قانون حاکم بر ادله اثبات دعوا در حقوق بین الملل خصوصی (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و انگلیس)
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران
2
دانشیار حقوق خصوصی، دانشکده حقوق،دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3
دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
در عرصه حقوق بین‌الملل خصوصی یکی از مسائل مهمی که در امر دادرسی بروز میکند، تعیین قانون حاکم بر ادله اثبات دعواست. شاید در بادی امر این گونه به نظر برسد که موضوعات مربوط به ادله اثبات با حوزه حقوق شکلی ارتباط تنگاتنگی داشته و در نتیجه مطابق قاعده حل تعارض مذکور در ماده 971 قانون مدنی که متأثر از اصل استقلال و حاکمیت ملی کشورهاست، منحصرا تحت حاکمیت قانون شکلی مقر دادگاه قرار دارد. ولی، قواعد مربوط به ادله اثبات دعوا واجد ماهیت دوگانه (اعم از شکلی و ماهوی) بوده و از ویژگی امری و تخییری برخوردارند. در نتیجه، قانون حاکم بر آنها متفاوت خواهد بود. چگونگی تعیین قانون حاکم بر مسائل مربوط به امر اثبات دعاوی بین‌المللی مورد توجه این مقاله است. دادگاههای دادگستری میباید در توصیف ماهیت قواعد ادله اثبات دعوا توجه کنند که آیا اعمال قاعدهای از امر اثباتی بر تصمیم ماهوی آنها اثر میگذارد یا در تنظیم و اداره تشریفات اثبات دعوا؟ چنانچه قاعدهی مزبور ماهوی توصیف شود، تابع قانون خارجی حاکم بر موضوع دعواست؛ مگر آن که موضوع دعوا با نظم عمومی مقر دادگاه مرتبط باشد. در این صورت، قانون مقر دادگاه بر اعمال قانون خارجی ترجیح دارد. اصل آزادی ارادهی طرفین تا حدودی در تعیین قانون حاکم بر قواعد ماهوی ادلهی اثبات دعوا مؤثر است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
[1] ارفع نیا، بهشید، حقوق بین الملل خصوصی، ج 2، چ 3، تهران، نشر بهتاب، 1379.
[2] اسکینی، ربیعا، «تعارض قوانین در داوری تجاری بین‌المللی»، مجله حقوقی دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی، ش. یازدهم، 1368.
[3] الماسی، نجاد علی، «اجرای قانون خارجی در دادگاههای داخلی»، مجتمع آموزش عالی، ش. 2، 1378.
[4] ___________، «تعارض صریح و تعارض مخفی در حقوق بین‌الملل خصوصی»، مجله کانون وکلا، ش. 148 و 149.
[5] ___________، تعارض قوانین، چ 4، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1375.
[6] بازگیر، یدالله، تشریفات دادرسی مدنی در آیینه آرای دیوانعالی کشور، چ 2، تهران، نشر فردوسی، 1386.
[7] پوراستاد، مجید، «اصل حاکمیت اصحاب دعوای مدنی»، فصلنامه حقوق، دوره 38، ش. 3، 1387.
[8] خدا بخشی، عبدالله، حقوق دعاوی ( تحلیل حقوقی روایات)، ج 5، چ 1، تهران، نشر شرکت سهامی انتشار، 1395.
[9] دیانی، عبدالرسول، ادله اثبات دعوا در امور مدنی و کیفری، چ 2، تهران، نشر میزان، 1394.
[10] زراعت، عباس؛ حاجی زاده، حمیدرضا، ادله اثبات دعوا، چ 2، تهران، نشر قانون مدار،1390.
[11] شمس، عبدالله، ادله اثبات دعوا، چ 23، تهران، نشر دراک، 1395.
[12] _________، آیین دادرسی مدنی، ج 2، تهران، نشر دراک، 1386.
[13] صدرزاده افشار، محسن، ادله اثبات دعوی در حقوق ایران، چ 4، مرکز نشر دانشگاهی تهران، 1385.
[14] عاملی، زین‌الدین بن علی (شهید ثانی)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج3، چ 1، قم، انتشارات داوری،1410 ق.
[15] فاضل موحدی لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله- القضاء و شهادات، چ 2، قم، نشر مرکز فقه الائمه اطهار علیهم السلام، 1427 ق.
