چالش های نظام چندجانبه پایبندی در رژیم حقوقی تغییرات آب‌وهوایی (با تاکید بر موافقتنامه پاریس)
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشجوی دکتری حقوق بین اللمل، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران
2
دانشیار گروه حقوق، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
3
استادیار گروه حقوق، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران
چکیده
یکی از چالش‌های جامعه جهانی جهت رسیدن به رژیم حقوقی بین‌المللی موثر تغییرات آب‌وهوایی، منافع متضاد بازیگران دولتی در طراحی شیوه‌های پایبندی است. با توجه به تجربه ناامید کننده نظام پایبندی آمرانه (بالا به پایین) و الزام‌آور در پروتکل کیوتو، مذاکره‌کنندگان بار دیگر در پاریس در مقابل موانع توسعه نظام چندجانبه پایبندی قرار گرفتند. از حیث روش شناسی، این مقاله با تحلیل چالش‌های مزمن حقوقی نظام چندجانبه پایبندی، از طریق همسنجی (مطالعه تطبیقی) سازوکارهای پایبندی کنوانسیون چهارچوب سازمان ملل متحد و پروتکل کیوتو در صدد یافتن پاسخ این سوال است که چالش‌های مذکور چه تاثیری بر شیوه تدوین حقوقی سازوکار پایبندی موافقتنامه پاریس داشته است؟ بر اساس یافته‌های این پژوهش، موافقتنامه پاریس از حیث «ماهیت حقوقی»، « شمول متعاهدین» و «معماری نظام تعهدات» مبتنی بر طراحی غیرخصمانه، فراگیر و داوطلبانه تدوین یافته است و حسب تمهیدات انشایی همچون به کارگیری مفهوم شفافیت موجبات رضایت نسبی طرف‌های متعاهد را فراهم آورده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
منابعمنابع
الف) منابع فارسی
1. امین منصور، جواد، مدیریت موافقتنامههای زیست محیطی بین‌المللی: سیر تحولات در رژیم‌های پایبندی و اجرا، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1390.
2. امینی، اعظم و دریادل، احسان، «سازوکارهای نظارت بر رعایت تعهدات و اجرا در موافقتنامه پاریس»، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 60، بهار و تابستان 1398، 133-105.
3. امینی، اعظم، میان‌آبادی، حجت و نداف، ناصر، « نقش دیپلماسی در موافقتنامه اقلیمی پاریس»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال چهاردهم، شماره اول، بهار 1397، 175-148.
4. پروتکل کیوتو، 1997.
5. پیری، مهدی، «تأملی بر آثار حقوقی الحاق جمهوری اسلامی ایران به توافقنامۀ پاریس در خصوص تغییرات اقلیمی»، فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی، دورۀ 48 ، شمارۀ 4، زمستان 1397، 887-908.
6. جوادی، علیرضا، پورهاشمی، سیدعباس و شیرازیان، شیرین، « ظرفیت‌ها و محدودیت‌های توسعه و تدوین حقوق‌بین‌الملل محیط زیست (با رویکردی انتقادی)»، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره بیستم، شماره یک، بهار 1397، 139-131.
7. خدیوی سهرابی، ت، اشرافی، د. و عبدالهی، م، «بررسی میزان تاثیرگذاری الزامات حقوقی بین‌المللی مرتبط با کنوانسیون مبارزه با تغییرات اقلیمی در عملکرد کشورها»، فصلنامه علمی-پژوهشی جغرافیا, 1399، 379-395.
8. سلیمانپور، ه. و بنی‌اسد‌آزاد، ف. «توافقنامه پاریس: محور جدید همکاری در منطقه خلیج فارس»، فصلنامه سیاست خارجی،1(3), 1396، 37-60.
9. سلیمی‌ترکمانی، حجت. «از مسئولیت حقوقی دولت‌ها تا مسئولیت اخلاقی آن‌ها در زمینه مقابله با تغییرات آب‌وهوایی»، مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز 10 (2)، 1397، 105-133.
10. عبدالهی، م.، «اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت در حقوق بین‌الملل محیط زیست»، حقوق عمومی, 12(29.1)، 1389، 199-224.
11. عرب‌اسدی، شیما، « نگرانی از تغییر اقلیم و همکاری ناگزیر بین‌المللی»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 05، شماره 3 ، پاییز 1399، 1005-987.
12. کنوانسیون چهارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب‌وهوا، 1992.
13. محمدی، ع.، «رویکرد کلی به آیین عدم‌پایبندی در موافقتنامههای زیست‌محیطی چندجانبه (با اشاره به پروتکل مونترال راجع به مواد کاهنده لایه ازن)»، مجله حقوقی بین‌المللی، ( 62)، 1399، 275-304.
