تحلیل انتقادی شرط داوری مندرج در قراردادهای تخصیص حق بهره‌برداری از اراضی شرکت شهرک‌های صنعتی با تأکید بر رویکرد محاکم دادگستری
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2
استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، کرمانشاه، ایران
3
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، کرمانشاه، ایران
چکیده
قراردادهای تخصیص حق بهره‌برداری شرکت شهرک‌های صنعتی، قراردادی الحاقی است که متقاضیان با امضا آن به شروط و تعهدات مندرج در این قراردادها که از جمله آن شرط داوری است، ملحق می‌شوند. در صورت عدم انجام تعهدات قراردادی (اعم از ساخت و ساز و بهره‌برداری و پرداخت اقساط) از سوی طرف‌های قرارداد، شرکت شهرک‌های صنعتی دعاوی خود را در خصوص تأیید فسخ قرارداد و خلع ید و قلع و قمع بنا به سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران، به عنوان مرجع داوری جهت تعیین نماینده، ارجاع می‌دهد. سپس با صدور رأی از سوی نماینده سازمان مزبور، آراء صادره موضوع دعاوی ابطال رأی داور در محاکم دادگستری قرار می‌گیرند. موضوع این مقاله «تحلیل انتقادی شرط داوری مندرج در قراردادهای تخصیص حق بهره‌برداری از اراضی شرکت شهرک‌های صنعتی با تأکید بر رویکرد محاکم دادگستری» است و شرط مذکور از منظر رعایت الزامات قانونی مربوط به اصل 139 قانون اساسی و ماده 457 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی (مصوب 1379) و رعایت اصل استقلال و بی‌طرفی داور (ثالث بودن، مستقل بودن، تابع نبودن و...) و تبعیت شرط از عقد و نیز مسئله ناعادلانه بودن این شروط (Unfair Term) با رویکرد محاکم دادگستری، به روش تحلیلی - توصیفی از طریق مطالعه کتابخانه‌ای و بررسی آراء قضایی به نگارش درآمده و مورد بررسی و نقد قرار می‌گیرد. دستاوردهای این تحقیق، لزوم رعایت اصل 139 قانون اساسی و ماده 457 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی (مصوب 1379) در قراردادهای تخصیص حق بهره‌برداری از اراضی شرکت شهرک‌های صنعتی، لزوم رعایت اصل استقلال و بی‌طرفی و ثالث بودن داور، تبعیت شرط داوری از عقد در صورت انحلال عقد و لزوم تعدیل شرط داوری به جهت عادلانه نمودن آن و در نظر داشتن اراده طرفین قرارداد است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
الف:منابع فارسی:
1. خدابخشی، دکتر عبدالله(1393)، حقوق داوری و دعاوی مربوط به آن در رویه قضایی، چاپ سوم، شرکت سهامی انتشار.
2. شمس، دکتر عبداللّه(1384)، آیین دادرسی مدنی، چاپ نخست، انتشارات دراک، جلد سوم.
ب:مقالات:
3.جنیدی، لعیا، غیاثوند قزوینی، نسترن(1396)، «داوری پذیری در نظام حقوقی ایران با تاکید بر رویه قضایی»، حقوق تطبیقی، 108، ج 13، شماره 2، صص 25-48.
4.دکتر اسکینی، ربیعا(1383)، «مبانی نظری اصل استقلال موافقت نامه داوری از قرارداد اصلی در حقوق تطبیقی»، حقوق تطبیقی، شماره 6، شماره پیاپی 43، صص 5-30.
5.محمدی، دکتر قاسم، جواهر الکلام، دکتر محمدهادی، جمالی، دکتر مرتضی(1401)، «تاثیر بطلان و انحلال عقد بر شرط ضمن آن؛ تدارک قاعده برای استقلال شرط از عقد از منظر حقوق اسلامی و رویه قضایی»، فصلنامه علمی تخصصی دانشنامه های حقوقی، دوره 5، شماره 17، صص 86-120.
