نظارت موضوعی بر آرای داوری (مطالعه تطبیقی در داوری انگلیس و داوری داخلی ایران)
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه تهران، پردیس فارابی، قم، ایران
2
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تهران، پردیس فارابی، قم، ایران
چکیده
در سیستم داوری انگلیس و داوری داخلی ایران، نظارت ماهوی (غیرشکلی) اصولاً به مسائل حکمی محدود گشته و نهایی بودن یافتههای موضوعی داوران به عنوان یک اصل پذیرفته شده ، اما فقدان ممنوعیت صریح قانونی در مورد امکان نظارت موضوعی، ابهاماتی را در این زمینه برانگیخته است؛ در انگلیس، برخی «فقدان مبانی اثباتی» را به عنوان معیاری استثنائی، بهویژه در داوریهای داخلی، موجب امکان نظارت موضوعی بر آرای داوری دانستهاند، هرچند ظاهر قانون موضوعه، خصوصاً در اعطای اختیارات مطلق به داوران در مورد مسائل ادله، با این دیدگاه مغایر است؛ از طرفی در قواعد داوری داخلی ایران، امکان نظارت بر «قوانین موجد حق» و مسکوت ماندن حیطه اختیارات داوران در رابطه با ادله، موجب امکان نظارت بر مطلق مسائل حکمی، ولو در خصوص ادله و روند کلی کشف وقایع، میباشد؛ این پژوهش با توصیف اجمالی حکم و موضوع، به رویکردهای مربوط به نظارت موضوعی پرداخته و در نهایت اگرچه امکان چنین نظارتی را برای دادگاه به لحاظ گسترش قلمروی نظارت حکمی، از منظر قواعد فعلی، متصور می داند، لیکن با توجه به اصل نهایی بودن تصمیمات داوری، روح مقررات و به بویژه تحلیل ماده 374 ق.آ.د.م، بر محدودیت مداخله دادگاه، به اشتباهات آشکار داور، تأکید دارد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
1-7. فارسی
1. آذربایجانی، علیرضا، "مبانی ارزیابی ادله در آیین دادرسی مدنی ایران و فراملی"، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 39، 1388
2. آذربایجانی، علیرضا؛ سماواتی پور، محمدرضا، "تبیین جایگاه اصول و تشریفات دادرسی در داوری"، حقوق خصوصی، دوره11، شماره2، 1393
3.امامی، حسن، حقوق مدنی، جلد ششم، چاپ هشتم، کتابفروشی اسلامیه، 1376
4. ایرانشاهی، علیرضا، اعتراض به رای داوری در داوری های تجاری بین المللی، ،چاپ اول، تهران، موسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی،1393
5.بازگیر،یدالله،تشریفات دادرسی مدنی در آئینه آرای دیوانعالی کشور "داوری و احکام راجع به آن"،چ1،فردوسی،1380
6.پورطهماسبی فرد، محمد؛ محسنی، حسن، "اصل تسلط طرفین دعوا بر جهات و موضوعات دعوا"، نشریه کانون وکلای دادگستری مرکز، دوره21، شماره190، 1384
7. حسین آبادی،امیر، "موارد بطلان رای داور"، مجموعه مقالات همایش صدمین سال تاسیس نهاد داوری در حقوق ایران، به اهتمام محمد کاکاوند، چاپ سوم، موسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهردانش،1388
8. خدابخشی، عبدالله، حقوق داوری و دعاوی مربوط به آن در رویه قضائی، چاپ چهارم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1395
9. خدابخشی، عبدالله، حقوق دعاوی (تحلیل منتخب)، جلد4، چاپ دوم، تهران، شرکت سهامی انتشار،1397
10. خدابخشی، عبدالله، حقوق دعاوی (بایسته های حقوق داوری تطبیقی)، جلد 6، چاپ اول، تهران، شرکت سهامی انتشار،1397
11. سیفی، جمال الدین، "قانون داوری تجاری بین المللی ایران همسو با قانون نمونه داوری آنسیترال"، مجله حقوقی بین المللی، شماره23،1377
12. شمس، عبدالله،آئین دادرسی مدنی، جلد2، چاپ اول، تهران، نشر میزان،1381
13. شمس، عبدالله، آئین دادرسی مدنی،جلد3، چاپ سوم، تهران، نشر دراک،1384