[16] کاتوزیان، امیر ناصر، مقدمه علم حقوق، چ 34، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1382.
[17] ______________، اثبات و دلیل اثبات، ج 1، چ 6، تهران، نشر میزان، 1388.
[18] ______________، قانون مدنی به نظم کنونی، چ 18، تهران، نشر میزان، 1387.
[19] محسنی، حسن، «نقص شکلی و ماهوی در آیین دادرسی مدنی»، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، س. 2، ش. 6، 1393.
[20] مجموعه آرای قضایی دادگاههای تجدیدنظر استان تهران (حقوقی)، اداره انتشار رویه قضایی کشور، 1392.
[21] مؤمن قمی، محمد، مبانی تحریر‌الوسیله - القضاء و الشهادات، چ 1، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی، 1393 ش.
[22] نجفی، شیخ محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج 41، چ 3، تهران، نشر دارالکتب الاسلامی، 1363ش.
[23] Battifol, Henri, Traite Elementaire de Droit International Prive, 2nd ed., Paris, 1955.
[24] Cheshire, G. C., Private International Law, 7th Edition, London Butterworths, 1965.
[25] Coolier, J. G., Conflict of Laws in British Law, 3 Edition, London, Cambridge University Press, 2004.
[26] Decottignies, R., Les Presomptions en Droit Prive, these, 1950.
[27] Hogg, Quintin (Lord Hailsham of St. Marylebone), Halsbury’s Laws of England, vol.8 (Conflict of laws), 4th Edition, London, Butterworths, 1976.
[28] ___________, Halsbury’s Laws of England, vol 17 (Evidence), 4th Edition, London, Butterworths, 1976.
[29] Morris, J. H. C., Dicey and Morris on The Conflict of Laws, 10th edition, Vol. 2, London, Stevens & Sons Limited, 1980.
[30] O’Brien, J., Conflict of Laws, 2 Edition, London, Cavendish Publishing Limited, 1999.
[31] Rubino – Sammartano, M., International Arbitration Law and Practice, 2 Edition, Forward by right Hon., The Lord Mustill, Kluwer Law International, 2001.
[32] Lagarde, Paul, ”Modern Private International Law in the field of Contract after the entry into force of the Rome Convention june 19, 1980”, Revue Critique de droit International Prive, 80 (2) avr. 1991; Translator: Ashtari, M., International Journal of Law, V.14, No.20, 1375.
[33] Lerebours Pigeonniere, Paul, Droit International Prive, 8th ed., Par Yvon Loussouarn, Dalloz, 1962.
[34] North, P. M. and Fawcett, J. J., Cheshire and North Private International Law, 11th edition, London, Butterworths, 1987.
[35] Fawcett, J. J. and Carruthers, J. M., Cheshire, North & Fawcett Private International Law, 14th edition, Oxford University Press, 2008.
[36] The Rome Convention, 1980, available at: eur-lex.europa
[37] Regulation (EC) No 593/2008 of the European Parliament and of the Council of 17 June 2008 on the law applicable to contractual obligations (Rome I), available at: eur-lex.europa.eu and legislation.gov.uk
[38] United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods, 1980, available at: uncitral.un.org/en/texts/salegoods
[2] اسکینی، ربیعا، «تعارض قوانین در داوری تجاری بین‌المللی»، مجله حقوقی دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی، ش. یازدهم، 1368.
[3] الماسی، نجاد علی، «اجرای قانون خارجی در دادگاههای داخلی»، مجتمع آموزش عالی، ش. 2، 1378.
[4] ___________، «تعارض صریح و تعارض مخفی در حقوق بین‌الملل خصوصی»، مجله کانون وکلا، ش. 148 و 149.
[5] ___________، تعارض قوانین، چ 4، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1375.
[6] بازگیر، یدالله، تشریفات دادرسی مدنی در آیینه آرای دیوانعالی کشور، چ 2، تهران، نشر فردوسی، 1386.
[7] پوراستاد، مجید، «اصل حاکمیت اصحاب دعوای مدنی»، فصلنامه حقوق، دوره 38، ش. 3، 1387.
[8] خدا بخشی، عبدالله، حقوق دعاوی ( تحلیل حقوقی روایات)، ج 5، چ 1، تهران، نشر شرکت سهامی انتشار، 1395.