6.حبینی مجنده، دکتر محمد(1391)، «داوری پذیری اختلافات ناشی از حقوق مالکیت معنوی»، مجموعه مقالات همایش صدمین سال تاسیس نهاد داوری در حقوق ایران، موسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، صص 308-335.
ج:دادنامه ها:
7.دادنامه شماره140112390006710498مورخ11/08/140شعبه24دادگاه تجدیدنظراستان فارس.
8.دادنامه شماره9809970377800430مورخ21/09/ 1398شعبه 33دادگاه تجدیدنظراستان اصفهان .
9.دادنامه شماره140049390001959149مورخ 29/12/1400شعبه 6دادگاه تجدیدنظراستان سمنان.
10.دادنامه شماره14024939000027977مورخ16/01/1402 شعبه 8 دادگاه تجدیدنظراستان سمنان.
11.دادنامه شماره1402133900023887115مورخ14/08/1402شعبه 13دادگاه تجدیدنظراستان یزد.
12.دادنامه شماره9809970221802168مورخ05/12/1398شعبه 18دادگاه تجدیدنظراستان تهران.
13.دادنامه شماره920997070700101147مورخ 1392/12/24 شعبه اول دادگاه عمومی حقوقی شهرستان شیراز.
14.دادنامه شماره9309970907900228مورخ17/08/1393شعبه 19دیوان عالی کشور.
15.دادنامه شماره1401683900025194414مورخ31/02/1401شعبه 53دادگاه تجدیدنظراستان تهران.
16.دادنامه شماره140168390011773887مورخ23/08/1401شعبه 15دادگاه تجدید نظراستان تهران.
17.دادنامه شماره 9409972315300806مورخ25/07/1394شعبه 3دادگاه تجدیدنظراستان سمنان.
18.آراء شماره 138 و 139مورخ22/03/1391هیات عمومی دیوان عدالت اداری.
ج:قوانین و دستورالعمل ها:
19.قانون اساسی
20.قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1397
21.قانون راجع به تاسیس شهرکـهایصنعتی ایران مصوب 1362
22.آیین نامه اجرایی قانون راجع به تاسیس شهرکـهایصنعتی ایران مصوب1377
23.قانون محاسبات عمومی کشور مصوب 1366
24.قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386
25.تبصره (5) الحاقی به ماده (3) قانون اجرای سیاست های کلی اصل (44) قانون اساسی مصوب 1386
26.آیین نامه اجرایی تبصره (5) الحاقی به ماده (3) قانون اجرای سیاست های کلی اصل (44) قانون اساسی مصوب 1393
27.لایحه اصلاح قسمتی از مقررات قانون تجارت مصوب 1347
28.قانون مدنی مصوب 1307 با اصلاحات بعدی
29.قانون داوری تجاری بین المللی مصوب 1376
30.بخشنامه حقوق شهروندی در نظام اداری مصوب 1395
31.رای وحدت رویه شماره 140231390001918484 مورخ 25/07/1402 هیات عمومی دیوان عدالت اداری
32.نظریه تفسیری شماره 5606 مورخ 07/09/1372شورای نگهبان
33. نظریه مشورتی 167/98/7 مورخ 16/07/1398 اداره کل حقوقی قوه قضائیه
34. نظریه مشورتی شماره 690/98/7 مورخ 19/05/1398 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
1. خدابخشی، دکتر عبدالله(1393)، حقوق داوری و دعاوی مربوط به آن در رویه قضایی، چاپ سوم، شرکت سهامی انتشار.
2. شمس، دکتر عبداللّه(1384)، آیین دادرسی مدنی، چاپ نخست، انتشارات دراک، جلد سوم.
ب:مقالات:
3.جنیدی، لعیا، غیاثوند قزوینی، نسترن(1396)، «داوری پذیری در نظام حقوقی ایران با تاکید بر رویه قضایی»، حقوق تطبیقی، 108، ج 13، شماره 2، صص 25-48.