14. شهبازی نیا، مرتضی و سعید بازگیر، "نظم عمومی و نقش آن بر امور شکلی داوری"، مجله تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، دوره 11، شماره 1، 1394
15. شهیدی، مهدی، مجموعه مقالات حقوقی، چاپ سوم، تهران، نشر حقوقدان، تهران،1378
16. صفائی، سید حسین، "سخنی چند درباره نوآوریها و نارسائی های قانون داوری تجاری بین المللی ایران"، مجله دانشگده حقوق و علوم سیاسی، شماره40، 1377
17. علومی یزدی، حمیدرضا؛ بابک بابازاده، "شیوه های تفسیر قرارداد در نظام حقوقی ایران و انگلستان"، پژوهش حقوقی عمومی، دوره 12، 1389
18. غمامی، مجید؛ اشراقی آرانی، "تفکیک امر حکمی از موضوعی در دادرسی مدنی-تبیین نظریه عمومی"، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره40، شماره2، 1389
19. غمامی، مجید؛ اشراقی آرانی، فواید عملی و نظری تفکیک امر حکمی از موضوعی در دادرسی مدنی، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره40، شماره4، 1389
20. غمامی، مجید؛ محسنی، حسن، آئین دادرسی مدنی فراملی، چاپ سوم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1392
21. فیاض بخش، مرجانه؛ عسگرخانی، ابومحمد؛ میرعباسی، سید باقر؛ 1397، "نقش "اصول حقوقی" در رفع اجمال و سکوت حقوق ایران"، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال دهم، شماره 19، 1397
22.کاتوزیان، ناصر، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، چاپ بیست و هشتم، شرکت سهامی انتشار، 1380
23.کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها، جلد3، چاپ سوم، شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا، 1380
24.کاتوزیان، ناصر، اثبات و دلیل اثبات،جلد 1، چاپ دوم، نشر میزان،1382
25.کریمی، عباس؛ پرتو، حمیدرضا، حقوق داوری داخلی، چاپ پنجم، نشر دادگستر،1397
26.متین دفتری، احمد، آئین دادرسی مدنی و بازرگانی، جلد2، چاپ دوم، تهران، چاپخانه دانشگاه تهران،1342
27. محبی، ﻣﺤسن و جعفری ندوشن، شهاب، "ﻧﻈﺎم ﻫﺎی ﺗﻔﺘﯿﺸﯽ و اﺗﻬﺎﻣﯽ در داوری ﺗﺠﺎری ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ"، مجله حقوقی بین المللی، شماره 52، 1394
28. محمدزاده، حیدر، داوری در حقوق ایران،چاپ اول، انتشارات ققنوس،1397
29.ﻣﻮﺳﻮﯼ، ﺳﯿﺪ ﺍﻣﯿﺮﺣﺴﺎﻡ، "ﻭﺭﻭﺩ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻋﺎﻟﯽ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺎﻫﻮﯼ"، حقوق خصوصی، شماره29، 1395
30.هرمزی، خیرالله، "فرجامخواهی از آرای مدنی و نقش نظارتی دیوان عالی در اجرای صحیح قانون"، رساله دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1383
31. هرمزی، خیراالله، "توجیه آرای مدنی و ضمانت اجرای عدم رعایت آن"، حقوق خصوصی،دوره6، 1383
32. واحدی، قدرت الله، بایسته های آیین دادرسی مدنی، چاپ هفتم، تهران، انتشارات میزان، 1387
33. یوسف زاده، مرتضی، آیین داوری، چاپ دوم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1393
2-7. انگلیسی
34.Allen, Ronald J, Pardo, Michael S., “The Myth of The Law Fact Distinction”, Northwestern University Law Review, Vol. 97, 2003
35.Ambrose, Clare, Maxwell, Karen, Collett, Michael, London Maritime Arbitration, Maxwell, Karen; Collett, Michael;, 4th edition, informa law from Routledge, 2018
36.Bulman, John E.; Kohm, Katharine Bernstein E.; Wheatley, Benton T., “WHAT’S THE APPEAL OF ARBITRATION? OVERTURNING ARBITRATION AWARDS AND THE NEW APPELLATE RULES”, American Bar Association, 2015
