن در حقوق ایران و فرانسه “. فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال هفتم، شماره 4، صص 67 – 88، 10.22091/CSIW.2021.5406.1830 DOI:.
13. کاظمی، محمود (1389)." اثر انحلال قرارداد منشأ دین بر عقد حواله (گفتاری درباره ماده 733 قانون مدنی) ". فصلنامه مدرس علوم انسانی – پژوش های حقوق تطبیقی، دوره 14، شماره 4، صص 143-167، در https://clr.modares.ac.ir/article-20-1053-fa.html
منابع فرانسوی
A) Books
14. Amélié, Dionisi – Peyrusse (2008). Droit Civile, Tome 2, Les obligations, editions du CNFPT, Paris.
15. Cornu, Gerard (2018). Vocabulaire Juridique, 12 edition, Puf, Paris.
16. Malaurie, Philippe, Aynes, Laurent, Stoffel – Munck, Philippe (2016). Droits des obligations, 8 ed., LGDJ, Paris.
17. Mazeaud, Henri et léon, Mazeaud, Jean, Chabas, François (1998). Leçons de droit Civil, obligations, Théorique générale, Montchrestien, Paris.
18. Porchy – Simon, Stephanie (2016). Droit Civil 2e annee, Les obilgations, 6 ed., DALLOZ, Paris.
19. Terré , Francois, Simler, Philippe, Lequette, Yves, Chenede, Francois (2019). Droit Civvil, Les obligation, 13 ed., DALLOZ, Paris.
B) Articles
20. Clotilde, Aubry de Maromont (2020). Penser la fonction sociale du transfert d’obligation, Revue de la Recherche Juridique - Droit prospectif, 182, pp.817-831, hal-03323164f
C) Thesis
21. Paquat, Mathias (2020). Le cession des contrats, Faculté de droit et de criminology, Université Cathollique de Louvain, http://hdl.handle.net/2078.1/thesis:25853
22. Sakellari, Eirini (2019). L'efficacité du plan de cession en droit français et en droit grec, Thèse de doctorat de l'Université de Lyon, France.
منابع فارسی
الف) کتاب ها
1. امامی، حسن (1384). حقوق مدنی،جلد دوم، چاپ هجدهم،تهران، اسلامیه.
2. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1378). حقوق مدنی: رهن و صلح، چاپ سوم، تهران، گنج دانش.
3. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1393). ضمان عقدی در حقوق مدنی، چاپ دوم، تهران، گنج دانش.
4. دمرچیلی، محمد؛ حاتمی، علی؛ قرائی، محسن (1390)، قانون تجارت در نظم حقوقی کنونی، چاپ چهاردهم، تهران، دادستان.
5. شهیدی، مهدی (1373)، سقوط تعهدات، چاپ سوم، انتشارات کانون وکلای دادگستری
6. کاتوزیان، ناصر (1370). حقوق مدنی – ایقاع، چاپ اول، تهران، انتشارات یلدا.
7. کاتوزیان، ناصر (1387). اعمال حقوقی قرارداد-ایقاع، چاپ سیزدهم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
8. کاتوزیان، ناصر (1392). عقود معین، جلد چهارم، چاپ هفتم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
9. کاتوزیان، ناصر (1393). نظریه عمومی تعهدات، چاپ هفتم، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
10. گندمکار، رضا حسین (1384). مسئولیت تضامنی قراردادی، چاپ اول، قم، انتشارات دانشگاه قم.
ب) مقالات
11. جعفری خسروآبادی، نصرالله؛ سرمدی، پگاه، (1392). “ بررسی تاثیر تغییر تعهدات اصلی بر عقود تبعی” . فصلنامه پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، سال نهم، شماره 32، صص 55-78، در https://meybod.ac.ir/userfiles/article/7214.pdf
12. سکوتی نسیمی، رضا؛ غریبی، علی؛ جاوید، علی (1399). “تاثیر انتقال تعهد اصلی بر عقود تبعی آن در حقوق ایران و فرانسه “. فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال هفتم، شماره 4، صص 67 – 88، 10.22091/CSIW.2021.5406.1830 DOI:.
13. کاظمی، محمود (1389)." اثر انحلال قرارداد منشأ دین بر عقد حواله (گفتاری درباره ماده 733 قانون مدنی) ". فصلنامه مدرس علوم انسانی – پژوش های حقوق تطبیقی، دوره 14، شماره 4، صص 143-167، در https://clr.modares.ac.ir/article-20-1053-fa.html
منابع فرانسوی
A) Books
14. Amélié, Dionisi – Peyrusse (2008). Droit Civile, Tome 2, Les obligations, editions du CNFPT, Paris.
15. Cornu, Gerard (2018). Vocabulaire Juridique, 12 edition, Puf, Paris.
16. Malaurie, Philippe, Aynes, Laurent, Stoffel – Munck, Philippe (2016). Droits des obligations, 8 ed., LGDJ, Paris.
17. Mazeaud, Henri et léon, Mazeaud, Jean, Chabas, François (1998). Leçons de droit Civil, obligations, Théorique générale, Montchrestien, Paris.
18. Porchy – Simon, Stephanie (2016). Droit Civil 2e annee, Les obilgations, 6 ed., DALLOZ, Paris.
19. Terré , Francois, Simler, Philippe, Lequette, Yves, Chenede, Francois (2019). Droit Civvil, Les obligation, 13 ed., DALLOZ, Paris.
B) Articles
20. Clotilde, Aubry de Maromont (2020). Penser la fonction sociale du transfert d’obligation, Revue de la Recherche Juridique - Droit prospectif, 182, pp.817-831, hal-03323164f
C) Thesis
21. Paquat, Mathias (2020). Le cession des contrats, Faculté de droit et de criminology, Université Cathollique de Louvain, http://hdl.handle.net/2078.1/thesis:25853
22. Sakellari, Eirini (2019). L'efficacité du plan de cession en droit français et en droit grec, Thèse de doctorat de l'Université de Lyon, France.
