مطالعه تطبیقی جهات محدودیت داوری در ورشکستگی در حقوق ایران و آمریکا

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2 دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3 استاد حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
قانونگذار ایران در ماده‌ 496 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی، ارجاع دعوی ورشکستگی به داوری را ممنوع کرده است. این ممنوعیت در حقوق آمریکا با شناخت صلاحیت انحصاری برای دادگاه‌های ویژه جهت رسیدگی به اصل ورشکستگی در بخش 157 از فصل 28 قانون ورشکستگی آمریکا (آیین دادرسی) ایجاد شده است. از آن‌جا که بحران‌های اقتصادی سال‌های اخیر، ورشکستگی روز‌افزون اشخاص و شرکت‌های تجاری را در پی داشته است، منع فوق دسته‌ای بزرگ از دعاوی تجاری را از شمول دعاوی داوری‌پذیر خارج می‌کند. محرومیت از مزایای فراوان داوری تنها درصورتی پذیرفتنی است که مطالعه‌ جهات وضع محدودیت مذکور، انحصار رسیدگی در دادگاه‌های ملی را موجه گرداند. درخصوص دامنه‌ این ممنوعیت در حقوق هردو کشور ابهام وجود دارد. تعیین این محدوده نیز، تنها در گرو شناخت جهات وضع مواد مذکور است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در هردو کشور علاوه بر نظم عمومی،‌ تفاوت میان اهداف قانون ورشکستگی و داوری مهم‌ترین جهات این محدودیت بوده و این تفاوت از چنان اهمیتی برخوردار است که مانع از آشتی‌پذیری داوری و ورشکستگی می­شود. این ممنوعیت در حقوق ایران اصل ورشکستگی و مسائل خالص آن مانند تعیین مدیر تصفیه و عضو ناظر، تصدیق مطالبات بستانکاران و ... را در برمی‌گیرد. در حقوق آمریکا نیز تنها مسائل اساسی ورشکستگی قابل ارجاع به داوری نیست و مسائل غیر‌اساسی مشمول اصل داوری‌پذیری می‌شود. از این رو، پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و تطبیقی به مطالعه جهات محدودیت داوری در ورشکستگی در حقوق ایران و آمریکا می‌پردازد.
کلیدواژه‌ها

منابع
فارسی
کتاب
1. ارفع‌نیا، بهشید، حقوق بین‌الملل خصوصی، جلد 2، (تهران، انتشارات بهتاب، چاپ اول، 1389).
2. اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت ورشکستگی و تصفیه امور ورشکسته، (تهران، سمت، چاپ چهاردهم، 1390).
3. جنیدی، لعیا، قانون حاکم در داوری های تجاری بین المللی، نشر دادگستر، تهران، 1376
4. دی ام لیو، جولیان؛ ای میستلیس، لوکاس؛ ام کرول، استفان، داوری تجاری بین‌المللی تطبیقی، مترجم: حبیبی مجنده، محمد، (قم، انتشارات دانشگاه مفید، چاپ اول، 1391).
5. سیدی، جواد، درآمدی بر قابلیت ارجاع در داوری‌های تجاری بین‌المللی، (تهران، انتشارات جنگل، جاودانه، چاپ اول، 1392).
6. شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، دوره پیشرفته، (تهران، انتشارات دراک، جلد نخست، چاپ 27، 1391).
7. صفایی، حسین؛ قاسم‌زاده، مرتضی، حقوق مدنی اشخاص و محجورین، (تهران، انتشارات سمت، چاپ شانزدهم، 1389).
8. کاتوزیان، ناصر، اعمال حقوقی، (تهران، بنیاد حقوقی کاتوزیان، چاپ هفتم، 1391).
9. کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها، جلد 1، (تهران، بنیاد حقوقی کاتوزیان، چاپ دوازدهم، 1393).
10. کاربونیه، حقوق مدنی، جلد4، شماره 32.
11. کاویانی، کوروش، (1391)، حقوق ورشکستگی، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان.
مقاله
1. الماسی، گلاویژ؛ شیخ‌محمدی، مرضیه، «داوری‌پذیری ورشکستگی در حقوق ایران»، باشگاه پژوهش‌گران جوان و نخبگان واحد شوشتر، همایش ملی جایگاه داوری در حل اختلافات، 1395).
2. ایرانشاهی، علیرضا، «بررسی معیار نظم عمومی در نظارت قضایی بر رای داوری تجاری بین‌المللی»، مجله حقوق بین‌الملل، شماره 44، 1390).
3. حدادی، مهدی، «مفهوم و کارکرد نظم عمومی در حقوق بین‌الملل با نظام‌های حقوق ملی»، حقوق خصوصی، شماره 16، 1389).
4. شهبازی‌نیا، مرتضی، و همکاران، «مفهوم نظم عمومی در حقوق بین‌الملل خصوصی و جایگاه آن در داوری تجاری بین‌المللی»، فصلنامه حقوق، دوره 43، شماره 1، 1392.