[9] دیانی، عبدالرسول، ادله اثبات دعوا در امور مدنی و کیفری، چ 2، تهران، نشر میزان، 1394.
[10] زراعت، عباس؛ حاجی زاده، حمیدرضا، ادله اثبات دعوا، چ 2، تهران، نشر قانون مدار،1390.
[11] شمس، عبدالله، ادله اثبات دعوا، چ 23، تهران، نشر دراک، 1395.
[12] _________، آیین دادرسی مدنی، ج 2، تهران، نشر دراک، 1386.
[13] صدرزاده افشار، محسن، ادله اثبات دعوی در حقوق ایران، چ 4، مرکز نشر دانشگاهی تهران، 1385.
[14] عاملی، زین‌الدین بن علی (شهید ثانی)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج3، چ 1، قم، انتشارات داوری،1410 ق.
[15] فاضل موحدی لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله- القضاء و شهادات، چ 2، قم، نشر مرکز فقه الائمه اطهار علیهم السلام، 1427 ق.
[16] کاتوزیان، امیر ناصر، مقدمه علم حقوق، چ 34، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1382.
[17] ______________، اثبات و دلیل اثبات، ج 1، چ 6، تهران، نشر میزان، 1388.
[18] ______________، قانون مدنی به نظم کنونی، چ 18، تهران، نشر میزان، 1387.
[19] محسنی، حسن، «نقص شکلی و ماهوی در آیین دادرسی مدنی»، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، س. 2، ش. 6، 1393.
[20] مجموعه آرای قضایی دادگاههای تجدیدنظر استان تهران (حقوقی)، اداره انتشار رویه قضایی کشور، 1392.
[21] مؤمن قمی، محمد، مبانی تحریر‌الوسیله - القضاء و الشهادات، چ 1، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی، 1393 ش.
[22] نجفی، شیخ محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج 41، چ 3، تهران، نشر دارالکتب الاسلامی، 1363ش.
[23] Battifol, Henri, Traite Elementaire de Droit International Prive, 2nd ed., Paris, 1955.
[24] Cheshire, G. C., Private International Law, 7th Edition, London Butterworths, 1965.
[25] Coolier, J. G., Conflict of Laws in British Law, 3 Edition, London, Cambridge University Press, 2004.
[26] Decottignies, R., Les Presomptions en Droit Prive, these, 1950.
[27] Hogg, Quintin (Lord Hailsham of St. Marylebone), Halsbury’s Laws of England, vol.8 (Conflict of laws), 4th Edition, London, Butterworths, 1976.
[28] ___________, Halsbury’s Laws of England, vol 17 (Evidence), 4th Edition, London, Butterworths, 1976.
[29] Morris, J. H. C., Dicey and Morris on The Conflict of Laws, 10th edition, Vol. 2, London, Stevens & Sons Limited, 1980.
[30] O’Brien, J., Conflict of Laws, 2 Edition, London, Cavendish Publishing Limited, 1999.
[31] Rubino – Sammartano, M., International Arbitration Law and Practice, 2 Edition, Forward by right Hon., The Lord Mustill, Kluwer Law International, 2001.
[32] Lagarde, Paul, ”Modern Private International Law in the field of Contract after the entry into force of the Rome Convention june 19, 1980”, Revue Critique de droit International Prive, 80 (2) avr. 1991; Translator: Ashtari, M., International Journal of Law, V.14, No.20, 1375.
[33] Lerebours Pigeonniere, Paul, Droit International Prive, 8th ed., Par Yvon Loussouarn, Dalloz, 1962.
[34] North, P. M. and Fawcett, J. J., Cheshire and North Private International Law, 11th edition, London, Butterworths, 1987.
[35] Fawcett, J. J. and Carruthers, J. M., Cheshire, North & Fawcett Private International Law, 14th edition, Oxford University Press, 2008.
[36] The Rome Convention, 1980, available at: eur-lex.europa
[37] Regulation (EC) No 593/2008 of the European Parliament and of the Council of 17 June 2008 on the law applicable to contractual obligations (Rome I), available at: eur-lex.europa.eu and legislation.gov.uk
[38] United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods, 1980, available at: uncitral.un.org/en/texts/salegoods