4.دکتر اسکینی، ربیعا(1383)، «مبانی نظری اصل استقلال موافقت نامه داوری از قرارداد اصلی در حقوق تطبیقی»، حقوق تطبیقی، شماره 6، شماره پیاپی 43، صص 5-30.
5.محمدی، دکتر قاسم، جواهر الکلام، دکتر محمدهادی، جمالی، دکتر مرتضی(1401)، «تاثیر بطلان و انحلال عقد بر شرط ضمن آن؛ تدارک قاعده برای استقلال شرط از عقد از منظر حقوق اسلامی و رویه قضایی»، فصلنامه علمی تخصصی دانشنامه های حقوقی، دوره 5، شماره 17، صص 86-120.
6.حبینی مجنده، دکتر محمد(1391)، «داوری پذیری اختلافات ناشی از حقوق مالکیت معنوی»، مجموعه مقالات همایش صدمین سال تاسیس نهاد داوری در حقوق ایران، موسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، صص 308-335.
ج:دادنامه ها:
7.دادنامه شماره140112390006710498مورخ11/08/140شعبه24دادگاه تجدیدنظراستان فارس.
8.دادنامه شماره9809970377800430مورخ21/09/ 1398شعبه 33دادگاه تجدیدنظراستان اصفهان .
9.دادنامه شماره140049390001959149مورخ 29/12/1400شعبه 6دادگاه تجدیدنظراستان سمنان.
10.دادنامه شماره14024939000027977مورخ16/01/1402 شعبه 8 دادگاه تجدیدنظراستان سمنان.
11.دادنامه شماره1402133900023887115مورخ14/08/1402شعبه 13دادگاه تجدیدنظراستان یزد.
12.دادنامه شماره9809970221802168مورخ05/12/1398شعبه 18دادگاه تجدیدنظراستان تهران.
13.دادنامه شماره920997070700101147مورخ 1392/12/24 شعبه اول دادگاه عمومی حقوقی شهرستان شیراز.
14.دادنامه شماره9309970907900228مورخ17/08/1393شعبه 19دیوان عالی کشور.
15.دادنامه شماره1401683900025194414مورخ31/02/1401شعبه 53دادگاه تجدیدنظراستان تهران.
16.دادنامه شماره140168390011773887مورخ23/08/1401شعبه 15دادگاه تجدید نظراستان تهران.
17.دادنامه شماره 9409972315300806مورخ25/07/1394شعبه 3دادگاه تجدیدنظراستان سمنان.
18.آراء شماره 138 و 139مورخ22/03/1391هیات عمومی دیوان عدالت اداری.
ج:قوانین و دستورالعمل ها:
19.قانون اساسی
20.قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1397
21.قانون راجع به تاسیس شهرکـهایصنعتی ایران مصوب 1362
22.آیین نامه اجرایی قانون راجع به تاسیس شهرکـهایصنعتی ایران مصوب1377
23.قانون محاسبات عمومی کشور مصوب 1366
24.قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386
25.تبصره (5) الحاقی به ماده (3) قانون اجرای سیاست های کلی اصل (44) قانون اساسی مصوب 1386
26.آیین نامه اجرایی تبصره (5) الحاقی به ماده (3) قانون اجرای سیاست های کلی اصل (44) قانون اساسی مصوب 1393
27.لایحه اصلاح قسمتی از مقررات قانون تجارت مصوب 1347
28.قانون مدنی مصوب 1307 با اصلاحات بعدی
29.قانون داوری تجاری بین المللی مصوب 1376
30.بخشنامه حقوق شهروندی در نظام اداری مصوب 1395
31.رای وحدت رویه شماره 140231390001918484 مورخ 25/07/1402 هیات عمومی دیوان عدالت اداری
32.نظریه تفسیری شماره 5606 مورخ 07/09/1372شورای نگهبان
33. نظریه مشورتی 167/98/7 مورخ 16/07/1398 اداره کل حقوقی قوه قضائیه
34. نظریه مشورتی شماره 690/98/7 مورخ 19/05/1398 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
