رویکرد دیوان دعاوی ایران – ایالات متحده به تفسیر بند 9 بیانیه عمومی الجزایر: درس‌هایی برای آینده
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
استادیار گروه حقوق، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2
عضو هیأت علمی پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی (سازمان سمت)
3
استادیار گروه حقوق بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
چکیده
ایالات متحده به موجب بند 9 «بیانیه دولت جمهوری دموکراتیک الجزایر» (یا همان بیانیه کلی یا عمومی)، متعهد به فراهم آوردن ترتیبات انتقال اموال ایران به ایران است. دیوان دعاوی ایران - ایالات متحده این بند از بیانیه را در آراء جزئی به شماره‌های 529، 601، 604 و 382 تفسیر نموده است. دیوان در مجموع با تفسیر اصطلاح «اموال ایران» در رأی جزئی شماره 529، 601 و 604 اموالی را داخل در این مفهوم دانست که به طور عینی و منحصراً در مالکیت ایران باشند. برای تعیین ضابطه مالکیت، دیوان قانون متحدالشکل تجارت ایالات متحده را ملاک عمل دانست که به موجب آن انتقال مالکیت به عنوان قاعده کلی، علاوه بر انعقاد قرارداد منوط به تحویل مورد معامله به خریدار یا مشتری است. با این تفسیر، دیوان در رأی جزئی شماره 604 در بسیاری از موارد اظهار داشت که به دلیل عدم انتقال حق مالکیت اموال موضوع اختلاف به ایران، تعهد ایالات متحده نسبت به انتقال آن‌ها به ایران قابل اجرا نشده است.
با عنایت به قرابت موضوعی پرونده ب 61 با پرونده الف 15 (دو: الف) که مرحله دوم آن نیازمند صدور رأی است، در فرض قابلیت اعمال یافتههای رأی جزئی شماره 604 در اتخاذ تصمیم در پرونده ب 61، پاسخ به این پرسش اهمیت پیدا میکند که برای ممانعت از این امر چه تمهیدی میتوان اندیشید؟
با عنایت به قرابت موضوعی پرونده ب 61 با پرونده الف 15 (دو: الف) که مرحله دوم آن نیازمند صدور رأی است، در فرض قابلیت اعمال یافتههای رأی جزئی شماره 604 در اتخاذ تصمیم در پرونده ب 61، پاسخ به این پرسش اهمیت پیدا میکند که برای ممانعت از این امر چه تمهیدی میتوان اندیشید؟
کلیدواژه‌ها
موضوعات
امیدی فرد, محمد و ضیائی, سیدیاسر (1402). «ماهیت حقوقی قراردادهای فروش تسلیحات بین ایران و آمریکا»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دور 54، شماره 1، صص282-263.
امیدی فرد، محمد و ضیایی، سید یاسر (1403). «گسست در رویۀ دیوان داوری دعاوی ایران-آمریکا: رویۀ دیوان در پروندۀ اموال غیرنظامی ایران»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی.
عرب چادگانی، رضا (1399). «قانون حاکم و تأثیر آن بر پرونده فروش نظامی خارجی (FMS) در دیوان دعاوی ایران و ایالات متحده»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 50 شماره 4، صص 1662-1643.
علومی یزدی، حمیدرضا (1389). «احراز تعهد ضمنی در معاهدات بین المللی: بازخوانی دو رای دیوان داوری دعاوی ایران – ایالات متحده»، پژوهش حقوق عمومی، دوره 13 شماره 33، 218-202.
مافی، همایون (1387). «تحلیلی بر عملکرد دیوان داوری دعاوی ایران-آمریکا»، پژوهش حقوق و سیاست، سال دهم، شماره 24، صص 220-176.
مافی، همایون و حسین تاری، (1394). «اعتبار امر مختوم آرای داوری در حقوق ایران و آمریکا»، پژوهش حقوق تطبیقی، 19: 172-149.
مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری (1363). «اسناد بیانیه‌های الجزایر»، مجله حقوقی بین‌المللی، دوره 1، شماره 1، صص 289-235.
مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری (1364). «اسناد بیانیه‌های الجزایر»، مجله حقوقی بین‌المللی، دوره 2، شماره 2، صص 307-245.
منصوریان، ناصر علی (1380)، «دیوان داوری دعاوی ایران - امریکا مظهر برخورد دو تمدن در عرصه حقوقی»، پژوهش حقوق و سیاست، شماره 5، صص 174-144.
نساری، الناز و سیدقاسم زمانی (1397)، «سلب مالکیت زیست محیطی در رویه داوری سرمایه‌گذاری خارجی»، پژوهش حقوق تطبیقی، 22: 136-105.
انگلیسی
IUCST, 2011, Decision (Decision No. DEC 135-A3/A8/A9/A14/B61-FT) - 1 July 2011.
IUCST, 2009, Islamic Republic of Iran v the Unites States, Award No. 601-A3/A8/A9/A14/B61-FT.
IUCST, 1988, Islamic Republic of Iran v the Unites States, Award No. 382-B1-FI.
IUCST, 2020, Islamic Republic of Iran v the Unites States, Award No. 604-A15 (II:A)/A26 (IV)/B43-FT.
IUCST, 1992, Islamic Republic of Iran v the Unites States, Award No. 529-A15(II:A and II:B)-FT.
Michael Ottolenghi, M, 2010, "Islamic Republic of Iran v. United States: Case Nos. A3, A8, A9, A14, and B61," American Journal of International Law, Volume 104, No. 3, pp. 474-480
Aldrich, George (1996). The Jurisprudence of the Iran-United States Claims Tribunal, Oxford, Clarendon Press.