14. موافقتنامه پاریس، 2015.
ب) منابع لاتین
1. Barnidge Jr, R. P, The international law of negotiation as a means of dispute settlement . Fordham Int'l LJ, 2013.
2. Barrett, S., Credible Commitments, Focal Points and Tipping. R. Hahn, & A. Ulph , in Climate Change and Common Sense. Essay in Honor of Thomas Schelling. Oxford: Oxford University Press, 2012.
3. Bodansky, D. The United Nations Framework Convention on Climate Change: A Commentary. The Yale Journal of International Law , 18(2), 451–558 1993.
4. Bodansky, D., Brunnée, J., & Rajamani, L. Chapter 7 – Paris Agreement. B. Daniel, & J. R. Brunnée در, International Climate Change Law (209-257). Oxford: Oxford University Pres, 2017.
5. Brunnee, J., & Toope, S. J. International Law and Constructivism: Elements of an Interactional Theory of International Law. Col. J. Trans, 2000.
6. CHAYES, A., & CHAYES, A. H. THE NEW SOVEREIGNTY: COMPLIANCE WITH INTERNATIONAL REGULATORY AGREEMENTS. Harvard University Pres, 1995.
7. Danneman, M. The Paris Agreement’s Compliance mechanism. Thesis in International Environmental Law. Stockholm University, 2016.
8. Downs, G. W., Rocke, D. M., & Barsoo, P. N. Is the Good News about Compliance Good News about Cooperation? Intl Org, 382-387. 1996.
9. Fisher, R. Improving Compliance with International Law. Charlottesville : University Press of Virginia, 1981.
10. Fitzmaurice, M. A., & Redgwell, C. Environmental non-compliance procedures and international law. . Netherlands Yearbook of International Law , 35-65.2000.
11. Handl, G. YEARBOOK OF INTERNATIONAL ENVIRONMENTAL LAW.(vol 2), 1990.
12. Harwood, S. “An Introduction to International Arbitration: A Guide from Stephenson Harwood LLP. Global Arbitration Review, 2017.
13. Hovi, J., Sprinz, & Underdal. Bottom-up or Top-down? Cherry, Hovi, & McEvoy , Toward a New Climate Agreement (180–167). Abindgdon: Routledge , 2014.
14. Koh, H. H. Why Do Nations Obey International Law? Yale Law Journal, 106: 2598459. 1997.
15. Kratochwil, F. V. Rules, Norms, and Deckions on the Conditions of Practical and Legal Reasoning in International Relations and Domestic Affairs. Cambridge: Cambridge University Press, 1989.
16. Mitchell, R. B. International Oil Pollution at Sea: Environmental Policy and Treaty Compliance . Cambridge: MIT Press, 1994.
17. Paterson, M., & Grubb, M. The international politics of climate change. International Affairs, 293-310. 1992.
18. Rajamani, L. The Oxford Handbook of International Environmental Law. Oxford : Oxford University Press, 2021.
19. Rose, G. A Compliance System for the Kyoto Protocol . UNSW Law Journal Forum , 2001.
20. Rumsey, A., & King, N. Climate Change: Impacts, Adaptation, and Mitigation; Threats and Opportunities’ in HA Strydom & ND King . Environmental Management in South Africa, 2009.
21. See Wang X and Wiser G. The Implementation and Compliance Regimes under the Climate Change Convention and its Kyoto Protocol. Review of European Community and International Environmental Law, 2002.
22. Sindico, F., & Gibson, J. Soft, Complex and Fragmented International Climate Change Practice: What Implications for International Trade Law? P. D. Farah, & E. Cima در, China's Influence on Non-Trade Concerns in International Economic Law (129-145). Taylor & Francis, 2016.
23. The Montreal Protocol. Handbook Montreal Protocol on Substances that Deplete the Ozone Layer, 1987.
24. UNEP.Handbook for the Montreal Protocol on Substances that Deplete the. UNEP, 2016.
25. UNEP. Handbook for the Vienna Convention for the Protection of the Ozone Layer. Ozone Secretariat. Ozone Secretariat , 2016. Last visit: 10/23/2021. https://ozone.unep.org/sites/default/files/2019-07/MP_Handbook_2019.pdf
26. UNFCCC. EIG’s views on the elements of the 2015 Agreement ADP 2.5, workstream 1., 2014. Last visit: 10/18/2021. https://unfccc.int/files/documentation/submissions_from_parties/adp/application/pdf/adp2-5_submission_by_eig_20140605.pdf
27. UNFCCC. Ad Hoc Working Group on the Durban Platform for Enhanced Action Second session, part eight. Genev, 2015, . Last visit: 11/07/2021. https://unfccc.int/resource/docs/2015/adp2/eng/01.pdf
28. Webster's 9th Colligate Dictionary. (1983). P. 269: "Compliance"
29. Webster, R. A brief history of the 1.5C target, 2015. Last visit: 10/25/2021. https://www.climatechangenews.com/2015/12/10/a-brief-history-of-the-1-5c-target/
30. Weiss, E. B. Understanding Compliance with International Environmental Agreements: The Bakers Dozen Myths. U. Richmond L. R 1560-1561, 1999.