37.Burton, Michael; Civil Appeals, 2ed, Sweet & Maxwell, 2013
38.Dammann, Amina, “Vacating Arbitration Awards for Mistakes of Fact”,THE REVIEW OF LITIGATION,vol.27,2008; available at HeineOnline
39.Dennis, M.A., The Law of Evidence, 4th ed, Sweet & Maxwell, 2010
40.DEPARTMENTAL ADVISORY COMMITTEE ON ARBITRATION LAW, 1996 Report on the Arbitration Bill, (DAC Report), Arbitration International,Vol.13,Number 3,1996
41.Endicott, Timothy , “Questions of Law”, Law Quarterly Review, Vol.114,1998
42.Gaits, James M.,“international and Domestic Arbitration Procedure: The Need For A RULE PROVDING A LIMITED OPPORTUNITY FOR ARBITRATION OF REASONED AWARDS”, The American Review of International Arbitration,Vol. 15,2004
43.Hacking, David, “The “Stated Case” Abolished: The United Kingdom Arbitration Act of 1979”, International Lawyer, 1980
44.Ho, Hock Lai, The Legal Concept of Evidence ,First published, Stanford Encyclopedia of Philosophy School, 2015
45. JØSANG, AUDUN, BONDI, VIGGO A., “Legal reasoning with subjective logic”, Artificial Intelligence and Law, 2000
46. Kato, D.Mark, Arbitration Practice and Procedure,Interlocutory and Hearing Problems,3ed, LLP,London-Hong Kong, 2002
47.Leabeater, James; McCafferty, Lynne; O’Sullivan; Sean; Purchas, James, Civil Appeals, London, Sweet & Maxwell, 2014
48.LeRoy, Michael H., “Are Arbitrators Above the Law? The 'Manifest Disregard of the Law' Standard”, Boston College Law Review,Volume 52 No.1,2011; available at: https://www.ssrn.com/
49.Macneil,Ian R., Spidel, Richard E., Stipanowich, Thomas J., Federal Arbitration Law, vol 4, Little, Brown and Company,1995
50.Merkin, Robert, Arbitration act 1996,Fifth edition, Informa Law from Routledge, 2014
51.Morris, Clarence; “Law and Fact”, Harvard Law Review, Vol. 55,1942
52.Murphy, Stephen Wills, “JUDICIAL REVIEW OF ARBITRATION AWARDS UNDER STATE LAW”, Virginia Law Review, Vol. 96, 2010
53.Sutton, David St John, Gill, Judith ; Gearing, Russell On Arbitration, 24th ed, SWEET & MAXWELL, 2015
54. Zuckerman, A. A. S, “LAW, FACT OR JUSTICE?”, BOSTON UNIVERSITY LAW REVIEW, Vol. 66, 1986
55. Zuckerman, A. A. S., the principle of Crimainal Evidence, Oxford University Press,1989
1. آذربایجانی، علیرضا، "مبانی ارزیابی ادله در آیین دادرسی مدنی ایران و فراملی"، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 39، 1388
2. آذربایجانی، علیرضا؛ سماواتی پور، محمدرضا، "تبیین جایگاه اصول و تشریفات دادرسی در داوری"، حقوق خصوصی، دوره11، شماره2، 1393
3.امامی، حسن، حقوق مدنی، جلد ششم، چاپ هشتم، کتابفروشی اسلامیه، 1376
4. ایرانشاهی، علیرضا، اعتراض به رای داوری در داوری های تجاری بین المللی، ،چاپ اول، تهران، موسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی،1393
5.بازگیر،یدالله،تشریفات دادرسی مدنی در آئینه آرای دیوانعالی کشور "داوری و احکام راجع به آن"،چ1،فردوسی،1380
6.پورطهماسبی فرد، محمد؛ محسنی، حسن، "اصل تسلط طرفین دعوا بر جهات و موضوعات دعوا"، نشریه کانون وکلای دادگستری مرکز، دوره21، شماره190، 1384