Hepburn, J, 2018, Domestic Law in International Adjudication, Max Planck Encyclopedias of International Law. Available at: https://opil.ouplaw.com/display/10.1093/law-mpeipro/e3132.013.3132/law-mpeipro-e3132. (Last visted December 20, 2024).
Dodge, W., 2006, Res judicata, Max Planck Encyclopedias of International Law. Available at: https://opil.ouplaw.com/display/10.1093/law:epil/9780199231690/law-9780199231690-e1670?prd=MPIL (Last visited December 20, 2024).
IUSCT, 2020, Award No. 604-A15 (II:A)/A26 (IV)/B43-FT, Partially Dissenting Opinion of Judge Bruno Simma on the Meaning of the Term "Iranian Properties", para 5.
The US Supreme Court, 2009, Ministry of Defense and Support for Armed Forces of Islamic Republic of Iran v. Elahi, Opinion of Kennedy, J., p 2. Available at: https://www.law.cornell.edu/supct/pdf/07-615P.ZX (Last visited December 18, 2024).
Brower, Charles (1988), The Iran - United States Claims Tribunal, Martinus Nijhoff; 1st edition.
Charlotin, Damien (2019) “A Data Analysis of the Iran–US Claims Tribunal’s Jurisprudence—Lessons for International Dispute-Settlement Today”, Journal of International Dispute Settlement, Vol. 10, Issue 3, pp 443–471.
امیدی فرد، محمد و ضیایی، سید یاسر (1403). «گسست در رویۀ دیوان داوری دعاوی ایران-آمریکا: رویۀ دیوان در پروندۀ اموال غیرنظامی ایران»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی.
عرب چادگانی، رضا (1399). «قانون حاکم و تأثیر آن بر پرونده فروش نظامی خارجی (FMS) در دیوان دعاوی ایران و ایالات متحده»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 50 شماره 4، صص 1662-1643.
علومی یزدی، حمیدرضا (1389). «احراز تعهد ضمنی در معاهدات بین المللی: بازخوانی دو رای دیوان داوری دعاوی ایران – ایالات متحده»، پژوهش حقوق عمومی، دوره 13 شماره 33، 218-202.
مافی، همایون (1387). «تحلیلی بر عملکرد دیوان داوری دعاوی ایران-آمریکا»، پژوهش حقوق و سیاست، سال دهم، شماره 24، صص 220-176.
مافی، همایون و حسین تاری، (1394). «اعتبار امر مختوم آرای داوری در حقوق ایران و آمریکا»، پژوهش حقوق تطبیقی، 19: 172-149.
مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری (1363). «اسناد بیانیه‌های الجزایر»، مجله حقوقی بین‌المللی، دوره 1، شماره 1، صص 289-235.
مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری (1364). «اسناد بیانیه‌های الجزایر»، مجله حقوقی بین‌المللی، دوره 2، شماره 2، صص 307-245.
منصوریان، ناصر علی (1380)، «دیوان داوری دعاوی ایران - امریکا مظهر برخورد دو تمدن در عرصه حقوقی»، پژوهش حقوق و سیاست، شماره 5، صص 174-144.
نساری، الناز و سیدقاسم زمانی (1397)، «سلب مالکیت زیست محیطی در رویه داوری سرمایه‌گذاری خارجی»، پژوهش حقوق تطبیقی، 22: 136-105.
انگلیسی
IUCST, 2011, Decision (Decision No. DEC 135-A3/A8/A9/A14/B61-FT) - 1 July 2011.
IUCST, 2009, Islamic Republic of Iran v the Unites States, Award No. 601-A3/A8/A9/A14/B61-FT.
IUCST, 1988, Islamic Republic of Iran v the Unites States, Award No. 382-B1-FI.
IUCST, 2020, Islamic Republic of Iran v the Unites States, Award No. 604-A15 (II:A)/A26 (IV)/B43-FT.
IUCST, 1992, Islamic Republic of Iran v the Unites States, Award No. 529-A15(II:A and II:B)-FT.
Michael Ottolenghi, M, 2010, "Islamic Republic of Iran v. United States: Case Nos. A3, A8, A9, A14, and B61," American Journal of International Law, Volume 104, No. 3, pp. 474-480
Aldrich, George (1996). The Jurisprudence of the Iran-United States Claims Tribunal, Oxford, Clarendon Press.
Hepburn, J, 2018, Domestic Law in International Adjudication, Max Planck Encyclopedias of International Law. Available at: https://opil.ouplaw.com/display/10.1093/law-mpeipro/e3132.013.3132/law-mpeipro-e3132. (Last visted December 20, 2024).
Dodge, W., 2006, Res judicata, Max Planck Encyclopedias of International Law. Available at: https://opil.ouplaw.com/display/10.1093/law:epil/9780199231690/law-9780199231690-e1670?prd=MPIL (Last visited December 20, 2024).
IUSCT, 2020, Award No. 604-A15 (II:A)/A26 (IV)/B43-FT, Partially Dissenting Opinion of Judge Bruno Simma on the Meaning of the Term "Iranian Properties", para 5.
The US Supreme Court, 2009, Ministry of Defense and Support for Armed Forces of Islamic Republic of Iran v. Elahi, Opinion of Kennedy, J., p 2. Available at: https://www.law.cornell.edu/supct/pdf/07-615P.ZX (Last visited December 18, 2024).
Brower, Charles (1988), The Iran - United States Claims Tribunal, Martinus Nijhoff; 1st edition.
Charlotin, Damien (2019) “A Data Analysis of the Iran–US Claims Tribunal’s Jurisprudence—Lessons for International Dispute-Settlement Today”, Journal of International Dispute Settlement, Vol. 10, Issue 3, pp 443–471.