31. Yamin, F., & Depledge, J. The International Climate Change Regime Guide to Rules, Institutions and Procedures. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
32. Young, O. Compliance and Public Authority . Baltimore: Johns Hopkins Univ. Press, 1979.
الف) منابع فارسی
1. امین منصور، جواد، مدیریت موافقتنامههای زیست محیطی بین‌المللی: سیر تحولات در رژیم‌های پایبندی و اجرا، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1390.
2. امینی، اعظم و دریادل، احسان، «سازوکارهای نظارت بر رعایت تعهدات و اجرا در موافقتنامه پاریس»، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 60، بهار و تابستان 1398، 133-105.
3. امینی، اعظم، میان‌آبادی، حجت و نداف، ناصر، « نقش دیپلماسی در موافقتنامه اقلیمی پاریس»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال چهاردهم، شماره اول، بهار 1397، 175-148.
4. پروتکل کیوتو، 1997.
5. پیری، مهدی، «تأملی بر آثار حقوقی الحاق جمهوری اسلامی ایران به توافقنامۀ پاریس در خصوص تغییرات اقلیمی»، فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی، دورۀ 48 ، شمارۀ 4، زمستان 1397، 887-908.
6. جوادی، علیرضا، پورهاشمی، سیدعباس و شیرازیان، شیرین، « ظرفیت‌ها و محدودیت‌های توسعه و تدوین حقوق‌بین‌الملل محیط زیست (با رویکردی انتقادی)»، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره بیستم، شماره یک، بهار 1397، 139-131.
7. خدیوی سهرابی، ت، اشرافی، د. و عبدالهی، م، «بررسی میزان تاثیرگذاری الزامات حقوقی بین‌المللی مرتبط با کنوانسیون مبارزه با تغییرات اقلیمی در عملکرد کشورها»، فصلنامه علمی-پژوهشی جغرافیا, 1399، 379-395.
8. سلیمانپور، ه. و بنی‌اسد‌آزاد، ف. «توافقنامه پاریس: محور جدید همکاری در منطقه خلیج فارس»، فصلنامه سیاست خارجی،1(3), 1396، 37-60.
9. سلیمی‌ترکمانی، حجت. «از مسئولیت حقوقی دولت‌ها تا مسئولیت اخلاقی آن‌ها در زمینه مقابله با تغییرات آب‌وهوایی»، مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز 10 (2)، 1397، 105-133.
10. عبدالهی، م.، «اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت در حقوق بین‌الملل محیط زیست»، حقوق عمومی, 12(29.1)، 1389، 199-224.
11. عرب‌اسدی، شیما، « نگرانی از تغییر اقلیم و همکاری ناگزیر بین‌المللی»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 05، شماره 3 ، پاییز 1399، 1005-987.
12. کنوانسیون چهارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب‌وهوا، 1992.
13. محمدی، ع.، «رویکرد کلی به آیین عدم‌پایبندی در موافقتنامههای زیست‌محیطی چندجانبه (با اشاره به پروتکل مونترال راجع به مواد کاهنده لایه ازن)»، مجله حقوقی بین‌المللی، ( 62)، 1399، 275-304.
14. موافقتنامه پاریس، 2015.
ب) منابع لاتین
1. Barnidge Jr, R. P, The international law of negotiation as a means of dispute settlement . Fordham Int'l LJ, 2013.
2. Barrett, S., Credible Commitments, Focal Points and Tipping. R. Hahn, & A. Ulph , in Climate Change and Common Sense. Essay in Honor of Thomas Schelling. Oxford: Oxford University Press, 2012.
3. Bodansky, D. The United Nations Framework Convention on Climate Change: A Commentary. The Yale Journal of International Law , 18(2), 451–558 1993.
4. Bodansky, D., Brunnée, J., & Rajamani, L. Chapter 7 – Paris Agreement. B. Daniel, & J. R. Brunnée در, International Climate Change Law (209-257). Oxford: Oxford University Pres, 2017.