7. حسین آبادی،امیر، "موارد بطلان رای داور"، مجموعه مقالات همایش صدمین سال تاسیس نهاد داوری در حقوق ایران، به اهتمام محمد کاکاوند، چاپ سوم، موسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهردانش،1388
8. خدابخشی، عبدالله، حقوق داوری و دعاوی مربوط به آن در رویه قضائی، چاپ چهارم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1395
9. خدابخشی، عبدالله، حقوق دعاوی (تحلیل منتخب)، جلد4، چاپ دوم، تهران، شرکت سهامی انتشار،1397
10. خدابخشی، عبدالله، حقوق دعاوی (بایسته های حقوق داوری تطبیقی)، جلد 6، چاپ اول، تهران، شرکت سهامی انتشار،1397
11. سیفی، جمال الدین، "قانون داوری تجاری بین المللی ایران همسو با قانون نمونه داوری آنسیترال"، مجله حقوقی بین المللی، شماره23،1377
12. شمس، عبدالله،آئین دادرسی مدنی، جلد2، چاپ اول، تهران، نشر میزان،1381
13. شمس، عبدالله، آئین دادرسی مدنی،جلد3، چاپ سوم، تهران، نشر دراک،1384
14. شهبازی نیا، مرتضی و سعید بازگیر، "نظم عمومی و نقش آن بر امور شکلی داوری"، مجله تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، دوره 11، شماره 1، 1394
15. شهیدی، مهدی، مجموعه مقالات حقوقی، چاپ سوم، تهران، نشر حقوقدان، تهران،1378
16. صفائی، سید حسین، "سخنی چند درباره نوآوریها و نارسائی های قانون داوری تجاری بین المللی ایران"، مجله دانشگده حقوق و علوم سیاسی، شماره40، 1377
17. علومی یزدی، حمیدرضا؛ بابک بابازاده، "شیوه های تفسیر قرارداد در نظام حقوقی ایران و انگلستان"، پژوهش حقوقی عمومی، دوره 12، 1389
18. غمامی، مجید؛ اشراقی آرانی، "تفکیک امر حکمی از موضوعی در دادرسی مدنی-تبیین نظریه عمومی"، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره40، شماره2، 1389
19. غمامی، مجید؛ اشراقی آرانی، فواید عملی و نظری تفکیک امر حکمی از موضوعی در دادرسی مدنی، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره40، شماره4، 1389
20. غمامی، مجید؛ محسنی، حسن، آئین دادرسی مدنی فراملی، چاپ سوم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1392
21. فیاض بخش، مرجانه؛ عسگرخانی، ابومحمد؛ میرعباسی، سید باقر؛ 1397، "نقش "اصول حقوقی" در رفع اجمال و سکوت حقوق ایران"، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال دهم، شماره 19، 1397
22.کاتوزیان، ناصر، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، چاپ بیست و هشتم، شرکت سهامی انتشار، 1380
23.کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها، جلد3، چاپ سوم، شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا، 1380
24.کاتوزیان، ناصر، اثبات و دلیل اثبات،جلد 1، چاپ دوم، نشر میزان،1382
25.کریمی، عباس؛ پرتو، حمیدرضا، حقوق داوری داخلی، چاپ پنجم، نشر دادگستر،1397
26.متین دفتری، احمد، آئین دادرسی مدنی و بازرگانی، جلد2، چاپ دوم، تهران، چاپخانه دانشگاه تهران،1342
27. محبی، ﻣﺤسن و جعفری ندوشن، شهاب، "ﻧﻈﺎم ﻫﺎی ﺗﻔﺘﯿﺸﯽ و اﺗﻬﺎﻣﯽ در داوری ﺗﺠﺎری ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ"، مجله حقوقی بین المللی، شماره 52، 1394
28. محمدزاده، حیدر، داوری در حقوق ایران،چاپ اول، انتشارات ققنوس،1397
29.ﻣﻮﺳﻮﯼ، ﺳﯿﺪ ﺍﻣﯿﺮﺣﺴﺎﻡ، "ﻭﺭﻭﺩ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻋﺎﻟﯽ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺎﻫﻮﯼ"، حقوق خصوصی، شماره29، 1395
30.هرمزی، خیرالله، "فرجامخواهی از آرای مدنی و نقش نظارتی دیوان عالی در اجرای صحیح قانون"، رساله دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1383