5. شهبازی‌نیا، مرتضی؛ بازگیر، سعید، «نظم عمومی و نقش آن بر امور شکلی داوری»، تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، شماره 23، 1394.
6. شیروی، عبدالحسین، «تقاضای اجرای قرارداد، توسط ذینفع ثالث در حقوق کامن لو با تاکید بر حقوق انگلستان، امریکا و استرالیا»، پژوهشنامه اندیشه‌های حقوقی، شماره هشتم، 1384.
7. صادقی، محسن، «مفهوم و اعمال نظم عمومی در مراجع قضایی و شبه قضایی و جلوه‌های نوین آن»، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 68، 1384.
8. عیسائی تفرشی، محمد؛ شهبازی نیا، مرتضی؛ رمضانی آکردی؛ حبیب. «قاعده تعلیق یا توقف خودبخودی ورشکسته(مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و آمریکا)»، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، سال چهارم، شماره دوازدهم، پائیز 1394.
9. کریمی، عباس؛ پرتو، حمیدرضا، «داوری‌پذیری دعاوی مربوط به اموال عمومی و دولتی»، فصلنامه پژوهش حقوق، شماره 36، 1391.
10. هولتزمن، هوارد ام، «داوری در ایالات متحده آمریکا»، مترجم: قاسمی، علی، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، 1381، شماره 25.
11. گزارش نشست نقد رأی، طرف دعوی رشکستگی «نقد رویه‌ی دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران»، فصلنامه رأی: مطالعات آرای قضایی، شماره 9، زمستان 1393.
12. ورمزیار، محمد(1388)، «اداره موقت شرکت های تجاری متوقف(مطالعه تطبیقی در حقوق انگلیس و ایران)» رساله‌ی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تربیت مدرس، استاد راهنما: محمد عیسائی تفرشی.
English
jornals
1. Carbonneau, T. E., & Janson, F. (1994). Cartesian logic and frontier politics: French and American concepts of arbitrability. Tul. J. Int'l & Comp. L., 2.
2. Kanowitz, L. (1986). Alternative Dispute Resolution and the Public Interest: The Arbitration Experience. Hastings LJ, 38.
3. Katsoris, C. N. (1987). Securities Arbitration After McMahon. Fordham Urb. LJ, 16.
4. Kirgis, P. F. (2009). Arbitration, Bankruptcy, and Public Policy: A Contractarian Analysis. Am. Bankr. Inst. L. Rev., 17.
5. Park, W. W. (1988). National Law and Commercial Justice: Safeguarding Procedural Integrity in International Arbitration. Tul. L. Rev., 63.
6. Ware, S. J. (2010). Similarities Between Arbitration and Bankruptcy Litigation. Nev. LJ, 11.
thesis
1. Dreyzina, Anna (2009). Insolvency Proceedings and International Commercial Arbitration, LLM Thesis, Central European University, Budapest.
2. Ge, y, (2012), Insolvency Proceedings and Their Effect on International Commercial Arbitration, LLM Thesis, University of Ghent.
3. Håkansson, E. (2014). The Challenge of Arbitral Awards: Arbitrators' application of the" wrong" substantive law-a ground for challenge!‏. Uppsala University, p.15.
books
1. Black, H.c., (2009), Black’s Law Dictionary, 9th, U.S.A, west Publishig Co.
2. Emmanuel, G., & John, S. (1999). Fouchard gaillard goldman on international commercial arbitration. Netherlands: Kluwer Law International.‏
3. Redfern, A. (2004). Law and practice of international commercial arbitration. London, Sweet & Maxwell.
4. Lazic, vensa, (1998) Insolvency Proceedings and Commercial Arbitration (Kluwer Law International T. M. C Asser Instituut.
Websites
1. NYC Bankruptcy Attorney, Kamilla Mishiyeva, Esq. (2015), http://kmbankruptcylawyerny.com/blog/the-6-different-types-of-bankruptcy-in-the-us.
Articles:
1. Bookstiegel, KARL-Heinz, (2008) »Public Policy as a Limit to Arbitration and It’s Enforcement«, IBA Journal of Dispute Resolution, Special Issue2008, The New York Convention- 50 years
2. Morgan, E, (1987). »Contract Theory and the Sources of Rights: An Approach to the Arbitrability Question«, Southern California Law Review, Vol. 60, issue 4.
3. Sterk, Stewart E. (1981). »Enforceability of Agreements to Arbitrate: An Explanation of Public Policy Defence«, Cardozo Law Review, Vol. 2.
4. Van Den Berg, Albert Jan. (2007) New York Convention of 1958: Refuse of Inforcement, Arbitration Bulletin, Vol. 18.
5. Wagner, Philips. (2011). Insolvency and Arbitration: A Pleading for International Insolvency Law, 5 DISP. Resol. Int’l 189, available at: http://www.heinonline.org/
6. Westbrook, Jay Laerence. (1983). The coming encounter: International Arbtration and Bankruptcy, 67 Minn. L. Rev. 595, available at: http://WWW.heinonline.org/