5. Brunnee, J., & Toope, S. J. International Law and Constructivism: Elements of an Interactional Theory of International Law. Col. J. Trans, 2000.
6. CHAYES, A., & CHAYES, A. H. THE NEW SOVEREIGNTY: COMPLIANCE WITH INTERNATIONAL REGULATORY AGREEMENTS. Harvard University Pres, 1995.
7. Danneman, M. The Paris Agreement’s Compliance mechanism. Thesis in International Environmental Law. Stockholm University, 2016.
8. Downs, G. W., Rocke, D. M., & Barsoo, P. N. Is the Good News about Compliance Good News about Cooperation? Intl Org, 382-387. 1996.
9. Fisher, R. Improving Compliance with International Law. Charlottesville : University Press of Virginia, 1981.
10. Fitzmaurice, M. A., & Redgwell, C. Environmental non-compliance procedures and international law. . Netherlands Yearbook of International Law , 35-65.2000.
11. Handl, G. YEARBOOK OF INTERNATIONAL ENVIRONMENTAL LAW.(vol 2), 1990.
12. Harwood, S. “An Introduction to International Arbitration: A Guide from Stephenson Harwood LLP. Global Arbitration Review, 2017.
13. Hovi, J., Sprinz, & Underdal. Bottom-up or Top-down? Cherry, Hovi, & McEvoy , Toward a New Climate Agreement (180–167). Abindgdon: Routledge , 2014.
14. Koh, H. H. Why Do Nations Obey International Law? Yale Law Journal, 106: 2598459. 1997.
15. Kratochwil, F. V. Rules, Norms, and Deckions on the Conditions of Practical and Legal Reasoning in International Relations and Domestic Affairs. Cambridge: Cambridge University Press, 1989.
16. Mitchell, R. B. International Oil Pollution at Sea: Environmental Policy and Treaty Compliance . Cambridge: MIT Press, 1994.
17. Paterson, M., & Grubb, M. The international politics of climate change. International Affairs, 293-310. 1992.
18. Rajamani, L. The Oxford Handbook of International Environmental Law. Oxford : Oxford University Press, 2021.
19. Rose, G. A Compliance System for the Kyoto Protocol . UNSW Law Journal Forum , 2001.
20. Rumsey, A., & King, N. Climate Change: Impacts, Adaptation, and Mitigation; Threats and Opportunities’ in HA Strydom & ND King . Environmental Management in South Africa, 2009.
21. See Wang X and Wiser G. The Implementation and Compliance Regimes under the Climate Change Convention and its Kyoto Protocol. Review of European Community and International Environmental Law, 2002.
22. Sindico, F., & Gibson, J. Soft, Complex and Fragmented International Climate Change Practice: What Implications for International Trade Law? P. D. Farah, & E. Cima در, China's Influence on Non-Trade Concerns in International Economic Law (129-145). Taylor & Francis, 2016.
23. The Montreal Protocol. Handbook Montreal Protocol on Substances that Deplete the Ozone Layer, 1987.
24. UNEP.Handbook for the Montreal Protocol on Substances that Deplete the. UNEP, 2016.
25. UNEP. Handbook for the Vienna Convention for the Protection of the Ozone Layer. Ozone Secretariat. Ozone Secretariat , 2016. Last visit: 10/23/2021. https://ozone.unep.org/sites/default/files/2019-07/MP_Handbook_2019.pdf
26. UNFCCC. EIG’s views on the elements of the 2015 Agreement ADP 2.5, workstream 1., 2014. Last visit: 10/18/2021. https://unfccc.int/files/documentation/submissions_from_parties/adp/application/pdf/adp2-5_submission_by_eig_20140605.pdf
27. UNFCCC. Ad Hoc Working Group on the Durban Platform for Enhanced Action Second session, part eight. Genev, 2015, . Last visit: 11/07/2021. https://unfccc.int/resource/docs/2015/adp2/eng/01.pdf
28. Webster's 9th Colligate Dictionary. (1983). P. 269: "Compliance"
29. Webster, R. A brief history of the 1.5C target, 2015. Last visit: 10/25/2021. https://www.climatechangenews.com/2015/12/10/a-brief-history-of-the-1-5c-target/
30. Weiss, E. B. Understanding Compliance with International Environmental Agreements: The Bakers Dozen Myths. U. Richmond L. R 1560-1561, 1999.
31. Yamin, F., & Depledge, J. The International Climate Change Regime Guide to Rules, Institutions and Procedures. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
32. Young, O. Compliance and Public Authority . Baltimore: Johns Hopkins Univ. Press, 1979.