31. هرمزی، خیراالله، "توجیه آرای مدنی و ضمانت اجرای عدم رعایت آن"، حقوق خصوصی،دوره6، 1383
32. واحدی، قدرت الله، بایسته های آیین دادرسی مدنی، چاپ هفتم، تهران، انتشارات میزان، 1387
33. یوسف زاده، مرتضی، آیین داوری، چاپ دوم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1393
2-7. انگلیسی
34.Allen, Ronald J, Pardo, Michael S., “The Myth of The Law Fact Distinction”, Northwestern University Law Review, Vol. 97, 2003
35.Ambrose, Clare, Maxwell, Karen, Collett, Michael, London Maritime Arbitration, Maxwell, Karen; Collett, Michael;, 4th edition, informa law from Routledge, 2018
36.Bulman, John E.; Kohm, Katharine Bernstein E.; Wheatley, Benton T., “WHAT’S THE APPEAL OF ARBITRATION? OVERTURNING ARBITRATION AWARDS AND THE NEW APPELLATE RULES”, American Bar Association, 2015
37.Burton, Michael; Civil Appeals, 2ed, Sweet & Maxwell, 2013
38.Dammann, Amina, “Vacating Arbitration Awards for Mistakes of Fact”,THE REVIEW OF LITIGATION,vol.27,2008; available at HeineOnline
39.Dennis, M.A., The Law of Evidence, 4th ed, Sweet & Maxwell, 2010
40.DEPARTMENTAL ADVISORY COMMITTEE ON ARBITRATION LAW, 1996 Report on the Arbitration Bill, (DAC Report), Arbitration International,Vol.13,Number 3,1996
41.Endicott, Timothy , “Questions of Law”, Law Quarterly Review, Vol.114,1998
42.Gaits, James M.,“international and Domestic Arbitration Procedure: The Need For A RULE PROVDING A LIMITED OPPORTUNITY FOR ARBITRATION OF REASONED AWARDS”, The American Review of International Arbitration,Vol. 15,2004
43.Hacking, David, “The “Stated Case” Abolished: The United Kingdom Arbitration Act of 1979”, International Lawyer, 1980
44.Ho, Hock Lai, The Legal Concept of Evidence ,First published, Stanford Encyclopedia of Philosophy School, 2015
45. JØSANG, AUDUN, BONDI, VIGGO A., “Legal reasoning with subjective logic”, Artificial Intelligence and Law, 2000
46. Kato, D.Mark, Arbitration Practice and Procedure,Interlocutory and Hearing Problems,3ed, LLP,London-Hong Kong, 2002
47.Leabeater, James; McCafferty, Lynne; O’Sullivan; Sean; Purchas, James, Civil Appeals, London, Sweet & Maxwell, 2014
48.LeRoy, Michael H., “Are Arbitrators Above the Law? The 'Manifest Disregard of the Law' Standard”, Boston College Law Review,Volume 52 No.1,2011; available at: https://www.ssrn.com/
49.Macneil,Ian R., Spidel, Richard E., Stipanowich, Thomas J., Federal Arbitration Law, vol 4, Little, Brown and Company,1995
50.Merkin, Robert, Arbitration act 1996,Fifth edition, Informa Law from Routledge, 2014
51.Morris, Clarence; “Law and Fact”, Harvard Law Review, Vol. 55,1942
52.Murphy, Stephen Wills, “JUDICIAL REVIEW OF ARBITRATION AWARDS UNDER STATE LAW”, Virginia Law Review, Vol. 96, 2010
53.Sutton, David St John, Gill, Judith ; Gearing, Russell On Arbitration, 24th ed, SWEET & MAXWELL, 2015
54. Zuckerman, A. A. S, “LAW, FACT OR JUSTICE?”, BOSTON UNIVERSITY LAW REVIEW, Vol. 66, 1986
55. Zuckerman, A. A. S., the principle of Crimainal Evidence, Oxford University Press,1989
