کارکردها و رویکردهای دیوان بینالمللی دادگستری به استثنای «منافع امنیتی اساسی» با تأکید بر قضیه نقضهای ادعایی عهدنامة مودت ۱۹۵۵
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسنده
استادیار حقوق بینالملل عمومی، گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.
10.48311/clr.2025.101663.0
چکیده
دیوان بینالمللی دادگستری در آرای متعددی ناگزیر به تفسیر مفاهیم مبهمی چون منافع امنیتی اساسی شده است. این پژوهش با تمرکز بر قضیه «نقضهای ادعایی عهدنامه مودت ۱۹۵۵»، به واکاوی این پرسش میپردازد که دیوان چگونه این استثنائات را تفسیر نموده، پیامدهای این تفاسیر بر اقدامات دولتها و آرای آتی دیوان چگونه بوده است؟ یافتههای این تحقیق نشان میدهند که حقوق بینالملل، حتی در موادی که حاوی زبان «خودقضاوتی» هستند، اختیارات دولتها را مطلق نمیداند و آن را با تعهد بر حسننیّت (مندرج در ماده 26 کنوانسیون حقوق معاهدات) و شرایط اضطراری واقعی محدود میکند. دیوان در تفسیر ماده ۲۰ عهدنامه 1955 مودت که فاقد چنین زبانی است، تأکید دارد که منافع صرفاً اقتصادی، تنها در صورت ایجاد تهدیدی جدی برای حیات دولت، میتوانند در زمره «منافع امنیتی اساسی» قرار گیرند. بنابراین، بهرهگیری از این استثنا برای توجیه نقض تعهدات بینالمللی، با محدودیتهای ماهوی و رویهای مواجه است.
کلیدواژهها
موضوعات
